Pređi na sadržaj

Divoselo

Koordinate: 44° 29′ 47″ S; 15° 21′ 49″ I / 44.496454° S; 15.363622° I / 44.496454; 15.363622
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Divoselo
Administrativni podaci
DržavaHrvatska
ŽupanijaLičko-senjska
GradGospić
OblastLika
Stanovništvo
 — 2011.4
Geografske karakteristike
Koordinate44° 29′ 47″ S; 15° 21′ 49″ I / 44.496454° S; 15.363622° I / 44.496454; 15.363622
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina561 m
Divoselo na karti Hrvatske
Divoselo
Divoselo
Divoselo na karti Hrvatske
Divoselo na karti Ličko-senjske županije
Divoselo
Divoselo
Divoselo na karti Ličko-senjske županije
Ostali podaci
Poštanski broj53000 Gospić
Pozivni broj+385 53

Divoselo je naseljeno mjesto u Lici u sastavu grada Gospića, Ličko-senjska županija, Republika Hrvatska.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Divoselo je udaljeno oko 8 km južno od Gospića. Iznad Divosela ka Visočici, kod Risove glave, Alanak, nalazi se „Jarčija jama“.[1][2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Po podacima iz 1905. godine Divoselo je pravoslavna crkvena opština sa selima Čitluk, Ornice i Ribnik. Na čelu crkvene opštine bili su tada, Peko Stanić predsednik i Stevo Obradović perovođa. Od javnih zdanja u mestu su pravoslavna crkva i komunalna škola. Politička opština se nalazila u obližnjem gradiću Gospiću, a takođe pošta i brzojav.[3]

Divoselo je u 18. veku imalo pravoslavnu crkvu, posvećenu Rođenju Prevete Bogorodice ili Maloj Gospojini. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1746. godine, od kada se vode i crkvene matrikule. Tadašnji divoselski paroh pop Jovan Vujinović je 1768. godine kupio jevanđelje, od gomirskog igumana T. Aleksića. Bilo je to jevanđelje koje je doneo iguman iz Rusije, i u crkvi divoselskoj ostalo je do 1788. godine.[4] U divoselskoj parohiji 1827. godine službuju: paroh pop Stefan Počuča i kapelan pop Jovan Vitas.[5] Ikonostas divoselske pravoslavne crkve oslikao je 1839. godine slikar Đeza Talijanac. Crkva je obnovljena 1872. godine, ali početkom 20. veka nije bila u dobrom stanju. Oko crkve je bila ozidana portanska ograda i postojalo je srpsko pravoslavno groblje.[6]

Divoselska pravoslavna parohija je bila prve platežne klase, na koji bi dolazio samo jedan sveštenik sa velikom platom i parohijskim domom. Paroh 1905. godine je stari pop Jovan Bogdanović (rođen 1842) iz Gračaca, koji služi u mestu 39 godina. Pop Jovan se tokom života bavio skupljanjem etnološke i lingvističke građe u svom narodu.

Komunalna škola u Divoselu, koju izdržava politička opština ima 1905. godine, dvoje učitelja. Bili su to Petar Stanić i Bosiljka Bogdanović, a učenici su bili iz Divosela i pripadajućih sela. Redovnu nastavu u osnovnoj školi pratilo je 280 učenika, a u poftornu (prazničnu) dolazilo je 70 đaka starijeg uzrasta.[6]

U mestu je 1847. godine popisano 1368 Srba pravoslavaca, a dve decenije kasnije 1867. godine bilo ih je 1921.[7] Divoselo u to vreme, početkom 20. veka ima 400 pravoslavnih domova sa 3251 pravoslavnom dušom.[6]

Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]

Divoselo je tokom rata bilo poprište masakra koji su 5. i 8. avgusta 1941. godine Ustaše izvršili nad srpskim življem.[8][9] U Divoselu su ustaše za jedan dan pobile i poklale oko 700 Srba.[1] U toku Drugog svjetskog rata je stradalo 1012 stanovnika Divosela, odnosno dve trećine stanovnika sela.[traži se izvor] Tokom rata, fašisti su napadali selo više od 70 puta.[9]

