ŽS serija 661

EMD G16
	ŽS serija 661 na pruzi Dimitrovgrad - Niš (Srbija)
Tip napajanja
Tip i proizvodnja
Tip napajanja	dizel i električna struja
Proizvođač	GM EMD; GMD
Model	G-16
Datum proizvodnje	nepoznat (1959—1972)
Ukupno proizvedeno	948
Raspored točkova +
Specifikacije
Raspored točkova +	C−C
Raspored osovina +	C'o C'o
Dužina	18.471 m (60.600 ft 4 3⁄4 in)
Masa	108 t (jugoslovenska podserija 000); 112 t (jugoslovenska podserija 100)
Kapacitet za gorivo	standardni: 6.400 l; 1.400 imp gal (1.700 US gal); opcioni: 9.800 l; 2.200 imp gal (2.600 US gal)
Kapacitet za mazivo	760 l; 170 imp gal (200 US gal)
Kapacitet za; rashladnu tečnost	910 l; 200 imp gal (240 US gal)
Kapacitet za pesak	0,51 m3 (18 cu ft)
Primarni pokretač	EMD 567D3
Tip motora	dvotaktni V16 dizel
Aspiracija	turbopunjač
Pomeraj	148,66 l (9.072 cu in)
Generator	EMD D-32
Vučni motori	EMD D67B (4)
Broj cilindara	16
Veličina cilindara	216 mm × 254 mm (8 1⁄2 in × 10 in)
Transmisija	dizel-električna
Kočnice lokomotive	Schedule 26L Straight air; opciono: dinamičke
Maksimalna brzina
Performanse
Maksimalna brzina	124 km/h (77 mph)
Izlazna snaga	1.800 bhp (1.300 kW),; 1.826 or 1.925 bhp (1.362 or 1.435 kW)
Vučna sila	281,9 kN (63.375 lbf)
Delokrug
Istorija
Delokrug	Severna Amerika

JŽ/ŽS serija 661 je univerzalna dizel-električna lokomotiva namenjena za vuču svih vrsta putničkih i teretnih vozova na svim kategorijama pruga. Dizel lokomotiva model G16 proizvodila se u fabrici EMD-a u Ilinoisu (SAD) i Londonu (Ontario, Kanada). Proizvodila se još pod licencom u Australiji i Španiji.

Ukupno je nabavljeno 220 lokomotiva, koje su masovno zamenile ’60-ih i početkom ’70-ih godina 20. veka parne lokomotive na prugama u SFR Jugoslaviji. Pored navedenih zemalja nalazila se u eksploataciji u Egiptu, Brazilu, Iranu, Hongkongu i Izraelu.

Lokomotive serije 661 nose epitet najslavnije dizel lokomotive na ovim prostorima, a nalaze se u eksploataciji u Železnicama Srbije. Lokomotive 661 imaju popularan naziv „Kenedi".

Poreklo i eksploatacija[uredi | uredi izvor]

Sredinom pedesetih godina doneta je odluka o osavremenjavanju voznog parka nabavkom dizel vučnih vozila koje će biti sposobne za vuču svih vrsta vozova na prugama različite kategorije.

U tu svrhu izvršen je niz probnih vožnji na prugama pojedinih dizel-lokomotiva.

U aprilu 1955. godine je bila na probi nemačka V 200 (dizel-hidraulična, B'B'), juna iste godine gostovala je švedska NOHAB (Co'Co'), kao i francuska SNCF 6300, ali nijedna od ovih lokomotiva nije zadovoljila sve postavljene zahteve.
Međutim, 1959. izvršene su probe američke lokomotive DžM-EMD čija je oznaka bila G16, koja je u potpunosti odgovorila svim zahtevima.

Američka vladina agencija za međunarodni razvoj — USAID (USAID) je kupila od Dženeral motorsa nove lokomotive i donirale prvu nultu podseriju 001-034, a potom i 20 lokomotiva u drugoj podseriji 101 - 164 Jugoslovenskim železnicama kao zemlji u razvoju tokom 1960. i 1961. godine.

Tek nakon toga, kad je potvrđen njihov kvalitet tokom eksplatacije odlučeno je da se uvezu nove podserije po povoljnim kreditnim aranžmanima.

Ove lokomotive su izrađivane u fabrikama EMD-a u Ilinoisu, Sjedinjenim Državama i Londonu u Ontariu, Kanada.

Dizel-lokomotive 661 su stizale postepeno od 1960. do 1972. a ukupno ih je nabavljeno 220.

Prva nulta podserija 661-000 (001-034) isporučene su 1960,
druga podserija 661-100 (101-164) isporučene 1960. i 1961. godine,
treća 661-200 (201-278) isporučene 1966, 1970, 1972,
četvrta 661-300 (301-327) isporučene 1970. i
peta poslednja 661-400 (401-415) isporučena 1972.

Raspored osovina je Co'Co', a snaga motora je 1.454 kW. Maksimalna brzina ovih lokomotiva kod podserije 000 je 114 km/č, a kod podserije 100, 200, 300 i 400 je maksimalne brzine 124 km/č.

Prva lokomotiva za ŽTP "Beograd", oznake 661-107, je bila proizvedena decembra 1960. a stigla je u Beograd 4. marta 1961. godine. U periodu od 1960. do 1973. godine vuču vozova na pruzi Beograd - Niš najvećih brzina su obavljale dizel-električne lokomotive JŽ serije 661. Najbrži voz na pruzi bio je Akropolis ekspres, MA/AM, na relaciji Minhen -Atina. Čisto vreme vožnje i vreme putovanje u smeru ka Nišu iznosilo je tri sata i sedam minuta, a u suprotnom smeru tri sata i 17 minuta. Vreme vožnje i vreme putovanja su ista jer ovaj voz nije imao usputna zadržavanja. Masa voza iznosila je 500 tona, a maksimalna brzina bila je 100 km/h, dok je na raljskom usponu bila 70 km/h. Na ravnom delu pruge vučna sila je bila dobro iskorišćena kao i na raljskom usponu. Na maksimalnom usponu od 15 promila lokomotiva serije 661 voz ove mase mogla je da vuče maksimalnom brzinom od 35 km/h. Tehničke brzine u smeru Beograd - Niš i u suprotnom smeru iznosile su 78,29 i 75,85 km/h, dok su komercijalne brzine za pomenite smerove iznosile 78,29 i 75,85 km/h. Ovo je najveća tehnička brzina i najkraće vreme putovanje jednog voza postignito na pruzi Beograd - Niš od 1884. godine do danas.