Dobrače

Dobrače
Dobrače;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Zlatiborski
Opština	Arilje
Stanovništvo
— 2011.	646
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 39′ 21″ S; 20° 03′ 56″ I / 43.6558° S; 20.0656° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	668 m
	Dobrače Dobrače na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	031
Registarska oznaka	UE

Dobrače je naselje u Srbiji u opštini Arilje u Zlatiborskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 646 stanovnika (prema popisu iz 2002. bio je 821 stanovnik).

Istorija

Dosadašnja saznanja o prošlosti Dobrača, pogotovo najranijoj prošlosti, prilično su oskudna, što je posledica toga što ceo ariljski i moravički kraj nije dovoljno istražen.

Praistorija

Najstarija ljudska staništa sa ovih prostora pripadaju zemljoradničkim naseljima koja datiraju iz mlađeg kamenog doba (neolita), oko 2600 godina pre naše ere. Ovu tvrdnju arheolozi dokazuju brojnim nalazištima kamenih sekira, noževa, keramike kao i predmeta od životinjskih kostiju i raznih alatki. Temeljnije o ovome je otkriveno krajem 1958. kada su na tromeđi sela Radobuđa, Svračkovo i Roge koja se nalazi samo desetak kilometara od Dobrača pronađena tri praistorijska naselja. Iz perioda metalnog, pogotovo bronzanog doba, u dolini Velikog Rzava pronađeno je više lokaliteta, što dokazuje da je ovo područje i tada bilo naseljeno. Neki od tih lokaliteta su Vraneška stjena, Kulina, i Crkvine (u odbližnjem selu Visoka) gde je pronađena kamena sekira.

Poreklo imena

Ime sela potiče od kaluđera Dobrače iz manastira Klisure. Prema predanju kaluđer je bio poznat po tome što je imao ogromno stado ovaca i što su kod njega dolazili vernici iz desetak drugih sela na bogosluženje i ispovest.

Geografija

Selo je smešteno između okolnih vrhova kao što su Vučjak, Veliki i Mali Ostreš Gajevi, Sedlac i Malići do 1000 mnv.

Kroz atar sela protiče reka Panjica. Na tom prostoru ona je geomorfološki veoma interesantna. Njeno korito ima vodopade i slapove ukrašene bigrenim barijerama i kaskadama, a između sela Dobrače i Brekova usekla je kanjon. Kanjon je dugačak 5 km i smatraju ga „draguljem prirode” ariljskog kraja. Najveće atrakcije kanjona su „Panjički vodopad” i „Vodena pećina”. „Panjički vodopad” visok je 10 m, a sa njega se voda sliva u mnogobrojnim mlazevima niz bigrenu kaskadu koja je obrasla mahovinom. Uzvodno od vodopada nalazi se „Vodena pećina” odnosno vrelo iz kojeg izvire voda koja puni korito reke Panjice. Dosadašnja istraživanja pokazala su da vodena masa koja izbija na površinu potiče od ponornice koja nastaje od više različitih podzemnih izvora lociranih oko Kukutnice i Bjeluše. Bigrene barijere u koritu Panjice predstavljaju krečnjačke kaskade preko kojih se, pogotovo u periodu visokog vodostaja, formiraju slapovi.^[1]

U naselju se nalaze Manastir Klisura, a iznad je crkvica svetog Ilije na Gradini. Kroz Dobrače prolazi magistralni put M21.1 i lokalni putevi L2, L6, L7, L14 i L23.

Privreda

U naselju je razvijena poljoprivreda. Glavno zanimanje većine Dobračana je gajenje malina. Osim toga, razvijeni su zanati iz oblasti stolarstva i građevinarstva.

Turizam

U okolini se nalaze dva lovačka doma, a od turističkih atrakcija najinteresantnija je Vodena pećina u klisuri Panjice.^[2]

Znamenite ličnosti

Jovan Mladenović, episkop šumadijski.
Simeon Vasiljević, arhimandrit.
Mićo Matović, narodni heroj.

Demografija

U naselju Dobrače živi 710 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 48,7 godina (46,9 kod muškaraca i 50,5 kod žena). U naselju ima 286 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,85. Prema popisu iz 2002. bilo je 821 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1020 stanovnika).

Naselje je do pre 50 godina bilo razvijenije i imalo duplo više stanovnika od Arilja, ali se u međuvremenu Arilje razvilo i dobilo status grada, u njega i druge veće gradove se uselio veliki broj stanovnika iz brdskih naselja. Broj stanovnika Dobrača sada je manji od polovine, a u njegovom centru danas nema: prodavnice, pošte, crkve ni kafane, ali postoje dve osnovne škole i ženski manastir.^[2]

Ovo naselje je skoro u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[3]
Godina	Stanovnika
1948.	2.120
1953.	2.142
1961.	1.931
1971.	1.668
1981.	1.293
1991.	1.020	1.008
2002.	821	826
2011.	646

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[4]

Srbi	816	99,39%
Crnogorci	1	0,12%
Muslimani	1	0,12%
nepoznato	3	0,36%

Stanovništvo prema polu i starosti^[5]


	m	ž
?	1	2
80+	19	21
75—79	17	33
70—74	28	60
65—69	42	46
60—64	36	36
55—59	16	23
50—54	24	19
45—49	41	24
40—44	33	21
35—39	21	22
30—34	27	13
25—29	18	13
20—24	23	14
15—19	22	16
10—14	14	17
5—9	11	17
0—4	11	20
Prosek :	46,9	50,5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	348	355	380	378	356	335	286

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	73	95	32	31	15	29	8	1	1	1	2,85

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	368	101	230	29	8	0
Ženski	363	27	227	106	2	1
UKUPNO	731	128	457	135	10	1

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	280	242	0	1	13
Ženski	230	210	0	0	10
UKUPNO	510	452	0	1	23
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	5	4	0	6
Ženski	0	0	0	0	0
UKUPNO	0	5	4	0	6
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	1	2	4	0
Ženski	0	0	0	2	5
UKUPNO	0	1	2	6	5
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	0	0	0	2
Ženski	3	0	0	0
UKUPNO	3	0	0	2

Reference

^ „Kanjon Panjice // Vrata ariljskog raja”. Arhivirano iz originala 11. 12. 2019. g.
^ ^a ^b Opština Arilje: Dobračani odlaze na reku, Pristupljeno 16. 2. 2016.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

[1] „Kanjon Panjice // Vrata ariljskog raja”. Arhivirano iz originala 11. 12. 2019. g.

[ариље-2] Opština Arilje: Dobračani odlaze na reku, Pristupljeno 16. 2. 2016.

[3] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[4] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[5] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]