Велики куду
| Veliki kudu | |
|---|---|
| |
| Mužjak u Nacionalnom parku Kruger u Južnoafričkoj republici | |
.jpg)
| |
| Ženka u Nacionalnom parku Etoša u Namibiji | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Potporodica: | |
| Pleme: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | T. strepsiceros
|
| Binomno ime | |
| Tragelaphus strepsiceros (Pallas, 1766)
| |
| Podvrste | |
|
T. s. cottoni
T. s. chora
T. s. strepsiceros
| |
| |
| Areal velike kudu antilope | |
| Sinonimi | |
|
Lista
| |
Veliki kudu (lat. Tragelaphus strepsiceros) je šumska antilopa, koja naseljava velike delove istočne i južne Afrike. Areal velikog kudua je veliki, ali u većini oblasti koje naseljava gustina naseljenosti je mala. Mala gustina naseljenosti je posledica smanjenja staništa, krčenja šuma i krivolova.[2] Veliki kudu je jedna od dve vrste antilope poznate pod imenom kudu, druga je mali kudu (Tragelaphus imberbis).
Opis[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Boja krzna velikog kudua varira od smeđeg/plavkasto sivog do crvenkasto smeđeg. Na krznu trupa se nalazi između 4 i 12 vertikalnih belih pruga. Boja glave je po pravilu tamnija od boje krzna ostatka tela, a između očiju se nalazi bela pruga.[2]
Kod vrste je prisutan polni dimorfizam. Mužjaci velikog kudua su veći od ženki i oglašavaju se mnogo češće. Mužjaci za razliku od ženki imaju veliku bradu od brade duž grla, a oba pola imaju grivu. Mužjaci za raliku od ženki imaju velike uvijene rogove. Rogovi mladim mužjacima počinju da rastu između šestog i dvanestog meseca života. Uvijaju se prvi put kada mužjak napuni dve godine, a oko 6 godine rogovi imaju 2,5 uvoja, poneki mužjaci imaju i 3 uvoja.[2]
Veliki kudu je jedna od najvećih vrsta antilope. Mužjaci teže između 190 i 270 kg, a najveća zabeležena težina je 315 kg, u ramenima dostižu visinu od 160 cm. Uši velikog kudua su velike i okrugle, a noge duge. Ženke teže između 120 i 210 kg, u ramenima dostižu visinu od 100 cm, za razliku od mužjaka nemaju rogove, bradu i belu prugu između očiju. Dužina tela sa glavom je između 185 i 245 cm, a dužina repa između 30 i 55 cm.[3]
Podvrste[uredi | uredi izvor]
U prošlosti su bile priznate 4 podvrste, ali odnedavno, na osnovu razlika u boji, broju pruga i dužini rogova priznaju se tri podvrste:[4]
- T. s. strepsiceros (kejpski kudu) – južni deo areala od južne Kenije do Namibije, Bocvane i Južnoafričke republike
- T. s. chora (severni kudu) – severoistočna Afrika od severne Kenije preko Etiopije do istočnog Sudana i zapadne Somalije i Eritreje
- T. s. cottoni (zapadni kudu) – Čad i zapadni Sudan
Ovu klasifikaciju podržava objavljena studija, u kojoj je utvrđena genetska razlika između jednog primerka iz severne Kenije (T. s. chora) i nekoliko primeraka iz južnog dela areala između Tanzanije i Zimbabvea (T. s. strepsiceros). U ovoj studiji nije testiran ni jedan primerak iz podvrste (T. s. cottoni).[4]
U knjizi Grouvsa i Graba „Taksonomija ungulatnih sisara” (engl. "Ungulate Taxonomy"), objavljena je revizija svih vrsta i podvrsta ungulatnih sisara. Rod Tragelaphus je podeljen u 4 nova roda, Tragelaphus (bušbak, sitatunga, bongo, njala, i planinska njala), Ammelaphus (mali kudu), Strepsiceros (veliki kudu) i Taurotragus (elandi). Vrsta veliki kudi je u ovoj knjizi podeljena na četiri vrste na osnovu genetskih i morfoloških razlika (razlike u boji krzna i obliku rogova). Svaka vrsta je u prošlosti bila priznavana kao podvrsta, Strepsiceros strepsiceros (kejpski kudu), Strepsiceros chora (severni kudu), Strepsiceros cottoni (zapadni kudu) i Strepsiceros zambesiensis (zambezijski kudu), koji nije opšte priznat ni kao podvrsta. Iako ova alternativna taksonomija nije opšte priznata, prihvaćena je u knjizi „Priručnik sisara sveta” (engl. "Handbook of the Mammals of the World").
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Areal velikog kudua se prostire od Etiopije, Eritreje, Džibutija, Somalije, Kenije i Tanzanije na istoku, do Čada i Centralnoafričke republike na zapadu i Zambije, Angole, Namibije, Bocvane, Zimbabvea, Malavija, Mozambika, Svazilenda i Južnoafričke republike na jugu.[5] Veliki kudu je prenet u malom broju u Novi Meksiko, ali nije pušten u divljinu.
