Dragiša Vitošević

Dragiša Vitošević
Dragiša Vitošević
Lični podaci
Datum rođenja	(1935-06-14)14. jun 1935.
Mesto rođenja	Bare, Gruža, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	4. avgust 1987.(1987-08-04) (52 god.)
Mesto smrti	Sisak, SFRJ

Dragiša Vitošević (Bare, Gruža, 14. jun 1935 – Sisak, 4. avgust 1987) bio je srpski književni istoričar, teoretičar i kritičar, pripovedač i antologičar.

Biografija

Rodio se u gružanskom selu Bare (opština Knić). U Beogradu je završio Filološki fakultet (Grupa za jugoslovensku i svetsku književnost), na kome je, potom, magistrirao 1964. godine (rad "Smisao sličnosti u književnosti") i, 1973. godine, doktorirao s tezom „Srpsko pesništvo 1901 — 1914". Usavršavao se u Parizu, na Sorboni (od 1964. do 1967. godine) i Moskvi i Lenjingradu (1977 – 1978). Radio je kao naučni savetnik u Institutu za književnost i umetnost u Beogradu od 1969. godine. Pokrenuo je i bio glavni i odgovorni urednik časopisa „Raskovnik“ (1968 – 1982) koji se bavio narodnim stvaralaštvom i kulturom sela. Časopis je posebno podržavao pokret pesnika seljaka i podsticao na sakupljanje nezabeleženih narodnih umotvorina, kojih je bilo veoma mnogo, jer je postojala zabluda da je Vuk Karadžić sve sakupio. Vitošević je oko časopisa okupio veliki broj pesnika i stvaralaca sa sela, ali i naučnika koji su se bavili etnologijom, sociologijom, jezikom i kulturološkim istraživanjima ruralne sredine. Iz tog kruga ponikla su mnoga docnije poznata srpska književna i naučna imena.

U književnosti se javio 1952. godine u beogradskim listovima "Svedočanstva" i "Republika", a 1954. nagrađen je na konkursu "Zadruge" za priču i na konkursu "Mlade kulture" za esej. Oblasti njegovog interesovanja su bile mnogostruke – od proučavanja narodne tradicije, rada na očuvanju narodnih umotvorina i običaja, negovanja izvorne čistote srpskog jezika do istraživanja časopisne istorije i bavljenja književnom teorijom, kritikom, esejistikom i uopšte književnošću.

Stradao je u saobraćajnoj nezgodi u blizini Siska 4. avgusta 1987. na putu za Pariz.

Njegovu bogatu zaostavštinu za štampu priređuju i objavljuju takođe književnice supruga Vjera Vukšić Vitošević i ćerka Nevena Vitošević Ćeklić.

Biblioteka u beogradskom naselju Mirijevo nosi ime Dragiše Vitoševića, kao i biblioteka u Kniću, a takođe i po jedna ulica u Beogradu i Kragujevcu. Njegova bista, rad vajarke Drinke Radovanović, nalazi se kao javni spomenik ispred Doma invalida na Bežanijskoj kosi.

Naslovna stranica Raskovnika čiji je osnivač i prvi glavni i odgovorni urednik bio Dragiša Vitošević

Dela

• „Orfej među šljivama“ (zajedno sa Dobricom Erićem), antologija savremenih srpskih pesnika sa sela, „Svetlost“, Kragujevac, 1963,
• „Ozbiljne igre“, pripovetke, Matica srpska, Novi Sad, 1966,
• „Srpsko pesništvo 1901—1914 (u dva toma), Vuk Karadžić, Beograd, 1975,
• „Kritika u Skerlićevo doba“, zbornik i studija, Matica srpska - Intitut za književnot i umetnost, Novi Sad - Beograd, 1975,
• „Ja mislim drukčije“, polemički tekstovi, Narodna knjiga, Beograd, 1983,
• „Darodavci iz prikrajka“, ogledi o našem samoukom stvaralaštvu, Udruženi izdavači – SKZ, Narodna knjiga, Dečije novine, Nova knjiga, Beograd, 1984,
• „Do Evrope i natrag I", ogledi iz domaće književnosti do XIX veka, Dečje novine, Gornji Milanovac, 1987,
• „Do Evrope i natrag II", ogledi iz domaće književnosti XX veka, Dečije novine, Gornji Milanovac, 1989,
• "Srpski književni glasnik 1901—1914", monografija, Vuk Karadžić - Matica srpska - Intitut za književnot i umetnot, Beograd, 1990,
• „Smisao sličnosti u književnosti“, studija iz teorije književnosti, Studentski izdavački centar, Beograd, 1995,
• „Volovi na plafonu“, sto kratkih priča, Studentski kulturni centar, Beograd, 1996,
• „Pastir traži dno neba“, izbor poezije, Dragiša, Vjera i Nevena Vitošević, antologija — poezije, slikarstva i vajarstva naivaca Srbije, Crne Gore i Republike Srpske,Draganić, Beograd, 2000. (Kod istog izdavača izdanje na engleskom jeziku 2004 – The Shepherd Seeks the Bottom of the Heavens),
• „Nepotpisani Skerlić“ – Studija o nepoznatim Skerlićevim radovima u SKG (Radničkim novinama, Dnevnom listu i dr.), kao i 347 nepotpisanih radova Jovana Skerlića, Službeni glasnik, Beograd, 2012.

U pripremi

• Jezik nas nasušni, ogledi o jeziku,
• Stranstvovanja, eseji iz strane književnosti

Publikacije posvećene Dragiši Vitoševiću

• Raskovnik (jesen 1987) - "Naš Dragiša Vitošević".
• Koraci (Kragujevac) XXIII/1–2 (1988). U časopisu je objavljena i selektivna „Bibliografija Dragiše Vitoševića“, koju je uradila Gordana Tomić Radojević.
• Prilozi za istoriju srpske književne periodike – Spomenica Dragiši Vitoševiću (urednik Aleksandar Petrov), Matica srpska – Institut za književnost i umetnost, Novi Sad – Beograd 1990.
• Milutin Srećković: "Dragiša Vitošević". Ogled iz antropologije uspomena, Beograd 2005.
• Zbornik u čast Dragiše Vitoševića (priredio Marko Nedić), Institut za književnost i umetnost, Beograd 2005.
• Živan Milisavac u knjizi "Autoportreti s piscima" ima duži tekst "Ispovesti Dragiše Vitoševića".
• Božidar Šujica posvetio mu je pesmu „Jutro u Barama Gružanskim“, koja se nalazi u „Antologiji srpske poezije (1847—2000)“ (Brankovo kolo, Sremski Karlovci, 2012, priredio Nenad Grujičić).
• Milijan Despotović: "Pisma i nadanja". O prepisci Dragiše Vitoševića i Pauna Petronijevića, objavljeno u knjizi eseja "Pročitanija", Požega 2021.

Vidi još

• To sam ja: Dragiša Vitošević

Spoljašnje veze

• [1] Dragiša Vitošević
• [2] Dragiša Vitošević, biografija
• Doktoromanija nekad i sad, pristupljeno 11. septembra 2016.