Bela Gutman

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bela Gutman
(Guttmann Béla)
Gutman 1953.
Lični podaci
Datum rođenja (1899-01-27)27. januar 1899.[1]
Mesto rođenja Budimpešta[1], Austrougarska
Datum smrti 28. avgust 1981.(1981-08-28) (82 god.)[1]
Mesto smrti Beč,[1], Austrija
Državljanstvo mađarsko
Nacionalnost Mađar
Pozicija Vezni[2]
Juniorska karijera
1917 — 1919. Mađarska FK Terekveš
Seniorska karijera*
Godine Klub Nast. (Gol)
1919 — 1920. Mađarska FK Terekveš 17 (0)
1921/22. Mađarska MTK Hungarija 16 (1)
1922 — 1926 Austrija Hakoah Beč 96 (8)
1926. Sjedinjene Američke Države FK Bruklin vonderesi
1926 — 1929. Sjedinjene Američke Države FK Njujork džajantsi 83 (2)
1929/30. Sjedinjene Američke Države Njujork Hakoah 21 (0)
1930. Sjedinjene Američke Države FK Njujork 22 (0)
1931/32. Sjedinjene Američke Države Hakoah Ol−stars 50 (0)
1932. Francuska Mec[3] 1 (0)
1932/33. Austrija Hakoah Beč 4 (0)
Reprezentativna karijera
1921 — 1924. Mađarska[1] 4 (1)
Trenerska karijera
1933 — 1935. Austrija Hakoah Beč
1935 — 1937. Holandija Enšede
1937/38. Austrija Hakoah Beč
1938/39. Mađarska Ujpešt
1945. Mađarska Vašaš
1946. Rumunija Makabi Bukurešt
1947. Mađarska Ujpešt
1947/48. Mađarska Kišpešt
1948. Mađarska Mađarska
1949/50. Italija Kalčo Padova
1950/51. Italija Triestina kalčo 1918.
1953. Argentina Kilmeš AK
1953. Kipar Apoel
1953/55. Italija Milan
1955/56. Italija Vičenca
1956/57. Mađarska Honved
1957/58. Brazil Sao Paulo
1958/59. Portugalija Porto
1959 — 1962. Portugalija Benfika
1962. Urugvaj Penjarol
1964. Austrija Austrija
1965/66. Portugalija Benfika
1966/67. Švajcarska Servet
1967. Grčka Panatinaikos
1973. Austrija FK Austrija Beč
1973. Portugalija Porto
* Datum aktuelizovanja: 24. septembar 2023.

Bela Gutman (mađ. Guttmann Béla; Budimpešta, 27. januar 1899 — Beč, 28. avgust 1981)[4]) je bivši mađarski fudbalski menadžer i bivši igrač i reprezentativac Mađarske koji je igrao na poziciji veznog igrača.

Pre Drugog svetskog rata je igrao na poziciji veznog igrača za MTK Hungaria FK, SK Hakoah Vien i nekoliko klubova u Sjedinjenim Državama. Gutman je takođe igrao za fudbalsku reprezentaciju Mađarske, uključujući i Olimpijske igre 1924. godine.[5]

Gutman je radio kao trener u deset različitih zemalja od 1933. do 1974. godinei osvojio deset nacionalnih prvenstava i, što je najvažnije, dva uzastopna evropska kupa sa Benfikom. Trenirao je i reprezentacije Mađarske i Austrije, a trenirao je i klupski fudbal u Holandiji, Italiji, Brazilu, Urugvaju i Portugalu. Najviše se pamti kao trener i menadžer Milana, Sao Paula, Porta, Benfike i C.A. Penjarol. Najveći uspeh postigao je sa Benfikom kada ih je vodio do dve uzastopne pobede u Evropskom kupu, 1961. i 1962. godine.

Bio je pionir formacije 4–2–4 zajedno sa |Martonom Bukovijem i Gustavom Šebešem, formirajući trijumvirat radikalnih mađarskih trenera, a takođe je zaslužan za mentorstvo Euzebija. Međutim, tokom svoje karijere nikada nije bio daleko od kontroverzi. Mnogo je putovao, i kao igrač i kao trener, retko je ostajao u klubu duže od dve sezone, a citiran je da je rekao „treća sezona je fatalna“. Otpušten je u Milanu dok su bili na vrhu Serije A, a takođe je napustio Benfiku nakon što su oni navodno odbili zahtev za povećanje plate.