Krajem jula 1941. U selo Vedro Polje, srez Gospić došli su Jakov Blažević, advokatski pripravnik, Mile Počuča, stolar Jure Naglić student svi iz Gospića i Dane Vujanović student iz Divosela sazvali su skup i na njemu predložili da se sav narod skloni u šumu pošto radi opšteg pokolja, predstoji napad ustaša na selo. Mlađe ljude su pozvali da odmah pođu sa njima u Divoselo i tamo pobiju ustaše, koji su stanovali u školi. Većina prisutnih je poslušala. Ljudi su poveli svoje familije, stoku i uzeli hranu koliko su mogli i sklonili se u šumu da bi spasili goli život. Skupili su se svi na proplanku zvanom Kruškovača i ulogorili se. Tu je bilo okupljeno oko 3.000 duša iz sela Vedro Polje, Divosela, Ornice i Čitluka. Blažević sa trojicom svojih drugova i još tridesetak mlađih seljaka navale na ustaški stan u Divoselu, trojicu ustaša ubiju, a ostali njih 7-8 pobegnu u Gospić. Narod je iskupljen na Kruškovači logorovao desetak dana. Međutim jednog jutra, u zoru ustaše su opkolile čitav logor i otvorile na njih žestoku vatru iz pušaka i mitraljeza. Nastala je strahovita panika. Sa svih strana čuo se lelek i kuknjava ranjenika. „Ljudi žene i deca izbezumljeni bežali su na sve strane, a ustaše su koga su god stigle klale i ubijale“. Tu je stardalo oko 1500 ljudi, žena i dece, a ostatak oko 1000 duša spasao se bekstvom. „Svi smo bežali prema Metku „ kaže jedan učesnik. „Među nama je bilo mnogo ranjenika“. Bežeći tako neznano kud, mnogi su uz put u pojedinim selima ostajali kod svojih poznanika i prijatelja, a italijanski vojnici koji su ih sretali, prihvatali su ranjenike i kamionima slali u razne bolnice po Dalmaciji.[10][nepouzdan izvor?]

U Divoselu, srez Gospić 2. avgusta 1941. godine ubijeno je oko 1.200 ljudi među kojima i žene i deca.[11]

U Divoselu ustaše su 2. avgusta 1941. godine za vreme opšteg pokolja Srba „pekli na ražnju dvoje dece i terali ljude da jedu meso“.[12]

Interesantno je navesti pričanje Jelene Počuče (bake Radomira Počuče) iz Divosela o pljačkanju u njenom kraju. Ona kaže kako su ustaše pokupile sve što je po kućama bilo vredno: "novac, satove, tambure, muška vrednija odela, obuću, a naročito su odnosili spremljena devojačka ruha i odeću mladih žena. Sve su to iznosili iz moje kuće". Da bi spasila život, ona je pobegla u šumu, a kada se posle nekog vremena vratila kući, imala je šta da vidi. "Gledala sam kako hrvatski seljaci iznose i poslednje stvari iz naših kuća, tovare ih na naša kola i odnose u Trnovac, Brušane i ostala katolička sela preko bare". Kuća je naša potpuno opljačkana, a pred vratima su ostale neke stvari "koje su zlikovci spremili da ih odvezu kolima". Sutradan su došle žene Hrvatice iz Trnovca i Brušana i traže naše žito, dok su muškarci nastavljali da odnose i ostatak naših stvari iz sela". Ponovo je pobegla u šumu, ali su je ustaše našle, pretresle i iz nedara joj uzeli knjižicu Poštanske štedionice na kojoj je bilo uloženo 4.000 dinara. Poveli su je zajedno sa decom da je streljaju, ali su od toga odustali na zauzimanje nekih Hrvatica iz obližnjih sela koje su žele na njenoj njivi.[13]

Divoselo je dalo 350 boraca NOVJ, od kojih je 150 poginulo u jedinicama NOVJ. Noću 3. avgusta 1941, partizanski odred, sastavljen od stanovnika mesta oslobodio je Divoselo.[9]

Nakon rata, u Divoselu je podignuto šest spomenika nevinim civilnim žrtvama pobijenim od strane ustaša i borcima poginulim u jedinicama NOVJ širom Jugoslavije od 1941—1945. godine.[9]

Jarčja jama[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Kraške jame Velebita – mjesta za likvidaciju zatočenika

U blizini Divosela se nalazi „Jarčja jama“ u koju su hrvatske ustaše 6. avgusta 1941. bacile 78 Srba raznih uzrasta.[2] U prvim danima stvaranja Nezavisne Države Hrvatske, u ovu jamu je bačeno 180 Srba iz Počitelja i Divosela.[1][14]

Republika Srpska Krajina[uredi | uredi izvor]

Divoselo se od raspada Jugoslavije do septembra 1993. godine nalazilo u Republici Srpskoj Krajini. Tokom operacije Medački džep Divoselo je etnički očišćeno i sravnjeno sa zemljom tako da danas više nema Srba.

