Epitafi u Markovici
| Dragačevski epitafi | |
|---|---|
 Stari deo groblja u Markovici | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Markovica |
| Opština | Opština Lučani |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 19. vek-20. vek |
Epitafi u Markovici predstavljaju značajna epigrafska, istorijska i porodična svedočanstva prepisana sa starih nadgrobnih spomenika i krajputaša u selu Markovica, Opština Lučani.[1] Markovački epitafi pružaju obilje dragocenih podataka o životu patrijarhalne Srbije u 19. i prvoj polovini 20. veka.[2]
Markovica[uredi | uredi izvor]
Markovica je jedno od najmanjih sela Donjeg Dragačeva.[3] Atar sela Markovice sa zapada okružuju Negrišori , sa severa Dučalovići, sa istoka Rtari, a sa juga Zeoke i Tijanje.[4] Severnim obodom sela prolazi asfaltni put koji povezuje Državni put 23-Lučani, razdvajajući Markovicu i Dučaloviće.
Selo Markovica se prvi put pominju u turskom defteru iz 1476. godine kada se nalazilo u feudalnom posedu vlaškog kneza Pavela i Vojina, njegovog brata.[4] U defterima iz 1540. i 1672. godine „selo Markovica pripada Požegi”, dok za 17. i 18. vek nema pouzdanih podataka.[4] Današnja Markovica nema veze ranijim naseljem,[3] a stanovništvo vodi poreklo od doseljenika iz Stare Hercegovine, Bosne i Starog Vlaha.[3] 1818. godine Markovica se spominje kao zasebno selo, dok je u kasnijim poreskim popisima nema, jer je kao Zaselak najpre bila pripojena Tijanju, a zatim dučalovićkoj opštini.[4]
Za najstarije porodice u Markovici smatraju se Jovaševići, Obrenovići i Divljaci.[3]
Seosko groblje[uredi | uredi izvor]
U Markovici postoji samo jedno groblje, zajedničko za celo selo. Smešteno je u južnom delu sela prema Tijanju, na brdu Orlova. U donjem delu groblja sačuvan je u solidnom stanju veliki broj nadgrobnika od peščara iz 19. i prve polovine 20. veka, mada ima i dosta oborenih, zatrpanih u prizemnim delovima i opuzlih. Najstariji spomenici potiču iz prvih decenija 19. veka.
Nadgrobnici su rad dragačevskih kamenorezaca Radosava Čikiriza iz Rtiju, Tihomira Drag. Petronijevića iz Lisica, Stanimira Jaćimovića iz Puhova, lokalnih kamenorezaca iz obližnjih Dučalovića: Pavla Pantelića, Milenka Cvijovića, Velimira Pantelića, Miladina R. Kovačevića[5] i drugih.[2]
Galerija[uredi | uredi izvor]
Epitafi[uredi | uredi izvor]
Spomenik Savki Andžiji (†1841)
- 1841.
- poražena gromom ot neba
- SAVKA kći Ane
- supruga Iovana Andžije iz Čačka
- poživi ... leta
- maia 14.[1]
Spomenik trgovcu Milanu Tošiću (†1863)
- O ljubezni čitatelju
- pomisli se da sam i ja kao ti likovao 27. g.
- Rab Boži MILAN TOŠIĆ
- B. trgovac iz sela Markovice
- koji se prestavi 15. novembra 1863. god.
- Ovaj spomenik podiže mu Brat ego Veselin
- i Simo otac mu[1]
Spomenik Marku Divjaku (†1900)
- Ovaj spomenik nadgrobni
- podigoše svome roditelju
- MARKU DIVLjAKU
- sinovi koji će i potomcima kazivati
- gde tiho počivaju smrtni ostaci dična Srba
- i uvažena građanina sela Markovice
- koji česno poživi 72 god.
- Prestavise u večnost 15. marta 1900 g.
- Bog da mu dušu prosti
- Primi otac ovaj darak od tvoji sinova
- Tihomira i Selomira[1]
Spomenik Marjanu Lukoviću (†1903)
- Ovde počiva
- MARIJAN LUKOVIĆ
- žitelj sela Markovice
- bivši hrabri ratoborac
- srpskog-turskog rata od 1875. god. do 1878. God
- i Bugarskome 1885. god. i 86. g.
- zadobio teške rane braneći veru i otečestvo svoje
- Časno i pošteno poživeo je 75. god.
- A prestavio se u večnost 29 juna 1903. god.
- Ovaj spomen podigoše mu supruga Hristina
- i ćerka Nada, Snaja i zet Svetozar iz Negrišora[1]
Spomenik Aleksandru Tričkoviću (†1916)
- Ovaj spomen našeg dobrog brata pok.
- ALEKSANDRA TRIČKOVIĆA
- rodom iz Prokuplja
- srez Prokupački Okrug toplički
- Bivšeg vojnika I čete 2 Bataljona 2 puk kadrovački.