Porodica i obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Gutman je rođen u Budimpešti, Austrougarska, i bio je Jevrej.[6] Njegovi roditelji, Abraham i Ester, bili su učitelji plesa.[6] I sam je postao obučeni instruktor plesa, sa 16 godina.[7][8] Diplomirao je psihologiju u Austriji.[9][7]

Igračka karijera[uredi | uredi izvor]

Klupska karijera[uredi | uredi izvor]

Gutman je bio istaknuti član tima MTK Hungaria FK ranih 1920-ih.[10] Igrajući polubeka ili centarhalfa zajedno sa Đulom Mandijem, pomogao je MTK-u da osvoji titulu šampiona u Mađarskoj ligi 1920. i 1921. godine.[5][11]

Gutman se 1922. godine preselio u Beč, u Austriji, da bi izbegao antisemitizam režima admirala Hortija, pošto su tokom 1919. do 1921. godine kontrarevolucionarni vojnici sprovodili represivno nasilje da unište sve pristalice mađarske kratkovečne sovjetske republike i njenog Crvenog terora. Nekoliko stotina ljudi je ubijeno, mnogi od njih su bili Jevreji u kampanji poznatoj kao Beli teror, koju je organizovala mađarska nacionalistička vlada.[12]U Beču se pridružio jevrejskom klubu SK Hakoah Vien i igrao za njih kao njihov centar beka od 1922. do 1926. i 1933. godine.[12] Za majice tima nosili su plavo-bele boje cionističkog nacionalnog pokreta, a velika Davidova zvezda je bila njihova značka.[12] Godine 1925. osvojio je još jednu ligašku titulu kada je Hakoah osvojio Austrijsku ligu.[5] U aprilu 1926. ekipa SK Hakoah Vien otplovila je u Njujork da započne turneju sa deset utakmica po Sjedinjenim Državama.[13] Dana 1. maja, publika od 46.000 gledala ih je kako igraju Američku fudbalsku ligu XI na Polo Grounds-u, što je američki rekord za fudbalsku utakmicu do 1977. godine.[11][14][15] ASL tim je pobedio sa 3 : 0. Najmanje šest igrača Hakoaha kasnije je ubijeno u Holokaustu.[15]

Nakon turneje, Gutman, koji je bio Hakoin najistaknutiji igrač, i nekoliko njegovih saigrača odlučili su da ostanu u SAD.[13][14] Nakon što je prvobitno igrao za Bruklin vonderers, potpisao je za Njujork džajantse iz Američke fudbalske lige (ASL), odigravši 83 utakmice i postigao dva gola tokom dve sezone.[5][11] Godine 1928, Džajantsi su suspendovani iz ASL-a kao deo „Fudbalskog rata“, spora između ASL-a i Fudbalskog saveza Sjedinjenih Država.[16]

Gutman i Džajantsi su se pridružili Istočnoj fudbalskoj ligi, ali Gutman se ubrzo preselio u Njujork Hakoah, tim sastavljen od bivših igrača SK Hakoa Beč, uključujući Rudolfa Nikolsburgera.[traži se izvor] Godine 1929. pomogao im je da osvoje Otvoreni kup SAD (tada poznat kao National Čelenѕ kap).[17][18]

Nakon spajanja sa Bruklin Hakoahom, postali su 1930. godine Hakoah Ol-Starsi. U jesen 1930. Gutman se ponovo pridružio Džajantsima, sada poznatim kao fudbalski klub Njujork, ali se vratio na Ol-stars u proleće 1931. godine i time završio svoju igračku karijeru karijeru.[19] Kada se povukao kao igrač imao je 32 godine i odigrao je 176 ASL utakmica.[11]

Osim što je igrao fudbal, dok je bio u Njujorku, Gutman je takođe predavao ples, kupio pijacu, investirao u berzu i skoro sve izgubio nakon kraha na Volstritu 1929. godine.[20][21][22]

Reprezentacija Mađarske[uredi | uredi izvor]

Reprezentacija 1924. Gutman 6 s leva

Između 1921. i 1924. Gutman je takođe igrao četiri puta (plus jiš 2 nezvaničvne utakmice, protiv južne Nemačke i Sara)za fudbalsku reprezentaciju Mađarske, dajući gol na svom debiju 5. juna 1921. u pobedi od 3 : 0 protiv Nemačke. Kasnije istog meseca igrao je i protiv reprezentacije južne Nemačke XI. Njegova preostala četiri nastupa došla su u maju 1924. u utakmicama protiv Švajcarske, Sara, Poljske i Egipta. Poslednja dva su bila na Olimpijskim igrama u Parizu 1924. godine. Tokom priprema za takmičenje Gutman je prigovorio što je u reprezentaciji Mađarske bilo više zvaničnika nego igrača.[23] Takođe se požalio da je hotel više pogodan za druženje nego za pripremu utakmice, a da bi pokazao svoje neodobravanje okačio je mrtve pacove na vrata putujućih zvaničnika.[22]

Trenerska karijera[uredi | uredi izvor]

Gutman je trenirao dvadesetak timova u deset zemalja, od 1933. do 1974. godine, i osvojio dva evropska kupa i deset nacionalnih prvenstava.[24][11] Trenirao je i reprezentacije i timove iz Mađarske, Austrije, Holandije, Italije, Brazila, Urugvaja, Portugala.[11] Kao trener, taktički je bio pionir formacije 4–2–4, a njegovi timovi su igrali neustrašivi napadački fudbal.[25][26] Pored toga, zahtevao je da njegovi igrači prate njegov režim ishrane, rigorozne kondicije i naporne treninge.[26][27][28]

Dostignuća[uredi | uredi izvor]

Igrač[uredi | uredi izvor]

FK MTK Hungaria

SK Hakoah Beč

Njujork Hakoah

  • US open kap: pobednik 1929.