Kultura[uredi | uredi izvor]

Parohija[uredi | uredi izvor]

U Divoselu je sjedište istoimene parohije Srpske pravoslavne crkve. Parohija Divoselo pripada Arhijerejskom namjesništvu ličkom u sastavu Eparhije Gornjokarlovačke. U Divoselu je postojao hram Srpske pravoslavne crkve Rođenja Presvete Bogorodice sagrađen 1873. godine, a uništen tokom Drugog svjetskog rata. Parohiju sačinjavaju: Divoselo, Čitluk, Ornice i Ribnik.[15]

Ličke OKE[uredi | uredi izvor]

U Divoselu su povodom 27. jula Dana ustanka naroda SR Hrvatske i 4. avgusta Dana ustanka naroda sela: Divosela, Čitluka i Ornica, svake godine prve nedjelje avgusta održavale su se ličke seoske sportske igre, pod nazivom OKE. Naziv OKE potječu po mjestu održavanja. To je prostor u centru sela, mjesto velikog izvora hladne pitke vode, zvanog Oke. Naziv potječe od dva izvora, koja se tu nalaze i izviru, a po svom prirodnom izgledu, podsjećaju na oči u glavi ili oke.[16]

Prvi put je 1956. godine organizovano takmičenje u „starim“ sportovima, bacanje kamena s ramena, skok stupe, potezanje konopa, konjske trke (jahanje bez sedla) i druge discipline. Kasnija takmičenja prerastaju u manifestaciju sportskog, kulturnog, političkog i turističkog karaktera. Broj takmičara i posjetilaca je iz godine u godinu rastao. Pobjednicima su uručivane zlatne, srebrne i bronzane plakete, priznanja i medalje, kao i novčana nagrada pobjedniku discipline povlačenje trupca. Po izbijanju ratnih sukoba 1991. godine manifestacija se ne održava.[16]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prema popisu iz 1991. godine, naselje Divoselo je imalo 344 stanovnika, među kojima je bilo 304 Srba, 17 Hrvata i 12 Jugoslovena. Prema popisu stanovništva iz 2001. godine, Divoselo je imalo svega 12 stanovnika.[17] Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, naselje Divoselo je imalo 4 stanovnika.[18]

Nacionalnost[19] 1991. 1981. 1971. 1961.
Srbi 304 376 474 596
Jugosloveni 12 23 7 8
Hrvati 17 5 11 23
ostali i nepoznato 11 3 13 1
Ukupno 344 407 505 628
Demografija[19]
Godina Stanovnika
1857. 1.844
1869. 1.988
1880. 2.005
1890. 2.148
1900. 2.222
1910. 2.001
1921. 2.128
1931. 2.164
1948. 679
1953. 697
1961. 628
1971. 505
1981. 407
1991. 344
2001. 12
2011. 4

Popis 1991.[uredi | uredi izvor]

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Divoselo je imalo 344 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Popis 1991.‍
Srbi
  
 304 88,37%
Hrvati
  
 17 4,94%
Jugosloveni
  
 12 3,48%
neopredeljeni
  
 7 2,03%
nepoznato
  
 4 1,16%
ukupno: 344

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Svetosavlje: Od Kosova do Jadovna (putni zapisi), jeromonah (episkop) Atanasije Jevtić Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. avgust 2011) (jezik: srpski)
  2. ^ a b Radio sam svoj seljački i kovački posao: svjedočanstva genocida, Đuro Zatezalo, Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“, (2005) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. novembar 2015) (jezik: srpski)
  3. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  4. ^ "Delo", Beograd 1911. godine
  5. ^ "Serbski letopis", Budim 1828. godine
  6. ^ a b v Mata Kosovac, navedeno delo
  7. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  8. ^ Masovne grobnice kao surova gubilišta srpskog naroda na području Korduna, Banije i Like 1941-1945. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. februar 2014) (jezik: srpski)
  9. ^ a b v g Rušenje antifašističkih spomenika u Hrvatskoj 1990—2000. godine. „SABARH“, Zagreb 2002. godina, str. 100
  10. ^ Dimitrije Stranić, radnik iz Vedrog Polja, Srez Gospić, Beograd 24. 6. 1941. god.(K)
  11. ^ Stranjaković 1991, str. 255.
  12. ^ Stranjaković 1991, str. 238.
  13. ^ Stranjaković 1991, str. 103–104.
  14. ^ „Potresna i istinita priča (3. decembar 2014)”. Arhivirano iz originala 2. 2. 2015. g. Pristupljeno 4. 12. 2014. 
  15. ^ „Arhijerejsko namjesništvo ličko: Parohija Divoselo”. Srpska pravoslavna crkva: Eparhija gornjokarlovačka. Pristupljeno 27. 1. 2012. 
  16. ^ a b „Ličke OKE Divoselo”. Moja Lika nekad: Ličke manifestacije. Arhivirano iz originala 21. 02. 2012. g. Pristupljeno 27. 8. 2012. 
  17. ^ „Popis stanovništva 2001.”. Državni zavod za statistiku RH. Pristupljeno 27. 1. 2012. 
  18. ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. 2011. Pristupljeno 17. 4. 2013. 
  19. ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дивосело&oldid=27748441”