Bacbijci
 Svadba bacbijaca u selu Zemo-Alvani, Kahetija, 19. vek | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| 2.500 - 3.000 | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
 Gruzija (Tušetija, Kahetija) | |
| Jezici | |
| bacbijski, gruzijski | |
| Religija | |
| hrišćanstvo | |
| Srodne etničke grupe | |
| Čečeni, Inguši |
Bacbijci, takođe Bacbi ili Baci (rus. бацбийцы [batsbiytsy]; engl. Bats, Batsbi; bacb. ба́цби [bátsbi] (jednina), бацав [batsav] množina); gruz. ბაცი [batsi), narod su iz severoistočne gruzijske oblasti Tušetije. Govore bacbijskim jezikom koji pripada nahskoj grani severoistočnokavkaske porodice jezika. Bacbijci u Gruziji su narod koji pripada grupi manjinskih naroda koji žive na tom području.
Ime i jezik[uredi | uredi izvor]
Kako je poznato oni sami sebe nazivaju бацба нах (batsba nah). Susjedni narodi, koji govore srodne nahske jezike (Inguši i Čečeni), poznaju ih pod istim imenom. Ljudi koji govore kartvelske jezike (gruzijski, svanski, jezike zanske grupe megrelski i laski) poznaju Bacbijce kao цова-тушане, a Didojci ih nazivaju i цув-ак.
Bacbijski jezik pripada grupi nahskih jezika koji predstavlja podgrupu kavkaskih jezika. U bacbijskom jeziku ne postoje dijalekti, kao ni pisani jezik, pa u nedostatku istog koriste gruzijski jezik kao njihov književni jezik.[1]
Stanište[uredi | uredi izvor]
_in_Tusheti.JPG)
Do sredine 19. vijeka Bacbijci su živili u Tušetiji, planinskom području severozapadne Gruzije. Pripadnici ovog naroda su u Tušetiji naseljavali četiri bacbijska naselja: Sagirta, Otelta, Mozarta i Indurta. Kasnije su se naselili na područje Kahetije, u selu Zemo-Alvani, gde i dalje žive. Administrativno su oni dio Ahmetskog okruga u Gruziji. U Tbilisiju i drugim većim gradovima u Gruziji postoje neke porodice Bacbijaca.
Stanovništvo i antropologija[uredi | uredi izvor]
Nema tačnih podataka o tačnoj populaciji Bacbijaca. Nijedan popis stanovništva u Sovjetskom Savezu ih nije smatrao posebnim narodom, već su svi smatrani kao pripadnike Gruzina. Prema kolekciji izneseni u pisanim podacima „Jezici naroda SSSR-a” („The Languages of the Peoples of the USSR”), koja je, zapravo, bila zasnovana na nalazima ekspedicija šezdesetih godina prošlog vijeka, broj pripadnika ovog naroda se kreće od 2.500 do 3.000. S obzirom na tendenciju asimilacije, broj je verovatno opao od tada.
Antropološka istraživanja pokazuju da su Bacbijci ili Cova-tušinci bliži Čagma-tušincima, držeći posredničku vezu između Čagma-tušinaca i čečenskih Kista.[1]
Religija[uredi | uredi izvor]
Bacbijci su hrišćani. Prvi zapisi hrišćanstva u Tušetiji datiraju iz 16. vijeka, iako se stvarna konverzija, po nekim mišljenjima mogla dogoditi nekoliko vijekova ranije. Hrišćanstvo se proširilo iz Tušetije preko Bacbijaca prema Čečenima i Ingušima. Snaga njihove vjere manifestovala se u nizu vjerskih ratova protiv, kako su ih nazivali, „ne vjernika”, tj. stanovništvo na prostoru Dagestana, koji su pripadnici islamske vjeroispovjesti, kao i snažno protivljenje islamističkoj politici na nekadašnjem prostoru Persije, a danas Irana u 18. vijeku.[1]
Porijeklo[uredi | uredi izvor]
Iako je priznata činjenica da bacbijski jezik pripada grupi nahskih jezika, ne postoji usaglašen odgovor na pitanje o etničkom porijeklu Bacbijaca. Postoje brojna mišljenja, ali zbog nedostatka istorijskog, etnografskog i antropološkog materijala niko ne može sa sigurnošću dati tačan odgovor na ovo pitanje koje bi bilo univerzalno i široko prihaćeno. Postoje dvije oblasti rasprava, prva je oblast u kojoj se postavlja pitanje da li su prvi stanovnici nahski narodi ili stara gruzijskia plemena, a druga oblast u kojoj postoji neslaganje je pitanje odakle potiču Bacbijci. Vijekovima u Tušetiji su se nalazile dvije zajednice, jedna koja govori nahskim jezikom (Bacbijci ili Cova-tušinci), a druga zajednica su stara gruzijska plemena (Čagma-tušinci). Opšte ime za njih je Tušinci. Oni su formirali jednu jedinstvenu materijalnu i intelektualnu jedinicu sa starogruzijskim elementima kao preovlađujućim.[1]
Postoje podaci da su potomci starogruzijskih paganskih plemena, čiji su preci pobjegli od hrišćanstva u Tušetiju, smatraju se Tušima. Kako se još navodi u planinama neki od bjegunaca su se odvojili od drugih starogruzijskih plemena i bili u bliskom kontaktu sa plemima Naha koji su rezultirali novom jezičkom jedinicom.[2][3]
Prema drugim podacima, postoji terija da su preci Bacbijaca pripadnici iz plemena čečenskih Kista, koji su se preselili na jug i postali izolovani od njihovih plemena. Imajući kontakt sa starim gruzijskim plemenima, usvojili su njihovu kulturu, ali su zadržali svoj jezik.[4][5]
Ekonomija[uredi | uredi izvor]
