Pređi na sadržaj

Dugojnica

Koordinate: 42° 40′ 22″ S; 22° 07′ 15″ I / 42.672833° S; 22.120833° I / 42.672833; 22.120833
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Dugojnica
Natpis na ulazu u selo
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugPčinjski
OpštinaSurdulica
Stanovništvo
 — 2022.201
Geografske karakteristike
Koordinate42° 40′ 22″ S; 22° 07′ 15″ I / 42.672833° S; 22.120833° I / 42.672833; 22.120833
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina498 m
Dugojnica na karti Srbije
Dugojnica
Dugojnica
Dugojnica na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj017
Registarska oznakaSC

Dugojnica je naselje u Srbiji u opštini Surdulica u Pčinjskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 201 stanovnik.

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Dugojnica ima sličan položaj kao i susedno Binovce; leži na granici grebana Cerovac sa zapada i Masuričkog Polja sa istoka. Pomenuti greben meštanima služi kao paša za stočarstvo dok je polje podesno za zemljoradnju. Dugojnica je selo zbijenog tipa. Razlikuju se mahale, koje se zovu po glavnijim rodovima ili položaju (Gornja Mahala).

Zemlje i šume

[uredi | uredi izvor]

Topografski nazivi po granici atara nose ove nazive. Cerovac, Srednji Rid, Trševina, Popova Glava, Gornji i Donji Drenov Lug, Rupa i Pod Selo. Unutrašnji delovi atara zovu se: Selište, Suteska, Dželilova Korija, Trepešnica i Žabljak.

Postanak sela, starine i prošlost

[uredi | uredi izvor]

Popova Glava je uzvišenje jugoistočno od sela. Tu je nekada bila „srpska crkva, koja je propala posle kosovske bitke“. Na Popovoj Glavi danas se poznaju zidovi od hrama, mestimično visoki oko metar. Crkva je bila u položaju istok-zapad, duga oko 10 a široka oko 5 metara i posvećena Sv. Iliji. Ispod uzvišenja Popova Glava u niziji nalazi se mesto Selište, danas pod njivama i livadama. Kako se kazuje, ovde je bilo staro srpsko selo. Tome selu pripadala je i crkva na Popovoj Glavi. Na Selištu u njivama stanovnici nailaze na kamen od ranijih kuća. Crkvu i seli srušili su Turci u isto vreme. Narod priča, da su tada mnoge srpske devojke „poskakale u bunar“ – nalazio se ispod crkve, da ne bi bile zarobljene od Turaka.

Iza navedenog događaja zemlja ovog sela i zemlja u bližoj okolini bila je „dvesta godina pusta“. Zatim su doseljeni Arbanasi najpre obnovili susedno selo Masuricu. Iza toga su obnovili i današnju Dugojnicu i druga obližnja naselja. Dugojnica je osnovana na početku XIX veka. Osnivači sela bili su arbanaški i srpski rodovi. Do oslobođenja od Turaka selo je naraslo na 26 kuća, 16 arbanaških – uglavnom od fisa Gaši, 7 ciganskih i tri srpske. Najplodnija zemlja bila je arbanaška, dok su Cigani i Srbi kod njih radili kao momci i čifčije. Srbi su imali i nešto svoje, ali nedovoljno plodne zemlje. Arbanasi iz Dugojnice iselili su se, izuzev jednog roda, 1878. godine. Po imenu znaju se se ove porodice; Ametovci, Avdi Kolja, Destanovi, Šerifovi, Ajdinovi i Bektašovi. Arbanašku zemlju kupili su doseljeni Srbi. Arbanasi su u Dugojnici imali džamiju i groblje pored nje. Nalazila se u današnjoj Gornjoj Mahali. Od džamije se danas ne poznaje ništa. Muslimansko groblje je očuvano jer se u njemu i danas sahranjuju pojedini seoski muslimani – Cigani i drugi.

Stara seoska slava je Sv. Ilija. Pre 30 godina ova slava je napuštena, jer istu slavu ima i susedna Suvojnica zbog čega u Dugojnicu ne dolaze gosti. Selo sada slavi „Belu Nedelju“, prva nedelja posle Duhova. Od kada imaju drugu slavu, meštani kažu, da u njihovom selu nije padao grad. Oko 1900. godine kod crkvišta na Popovoj Glavi osnovano je novo groblje. Ranije su umrle stanovnike – Srbe – sahranjivali u Suvojnici.

Drugi svetski rat

[uredi | uredi izvor]

Pre Drugog svetskog rata, selo je imalo 87 domaćinstava, sa oko 500 stanovnika. Glavno zanimanje stanovnika je bila poljoprivreda. Između dva rata selo je bilo poznato po opoziciji prema režimu Kraljevine Jugoslavije. U to vreme u selu je bio razvijen zadružni pokret, a zadruga pored svoje osnovne namene bila je i mesto za okupljanje i sastanke naprednih stanovnika.

U toku Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije (NOP), aktivna saradnja dolazi do širokog izražaja u drugoj polovini 1942. godine. Svojom aktivnošću od samog početka, napredni ljudi ovog sela sprečili su stvaranje četničkog pokreta, koji su nekoliko njih iz sela pokušali da organizuju.

Zbog saradnje sa NOP-om, vojska i policija fašističke Bugarske češće su vršile pretres sela, pljačkale, maltretirale i ubijale stanovnike. Poseban zločin počinili su aprila 1944. godine, kada su na ubili jednog saradnika NOP-a starog skoro 60 godina.

U NOB iz Dugojnice bilo je 49 boraca, od kojih su pet poginula.

Demografija

[uredi | uredi izvor]

U naselju Dugojnica živi 217 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (38,5 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 81 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,40.

Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.[1]

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[2]
Godina Stanovnika
1948. 418
1953. 465
1961. 461
1971. 432
1981. 330
1991. 288 285
2002. 275 277
2011. 246
2022. 201
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[3]
Srbi
  
 275 100,0%


Stanovništvo prema polu i starosti[4]
m
ž
? 0
  
  
 0
80+ 4
  
  
 3
75—79 2
  
  
 9
70—74 5
  
  
 8
65—69 9
  
  
 7
60—64 5
  
  
 6
55—59 4
  
  
 6
50—54 11
  
  
 8
45—49 20
  
  
 14
40—44 9
  
  
 14
35—39 6
  
  
 11
30—34 6
  
  
 3
25—29 10
  
  
 10
20—24 4
  
  
 9
15—19 12
  
  
 14
10—14 6
  
  
 7
5—9 6
  
  
 8
0—4 13
  
  
 6
Prosek : 38,5 40,5
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 77 88 110 101 80 83 81
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 9 24 7 18 14 8 1 0 0 0 3,40
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 107 22 73 8 4 0
Ženski 122 28 71 18 5 0
UKUPNO 229 50 144 26 9 0
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 49 1 0 0 33
Ženski 28 0 0 0 22
UKUPNO 77 1 0 0 55
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 3 1 3 0 6
Ženski 0 0 1 0 0
UKUPNO 3 1 4 0 6
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 0 1 0 0
Ženski 0 0 0 0 4
UKUPNO 0 0 1 0 4
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 0 0 0 1
Ženski 0 0 0 1
UKUPNO 0 0 0 2

Poreklo rodova

[uredi | uredi izvor]

Dugojnica je pretežno srpsko selo. Nekada manje grupe su predstavljali Cigani i Arbanasi.

Srbi:

U starince se računaju:

- Markoski, Aranđelovdan;

- Gocini, Mitrovdan i:

- Dičini, Aranđelovdan.

Ovi rodovi spadaju u osnivače sela. Izgleda da potiču od predaka koji su preživeli događaje u kome su rušena stara srpska sela u okolini Masurice.

Doseljeni po oslobođenju od Turaka:

- Ranđelovci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Klisure u Znepolju. Ime su dobili po doseljenom pretku Ranđelu, koji se doselio kao samac i ovde oženio.

- Spasini, Sv. Oci, su doseljeni iz Sebe Vranja. Tamo imaju rođake. Dalje poreklo im je „od kud Ljubate“ kod Bosilegrada.

- Popovci, Nikoljdan. Osnivač roda, kao sveštenik, iz okoline Đakovice u Metohiji najpre je došao u Klisuricu kod Vranjske Banje. Posle je kupio zemlju u Dugojnici i tu se preselio.

- Klisurci, Savindan, su doseljeni iz Klisurice kod Vranjske Banje. Osnivač roda u Dugojnici zvao se Toma – koji je zet Popovcima. U Klisurici su im rod Krstini, čije je dalje poreklo iz Stajevca u Gornjoj Pčinji.

- Buštranjci, Nikoljdan, su doseljeni iz Velikog Buštranja.

- Jankovići, Aranđelovdan, i:

- Mihajlovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Đerekara u Gornjoj Pčinji.

- Džoninci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Suvojnice gde su bili starinci.

- Nikolići, Aranđelovdan;

- Stojkovci, Nikoljdan, i:

- Jančići, Nikoljdan, su doseljeni iz Pretine kod Bujanovca. Dalje poreklo im je iz Gornje Pčinje.

- Veličkovići, Nikoljdan, su iz Stuble.

- Stojkovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Donjeg Trebešinja kod Vranja. Tamo su se zvali Tegarci. Dalja starina im je iz Surdula. Nekadašnji stanovnici

  • Romi:

U Dugojnici je bilo 18 porodica muslimanskih Roma. Dele se na rodove:

- Ajdinovi, Selimovi, Raimovi i Ramanovi.

Cigani u ovom selu su živeli od turskog doba. Svoju zemlju nisu imali. Izdržavali su se od toga što su se bavili sviračinom, gajenjem duvana na tuđim njivama i radili kao „ispoldžije“.

  • Arbanasi:

- Adžijini su jedini zaostao rod od Arbanasa koji su ovde živeli od turskog doba. Oni su bili u „krvnoj zavadi“ sa nekim iseljenim Arbanasima i zgbog toga su 1878. godine ostali u svom starom selu. Nekadašnje porodice su od sinova Amidžikovih – umro kao hodža 1928. godine. Njegovi sinovi nisu znali da govore arbanaški. Jedan od njih je bio oženjen Srpkinjom iz Dugojnice a drugi je za ženu doveo muslimanku iz Bosne. [5]

Kultura

[uredi | uredi izvor]

Na saboru trubača u Guči 1966. godine pobedu je odneo duvački orkestar Durmiša Saćipovića iz Dugojnice. Durmiš je jednu svoju kompoziciju posvetio ovom selu i nazvao je "Dugojničko kolo". Od 1996. godine Saćipvić ima zvanje majstora trube.[6]

Poljoprivreda

[uredi | uredi izvor]

U Dugojnici se većina meštana, čak oko 85%, bavi proizvodnjom malina.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Oni su pali za slobodu, Jovan Manasijević (Surdulica 1981)
  2. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  3. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  4. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 
  5. ^ Vranjska Kotlina, Jovan F. Trifunoski
  6. ^ „Majstori trube”. sabortrubaca.rs. Arhivirano iz originala 07. 01. 2019. g. Pristupljeno 07. 01. 2019. 

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Dugojnica na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дугојница&oldid=27928248”