Stanište[uredi | uredi izvor]
Staništa su im šume sa žbunastom vegetacijom (veliki kudu je jedan od retkih velikih sisara koji voli život u naseljenim oblastima – u šumama sa žbunastom vegetacijom i žbunjacima, na napuštenim poljima i degradiranim pašnjacima u brdima i planinama).[1] Povremeno se spuštaju u ravnice u kojima postoji velika površina pod žbunjem, ali po pravilu izbegavaju otvorene prostore da bi izbegle da postanu plen grabljivaca. Hrane se lišćem, travom, izdancima, i povremeno korenjem i plodovima (naročito pomorandžama i tangerinama).[2]
Ponašanje[uredi | uredi izvor]
Tokom dana veliki kudui po pravilu nisu aktivni i traže zaklon pod krošnjama drveća, naročito u vreme velikih vrućina. Piju i hrane se rano ujutro i kasno popodne, do vode dolaze na pojilima ili iz korenja i lukovica koje imaju veliku koncentraciju vlage. Iako uglavnom žive u jednoj oblasti, u vreme suša mogu da pređu velika rastojanja da bi došli do vode, u južnoj Namibiji gde je voda relativno retka prelaze velike površine u kratkom periodu vremena.[2]
_cow_jumping_2.jpg)
Životni vek velikih kudua je od 7 do 8 godina u divljini i do 23 godine u zatočeništvu. Ponekad su aktivni 24 časa dnevno. Krda se raspršuju u vreme kišne sezone kada postoji obilje hrane. Tokom sezona suša, postoji mala površina gde je hrana raspoloživa, tako da se krda u to vreme okupljaju.[3] Veliki kudui nisu teritorijalne životinje. Krda ženki se kreću na površini od oko 4 km², a prostori na kojima obitavaju različita krda ženki se nekada preklapaju. Krda mužjaka se kreću na površini od oko 11 km² i po pravilu se na njima nalaze 2 ili 3 krda ženki.[3] Ženke obično žive u malim grupama od 6 do 10 odraslih ženki sa njihovim potomcima, ali ponekad žive u grupama koje imaju i do 20 jedinki. Mužjaci kudua nekad formiraju male grupe, ali češće žive kao samci. Mužjaci samci se priključuju krdima ženki samo u vreme sezone parenja (april-maj u Južnoj Africi).[6]
Mužjaci velikih kudua nisu uvek agresivni jedni prema drugima, ali ponekad dolazi do borbi između mužjaka, naročito kada su mužjaci slične veličine i građe. Mužjaci kudua se bore tako što ukrštaju rogove. Dominacija je uspostavljena kada jedan mužjak stane u pobočni položaj.[7] U retkim slučajevima borba može da dovede do smrti oba mužjaka, kada im se rogovi zapetljaju toliko da ne mogu da se oslobode.
Ugroženost[uredi | uredi izvor]
Populacija velikog kudua u severnim krajevima areala je opala kao posledica prekomernog lova i uništavanja staništa. Ipak, na crvenoj listi Međunarodne unije za zaštitu prirode navedeni su kao vrsta koja nije ugrožena. Drugoročni opstanak velikog kudua na slobodi nije ugrožen, jer je populacija u drugim oblastima i dalje velika.[1] Veliki kudu dobija odgovarajuću zaštitu od južne Tanzanije do Južnoafričke republike. Velike populacije žive u parkovima i rezervatima prirode kao što su: Nacionalni park Etoša, Nacionalni park Ruaha, Nacionalni park Kruger (11.200 – 17.300)[8] itd. Veliki broj velikih kudua živi na privatnim farmama u Južnoj Africi, naročito u Namibiji, Zimbabveu i Južnoafričkoj republici, gde su popularni među lovcima na trofeje.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Tragelaphus strepsiceros Baza podataka uključuje i dokaze o riziku ugroženosti. (jezik: engleski)
- ^ a b v g d Oddie, Bill. (1994). "Wildlife Fact File".
- ^ a b v Tragelaphus strepsiceros © Brent Huffman, www.ultimateungulate.com
- ^ a b Nersting, L. G.; Arctander, P. (2001). „Phylogeography and conservation of impala and greater kudu”
- ^ African Wildlife Foundation (n.d.) Kudu. (jezik: engleski)
- ^ „The Kudu”. African Wildlife Foundation.
- ^ „Information About the Greater Kudu”. The Nature Conservancy. Arhivirano iz originala 09. 03. 2016. g. Pristupljeno 09. 04. 2017.
- ^ „Biodiversity Statistics: Most recent estimates (2010-2011)”. SANParks: Kruger National Park. Arhivirano iz originala 19. 09. 2019. g. Pristupljeno 27. 07. 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Oddie, Bill (1994). Wildlife Fact File. IMP Publishing Ltd. str. Group 1, Card 110. ISBN 978-0-9518566-3-5.
- Nersting, L. G.; Arctander, P. (2001). „Phylogeography and conservation of impala and greater kudu”. Molecular Ecology. 10 (3): 711—719. PMID 11298982. doi:10.1046/j.1365-294x.2001.01205.x.
