Pređi na sadržaj

Ludovik Crijević Tuberon

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ludovik Crijević Tuberon
Grb plemićke porodice Crijevića
Lični podaci
Datum rođenja(1458-10-17)17. oktobar 1458.
Mesto rođenjaDubrovnik,
Datum smrtisredina juna 1527.
Mesto smrtiDubrovnik,
Naučni rad
PoljeIstoriografija
Poznat poČlan dubrovačkog Velikog veća, od 1478. godine

Ludovik Crijević Tuberon (lat. Ludovicus/Aloysius de Cerva/Cervarius, Tubero; Dubrovnik, 17. oktobar 1458 — Dubrovnik, sredina juna 1527) bio je dubrovački istoričar i benediktinac. Njegovo najznačajnije istoriografsko delo (Komentari), objavljeno je tek nakon njegove smrti, prvo u izvodima (1590), a potom i u celini (1603).[1][2][3][4][5]

Biografija

[uredi | uredi izvor]
Benediktinski samostan Svetog Jakova na Višnjici kod Dubrovnika, u kome je Tuberon živeo od 1502. do 1527. godine

Rođen je 17. oktobra 1458. godine u Dubrovniku, od oca Ivana i majke Frane, rođene Kabožić. Kršteno ime mu je bilo Alojzije. Pripadao je uglednom plemićkom rodu Crijevića, tako da je od 1478. goine bio član dubrovačkog Velikog veća.[6]

Studirao je filozofiju, teologiju i matematiku, uglavnom u Parizu, gde je kao član jedne humanističke akademije dobio nadimak Tubero. U Dubrovnik se vratio oko 1483. godine. Potom se verio radi ženidbe, ali do sklapanja braka nije došlo. Zatim je 1484. godine postao iskušenik u benediktinskom samostanu na dubrovačkom ostrvu Svetog Andrije, gde je 1485. godine položio i monaški zavet.[7]

Odakle je 1502. godine prešao u mali benediktinski samostan Svetog Jakova na Višnjici kod Dubrovnika, gde je postao opat. Tokom 1508. godine, putovao je u posetu Kaločkoj nadbiskupiji u Ugarskoj. Potom je 1515. godine postavljen za vikara Dubrovačke nadbiskupije, a 1525. godine je pokušao da izdejstvuje obnavljanje posebne Stonske biskupije, nastojeći da postane stonski biskup, što se nije ostvarilo. Testament je sastavio 10. maja, a umro je sredinom juna 1527. godine.[8]

Radovi

[uredi | uredi izvor]

Živeći desetinama godina potpuno sam u opustelim benediktinskim kućama posvetio se izučavanju klasičnih istoričara i prikupljanju informacija s raznih strana o političkim događajima kojima je bio savremenik. Rezultat tog rada nastalo je opsežno delo pod naslovom Zapisi o svom vremenu (Commentaria temporum suorum) u 11 knjiga, koje obuhvata razdoblje od smrti Matije Korvina (1490) do smrti pape Lava X (1552).

Glavni sadržaj prvih pet knjiga su borbe nastale nakom Korvinove smrti među pretendentoma za ugarski presto. Do devete knjige piše o proterivanju stanovništaa Zadra, Like i Istre i pustošenja posle mletačko-turskog rata. Od devete knjige Tuberon opisuje burne italijanske događaje oko Kambrijske lige (Rat svete lige) i Tursku. U 10. knjizi opisao je bunu Doža Đerđa. Poslednja 11. knjiga obrađuje pad Beograda u kojoj piše „Držim da je za kršćanske interese gubitak tog grada mogo teži udarac nego nekadašnje razaranje Carigrada“[9]

Uz očigledan napor da bude objektivan u tumačenju istorije svog vremena Crijević ne može da prikrije svoje antipatije prema Mlecima i Nemcima. Iako rodom Dubrovčanin, imao je negativno mišljenje o svojoj rodnoj republici, prebacujući joj trgovački mentalitet srodan mletačkom.

Zbog otvorene kritike kojom ocenjuje vrhovnu crkvenu vlast, neki misle da on nije nikada nameravao štampati svoje komentare. Tek 1590. godine, u Firenci je objavljen odlomak koji se odnosio na istoriju Turaka, pod naslovom: Komentari o poreklu, običajima i podvizima Turaka (De Turcarum origine, moribus, et rebus gestis commentarius).[1] Potom je 1603. godine u Frankfurtu objavljeno i celovito izdanje Tuberonovih Komentara, pod naslovom: Commentariorum de rebus, quae temporibus eius in illa Europae parte, quam Panonii & Turcae eorumque finitimi incolunt, gestae sunt.[2] Isto delo je potom doživelo još tri izdanja (1627, 1746, 1784).

Kasnije je 1790. godine objavljen još jedan prošireni izvod, koji obuhvata prvenstveno sadržaje o istoriji Dubrovnika, pod naslovom O postanku i razvoju grada Dubrovnika (De origine et incremento urbis Rhacusanae).[10][11]

Vatikan je svoj sud o Komentarima dao tek 1734. godine, kada ih je stavio na Spisak zabranjenih knjiga (Index Librorum Prohibitorum).

Tuberonovi dukljanski izvori

[uredi | uredi izvor]

Posebnu pažnju istraživača, koji se bave proučavanjem geneze spornog istoriografskog dela poznatog pod nazivom Letopis popa Dukljanina, odnosno Barski rodoslov, privlači Tuberonov pomen izvesnog spisa, koji se nalazio u njegovom posedu, a čijeg je nepoznatog autora Tuberon nazvao Dukljaninom (lat. Docleatem authorem, qui incolumi adhuc Doclea), naglasivši da je pomenuti spis star, ali ipak čitljiv (lat. Quae quidem scripta, licet essent uetustissima specie, quum ad manus meas peruenere, non tamen adeo multorum annorum tabe corrupta erant, ut legi non possent).[12][13][14][15]

Tim povodom, u istoriografiji su iznošene različite pretpostavke o odnosu između Tuberonovog dukljanskog spisa, drugog srodnog spisa koji je 1500. godine pronašao Dmine Papalić i potonjih Orbinijevih i Lučićevih izdanja Letopisa popa Dukljanina.[16][17][18][19]

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b Tubero 1590.
  2. ^ a b Tubero 1603.
  3. ^ Rezar 1999, str. 47-94.
  4. ^ Rezar 2001a, str. I-LXXI.
  5. ^ Rezar 2001b, str. I-LXXXVIII.
  6. ^ Rezar 1999, str. 50-53, 84.
  7. ^ Rezar 1999, str. 53-55.
  8. ^ Rezar 1999, str. 55-60.
  9. ^ Enciklopedija Jugoslavije JLZ Zagreb 1982 tom 2 str. 687.
  10. ^ Sorgo 1790.
  11. ^ Rezar 2013, str. 75-153.
  12. ^ Tubero 1603, str. 101.
  13. ^ Rezar 2001a, str. 87.
  14. ^ Rezar 2001b, str. XXXVII-XXXVIII.
  15. ^ Rezar 2013.
  16. ^ Rezar 1999, str. 69, 75.
  17. ^ Živković 2006, str. 145-164.
  18. ^ Bujan 2011, str. 65-80.
  19. ^ Komatina 2020, str. 191-208.

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Лудовик_Цријевић_Туберон&oldid=27882754”