Pre nego što se preselili na ravnice, Bacbijci su se bavili uzgojem ovaca. Za uzgoj ovaca bili su neophodni veliki planinski pašnjaci, koji su uz plaćanu naknadu Čečenima, bili korišteni za te svrhe. Pored ovaca, takođe su gajili volove i konje. Obrađivanje zemlje je bilo od malog značaja, ali se situacija promjenila u drugoj polovini 19. vijeka kada su se Bacbijci preselili u ravnice. Do kraja 19. vijeka Bacbijci su već koristili vještačko navodnjavanje i sasvim napredno đubrenje i poljoprivrednu opremu. Uprkos tome što su se preselili u ravnicu, zadržali su i uzgoj ovaca kao zanimanje, jer su dobijeni proizvodi (sir i vuna) bili glavni izvozni produkt ovog naroda. O trgovini Bacbijaca postoje zapisi o trgovačkim odnosima sa Francuskom i Engleskom, mada su uglavnom robu razmijenjivali sa drugim planinskim narodima u Gruziji ili sa Ingušima i Čečenima. Takođe, Bacbijska kuvana tkanina bila je široko poznata..[1]
Istorija i obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Istorijski zapisi govore o težnji Bacbijaca za obrazovanjem. Obrazovanje, kao i narodna tradicija i kulture bili su usko povezani sa odgovarajućim gruzijskim institucijama, posebno sa hrišćanskom crkvom. Bacbijci smatraju da je Dmitrij Tiskaršvili, koji je rođen u 17. vijeku, njihov prvi intelektualac. Obrazovan je na seminarima u Telavi i Tbilisiju, a kasnije u novoosnovanom Sankt Peterburgu. Do 18. ili 19. vijeka već je bilo nekoliko univerzitetskih diplomaca. Godina 1864. godine označila je početak nacionalne edukacije za Bacbijce sa otvaranjem osnovne škole u selu Zemo Alvani. Jezici koje se koriste u nastavi su gruzijski jezik i ruski jezik, a među predmetima koji su predavani su biblijska istorija, aritmetika i gimnastika. Ovaj pokret prema obrazovanju nije bio slučaj sa drugim narodma..[1]
Krajem 19. vijeka nacionalističke i separatističke ideje počele su da se šire kroz društvo Bacbijaca, međutim njihov društveni pokret se odvijao u granicama poremećaja u Gruziji i celom Kavkazu. Promjene u centralnoj vladi 1917. godine dovele su do perioda konfuzije koji traje decenijama. Nacionalni pokret za nezavisnost su se suočili sa dvije imperijalističke sile, i to sa pristalicama Denkinove Bijele garde i sa boljševičkom Crvenom armijom. Bacbijci su uspješno odbili napada Bijele garde, ali ne i napad pripadnika Crvene 11. armije. Sovjetska vlast uspostavljena je u Tušetiji krajem 1920. godine, a region je 30. decembra 1922. priključen Sovjetskom Savezu u okviru Transkavkaske federacije. Sovjetska vlast je na kraju tridesetih godina konačno uspješno učvršćena nad Bacbijcima, uvođenjem kolektivizacije, kao i prateće likvidacije svih nacionalista.
Prve velike promjene u nacionalnom razvoju Bacbijaca nastale su kao rezultat njihove selidbe u ravnice sredinom 19. vijeka. Novi uslovi doveli su do novog načina života i promjena u ekonomiji pripadnika ovog naroda. Gruzijski jezik i kultura postali su važniji. U planinama Bacbijci su živili u skladu sa običajnim zakonima i nacionalnim tradicijama. Postojala je tendencija usvajanja gruzijskog jezika, ali je ta tendencija, pogotovu nakon uspostavljanja sovjetske vladavine, postala još jača. Ovo tendencija je ispraćena i ekonomskom centralizacijom. Kao rezultat tog uticaja, o sudbini Bacbijaca se češće odlučivalo u kancelarijama u Moskvi i Tbilisiju nego u njihovim sopstvenim selima. Tokom sedamdesetih godina, samo polovina stanovnika sela Zemo-Alvani mogla je govoriti maternjim jezikom i čak se tada koristila samo kod kuće. Komunikacija u glavnom je bila na gruzijskom.[1]
Pored svega navedenog, bacbijsko društvo je sve više gubilo svoju kulturu urbanizacijom u periodu od 1950. i 1960. godina. Mješoviti brakovi su postali sve češći i svakodnevni, a život i kultura sada su u velikoj mjeri pogođeni evropskom urbanom kulturom i sovjetskim običajima.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e „The Bats”. eki.ee. Pristupljeno 13. 9. 2017.
- ^ NICHOLS, Johanna, "The Origin of the Chechen and Ingush: A Study in Alpine Linguistic and Ethnic Geography", Anthropological Linguistics, Vol. 46, No. 2, 2004.
- ^ 15 and 20(c) in ALLEN, W.E.D. (Ed.), Russian Embassies to the Georgian Kings – 1589–1605, The Hakluyt Society, Second Series No. CXXXVIII, Cambridge University Press, 1970
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook. Routledge Curzon: Oxon, 2005. Page 30. "The Kakh(etians), who used to call themselves Kabatsas and their territory Kakh-Batsa, were surrounded by Nakh tribes and were themselves thought to be Tushians of Nakh extraction. The eighteenth-century historian Vakhushti asserted that the Kakh considered the Gligvs, Dzurdzuks and Kist as their ethnic kin."
- ^ Ahmadov, Šarpudin Bačuevič (2002). Čečnя i Ingušetiя v XVIII - načale XIX veka. Elista: "Džangar", APP. str. 52. ISBN 978-5-94587-072-7.
| Narod koji čini većinu stanovništva | |
|---|---|
| Drugi narodi | |
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
