Velika humka Ostojićevo
 Velika humka
|
|
 | |
  |
|
 |
|
| Naziv humke ili grupe: | Velika humka |
|---|---|
| Kodni naziv: | BAN051 |
| Tip: | Tumul, kurgan |
| Lokacija (opština): | |
| Tradicionalni naziv: | "Velika (h)unka" |
| Poreklo naziva: | Narodni naziv |
| Istorijski period: | III-I.vek p. n. e.—III.vek |
| Epoha: | Nepoznato |
| Poreklo (kultura): | Skiti ili drugi kurganski narodi |
| Dimenzije (približno): | 46×40 m |
| Visina (približno): | 4 m |
| Materijal: | Zemlja |
| Stanje: | Narušeno |
| Arheološki istraženo: | Ne |
Velika humka kod Ostojićeva u Banatu nema tradicionalno narodno ime, ali je na starim mapama jasno naznačena[1] i to sa "unka" – rečju koju su stari geografi pogrešno izveli iz "hunke" koja je s druge strane potekla iz "humke" a sigurno vodi poreklo od mišljenja da su kurgane za sobom ostavili huni. Humka je u narušenom stanju, jer se površina kao deo njive, intenzivno preorava.
Opis[uredi | uredi izvor]
Iz blizine humka je zaista velika, iako nije najveća u Banatu. Spada među kurgane srednje veličine i deo je lanca kurgana Potisja.
U samom okruženju Ostojićeva nekada je bilo 4-5 manjih ili većih humki, o čemu svedoče stare mape. Na primer, odmah pored, na samo 580 m severoistočno nalazila se još jedna humka nepoznate veličine, koja je uništena gradnjom pruge za Kikindu 1895. godine.[2][3] Ova nešto manja humka je sigurno bila vezana za istu kulturu i epohu, a je mogla biti grobnica neke manje važne osobe, te kao takva mogla biti deo sistema gradnje dvojne humke - u narodu poznate kao "Blizanica".
Današnja visina vrha u odnosu na ravnu Tise iznosi oko 3,5 metra, ali je pre kultivisanja sigurno bila viša najmanje za oko metar. Velika humka se nalazi na svega 1080 m od reke Tise. Uticaj reke je toliko jak, da čak unutar njiva imamo prirodne depresije u vidu izduženih dolja, koje nisu pogodne za obradu jer se u proleće napune vodom. Ovakva mesta, zauzvrat, predstavljaju zadnja prirodna uporišta mnogih divljih životinja i biljaka Banata.
Stanje i perspektive[uredi | uredi izvor]
Veoma je interesantna geologija područja. Ukoliko se posmatra položaj humke u odnosu na vidljive nanose nekadašnje Tise i Aranke koja je nekada bila znatno obimnija, može se pretpostaviti da je humka nastala u nekom kasnijem periodu, kada su reke odmeandrirale i sistematski položile svoje nanose. Naravno to se mora uzeti u relativnom smislu, jer se izražava u hiljadama godina, a sӑmo meandriranje moglo se odigrati mnogo pre eneolita, kada su graditelji kurgana stigli na ovo područje. Gledajući položaj humke može se čak pretpostaviti, da je zbog pomeranja reke humka u stvari na sadašnju Banatsku stranu dospela sa desne obale, kao što je to slučaj kod mnogih meandara Tise da su stavarali "ostrva" menjajući stranu (na primer Biserno Ostrvo, zatim "Siget" kod Mola ili upravo obližnja Batka (Stara Tisa) južno od Ostojićeva). U stvari, gotovo je sigurno da je humka sa još nekoliko ostalih iz Potiskog lanca kurgana upravo nastala na Bačkoj strani Tise, verovatno u istom periodu kada i humke na današnjem potezu Horgoša, Kanjiže i Šajkaške.
U okolini same humke mogu se naći ulomci stare, predsrednjovekovne grnčarije. Zbog oranja lokalitet je arheološki jako narušen. Humka nije evidentirana kao kulturno-istorijsko i arheološko dobro i nije pod zaštitom države, niti je poznato da je to u planu.
Galerija[uredi | uredi izvor]
|
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Mape Austrougarskih vojnih premeravanja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2015), 1763-1887 (Military Mapping Survey of Austria-Hungary)
- ^ Istorija pruge Velika Kikinda – Veliki Bečkerek
- ^ Stari Krstur - ajzliban
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Milan Tutorov (2001): Banatska rapsodija - istorika Zrenjanina i Banata; Aurora, Novi Sad
- Nikola Tasić (1983): Jugoslovensko Podunavlje od indoevropske seobe do prodora Skita - Posebna izdanja Balkanološkog instituta (Srpska akademija nauka i umetnosti) knj. 17.; Matica srpska, Odeljenje društvenih nauka, Novi Sad – Balkanološki institut SANU, Beograd
- Bogdan Brukner, Borislav Jovanović, Nikola Tasić (1974): Praistorija Vojvodine – Monumenta archaeologica Vol. I (knjiga 3 Monografije Instituta); Institut za izučavanje istorije Vojvodine - Savez Arheoloških Društava Jugoslavije. Novi Sad (English summary/text at pages 425-484)