Trener[uredi | uredi izvor]

FK Ujpešt

Sao Paulo

  • Kampeonato Paulista: šampion 1957.

Porto

Benfika

Penjarol

Panatinaikos

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d Rota, Davide (9. 1. 2001). „Hungarian Players and Coaches in Italy”. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Pristupljeno 24. septembar 2023. 
  2. ^ Jonathan Wilson (17. 1. 2007). „Chelsea be warned: a Guttman is hard to find”. The Guardian. 
  3. ^ https://guttmannbela.blog.hu/2021/04/18/guttmann_bela_francia_csapatokban
  4. ^ Bela Gutman
  5. ^ a b v g „Béla Guttmann”. Holocaust Memorial Day Trust. 
  6. ^ a b Siegman, Joseph M. (1992). The International Jewish Sports Hall of Fame. SP Books. ISBN 9781561710287 — preko Google Books. 
  7. ^ a b Ray, John. „Bela Guttmann : The Original Jose Mourinho”. Bleacher Report. 
  8. ^ Jack Porter (28. 8. 2020). „Bela Guttmann and the European Curse That Could Last A Century For Benfica; The legendary manager's legacy with the Portuguese giants still remains today”. The Sportsman. 
  9. ^ James Masters (16. 5. 2013). „Benfica and 'the curse of Bela Guttmann'”. CNN. 
  10. ^ Béla Guttmann at nela.hu
  11. ^ a b v g d đ Joseph Siegman (2020). Jewish Sports Legends; The International Jewish Sports Hall of Fame
  12. ^ a b v „Revolutionary coach who survived Nazi labour camp to become world's first superstar manager”. Sportal – World Sports News. 27. 9. 2019. 
  13. ^ a b Chris Wright (20. 3. 2020). „Spanish flu spawned Benfica legend”. The Portugal News. 
  14. ^ a b Gabriel Kuhn (2011). Soccer Vs. the State; Tackling Football and Radical Politics[mrtva veza]
  15. ^ a b Kevin E. Simpson (2016). Soccer Under the Swastika; Stories of Survival and Resistance During the Holocaust
  16. ^ Colin Jose (1998). The American Soccer League; The Golden Years of American Soccer 1921–1931
  17. ^ Encyclopaedia Judaica, Vol. 15, 1996.
  18. ^ Frank Dell’Apa (24. 8. 2019). „The Benz' Date with Open Cup History”. US Soccer. 
  19. ^ Jose, Colin (1998). American Soccer League, 1921–1931 (Hardback). The Scarecrow Press. ISBN 0-8108-3429-4. (). 
  20. ^ „Bela Guttmann: The Coach, The Curse & The Lament of The Eagles”. Sports Nova. 24. 9. 2019. Arhivirano iz originala 16. 8. 2021. g. Pristupljeno 14. 9. 2020. 
  21. ^ Alan McDougall (2020). Contested Fields; A Global History of Modern Football
  22. ^ a b Bolchover, David (2017). The Greatest Comeback: From Genocide To Football Glory: The Story of Béla Guttman. Biteback Publishing. ISBN 9781785902642 — preko Google Books. 
  23. ^ „Béla Guttmann”. Olympedia. Pristupljeno 23. 8. 2021. 
  24. ^ Daniel Sugarman (25 September 2017). "Biography of Béla Guttmann longlisted for William Hill Sports Book of the Year award; The football manager survived the Holocaust and went on to win two European cups with Benfica, before supposedly putting a curse on the team," The Jewish Chronicle.
  25. ^ Bolchover, David (27. 9. 2019). „Coach who survived Nazi labour camp to become world's first superstar manager”. Mirror. 
  26. ^ a b „The Blessings of Bela Guttman”. Football Bloody Hell. 15. 2. 2019. 
  27. ^ "Football’s greatest comeback; David Bolchover's new book examines the life and legacy of legendary football coach Bela Guttmann," The Jewish Chronicle, 2 June 2017.
  28. ^ „Crown & 'curse': Benfica's jinx after Eusebio magic”. Telegraph India. 5. 1. 2020. 
  29. ^ „Intercontinental Cup 1961”. FIFA. 7. 5. 2007. Arhivirano iz originala 25. 9. 2019. g. Pristupljeno 25. 9. 2019. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бела_Гутман&oldid=27694880”