- Poživio 21. god. Učestvovao u ratu [19]14 i [19]15. g.
- sa Švabama nemcima i bugarima
- boreći se za svoju dobru otadžbinu i slava mu.
- Spomen mu podiže brat Boško
- piso Stanimir jaćimović[1]
Spomenik Dragutinu Obrenoviću (†1916)
- Ovaj spomen
- pokazuje ime krabrog ratoborca
- DRAGUTINA OBRENOVIĆA
- iz Markovice
- I čet. I bat. 5 prekobroj. puka I poziva
- kaplar narodne vojske.
- Poživio 38 godina a pogibe 1916. g.
- spomen podigoše mu brat Milutin
- i supruga julka i sinovac Miloje[1]
Spomenik Jeremiji Obrenović (†1916)
- Ovaj spomen
- pokazuje ime krabrog ratoborca
- JEREMIJU OBRENOVIĆA iz Markovice.
- Poživio 20 god. a poginu 5. sept. 1916. god.
- na Sokolcu , 4. čet. I bat. 12 puka
- Spomen podigoše mu brat Milutin
- i sinovac Miloje[1]
Spomenik Vasiliju J. Obrenoviću (†1938)
- VASILIJE J. OBRENOVIĆ
- ekonom iz Markovice
- bivši presednik opštine Dučalovačke
- i predsednik mesne organizacije
- narodne radikalne stranke za opštinu Dučalovačku.
- Odlikovan za građanske zasluge
- ordenom Svetog Save V stepena Ukazom Nj. V. Kralja Aleksandra I
- Rođen 25. XII 1863. god a umro 10. jula 1938. god.
- Spomen mu podiže supruga Anđelija i sinovi Miodrag i Avram[1]
Krajputaši[uredi | uredi izvor]
U centru sela, u blizini škole u Markovici nalazi se krajputaš Milosavu Jaćimoviću iz Puhova koji je izgubio život 1815. godine boreći se sa Turcima. Spomenik je rad dragačevskog kamenoresca Radosava Čikiriza iz Rtiju.
Krajputaš Milosavu Jaćimoviću (†1815) u Markovici
- Ovai Biljeg udari Jovan Milosavljević iz sela Puova
- Otcu svoemu MILOSAVU JAĆIMOVIĆU
- krabrom srbinu koi e za vjeru i otečestvo
- junački boreći se s Turcima na Bitki užičkoj
- poginuo 1815. leta Avg: 5: dnj.[5][6]
Sa druge strane, ispod ravnokrakog krsta, naknadno je uklesano:
- Spomen mu ponovi Ranko Popović kmet s. Dučalovića
- i predsednik opšt. Dučalovačke Dragutin Obradović 1932. g.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z Stojić, Nikola Nika (2011). Dragačevski epitafi : zapisi sa nadgrobnika i krajputaša (2. dopunjeno izd.). Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80609-45-4.
- ^ a b Nikolić, Radojko (1998). Kamenopisci narodnog obraza : kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: Litopapir.
- ^ a b v g Dragačevo : naselja, poreklo stanovništva, običaji. Beograd: Službeni glasnik : SANU. 2010. ISBN 978-86-519-0718-3.
- ^ a b v g Slavković, Joviša M. (2017). Stanovništvo Dragačeva. Guča: Biblioteka opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-29-8.
- ^ a b v Pantelić, Dragomir (1995). Kamena hronika Dučalovića. Čačak: Mesna zajednica Dučalovići; Grafika JUREŠ.
- ^ Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka: o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (PDF) (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Marinković, Radovan M (1985). Dragačevski zanati i zanimanja. Čačak: Litopapir.
- Nikolić, Radojko (1989). Kamenorezac Radosav Čikiriz. Gornji Milanovac: Dečje novine. ISBN 86-367-0306-9.
- Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture; Prosveta. ISBN 978-86-80879-07-9.
- Pantelić, Dragomir (1995). Kamena hronika Dučalovića. Čačak: Mesna zajednica Dučalovići; Grafika JUREŠ.
- Nikolić, Radojko (1998). Nikolić Radojko, Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: Litopapir.
- Dragačevo : naselja, poreklo stanovništva, običaji. Beograd: Službeni glasnik : SANU. 2010. ISBN 978-86-519-0718-3.
- Marinković, Radovan M.; Marinković, Zoran (2010). Pisci iz Dragačeva : [leksikon]. Guča: Biblioteka Opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-01-4.
- Stojić, Nikola Nika (2011). Dragačevski epitafi : zapisi sa nadgrobnika i krajputaša (2. dopunjeno izd.). Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80609-45-4.
- Slavković, Joviša M. (2017). Stanovništvo Dragačeva. Guča: Biblioteka opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-29-8.
- Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka: o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (PDF) (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.
