Malajsko-polinežanski jezici
| Malajsko-polinežanski jezici | |
|---|---|
| Geografska rasprostranjenost | Jugoistočna Azija, Okeanija, Madagaskar |
| Jezička klasifikacija | Austronežanski jezici
|
| Prajezik | Pra-malajsko-polinežanski |
| Podpodela | |
| ISO 639-2 / 5 | map |
| Glotolog | mala1545[1] |
-en.svg) Na mapi je prikazan zapadni deo prostora malajsko-polinežanskih jezika, na kome se vidi 8 od 9 osnovnih grana prema Smitu (2017). To su:
Čamorski, osn. grana koja nije prikazana na mapi, u upotrebi na Marijanskim ostrvima istočno od Filipina.
Srednjo-istočno-malajsko-polinežanski (uključuje okeanske jezike, čije su osnovne grane prikazane ispod, uključujući istočni deo prostora malajsko-polinežanskih jezika, koji nije prikazan na prvoj slici, a u kojem su u upotrebi okeanski jezici) | |
 Osnovne grane okeanskih jezika:
Crne elipse na severozapadu Mikronezije su palaučki i čamorski jezik (nisu deo okeanske grane jezika, ali geografski pripadaju Okeaniji). Crni krugovi unutar zelenih su ostrvski papuanski jezici. | |
Malajsko-polinežanski jezici su najveća grana porodice austronežanskih jezika, koja obuhvata 1.236 jezika klasifikovanih na brojne jezičke grupe i podgrupe. Govore se uglavnom po ostrvskim državama jugoistočne Azije i Okeanije: Indonezija, Malezija, Istočni Timor, Samoa, Novi Zeland, itd. Izuzetak je malgaški, koji se govori na Madagaskaru, u Africi.
Klasifikacija[uredi | uredi izvor]
Veza sa austronezijskim jezicima Tajvana[uredi | uredi izvor]
Uprkos malom broju osobina koje dele sa istočnoformožanskim jezicima (kao što je stapanje pra-austronežanskih *t i *C u /t/), nema ubedljivih dokaza koji bi bliže povezali malajsko-polinežanske jezike sa bilo kojom od osnovnih grana austronežanskih jezika sa Tajvana.[2]
Unutrašnja klasifikacija[uredi | uredi izvor]
Malajsko-polinežanski jezici se sastoje od velikog broja malih lokalnih klastera jezika, pri čemu su izuzetak okeanski jezici, jedina velika grana koja je opšte prihvaćena; prajezik pra-okeanski je rekonstruisan u svim aspektima svoje strukture (fonologija, leksika, morfologija i sintaksa). Sve ostale velike grupe jezika unutar malajsko-polinežanske grane su kontroverzne.
Najznačajniji predlog za unutrašnju klasifikaciju malajsko-polinežanskih jezika dao je Robert Blast, koji je predstavio nekoliko radova u kojima zagovara podelu na dve osnovne grane zapadno-malajsko-polinežansku i srednjo-istočno-malajsko-polinežansku.[3]
Srednjo-istočno-malajsko-polinežanska grana je široko prihvaćena kao podgrupa, iako je istaknut jedan broj primedbi kojima se osporava njena validnost kao genetske podgrupe.[4][5] Sa druge strane, za zapadno-malajsko-polinežansku granu većina autora danas (uklj. samog Blasta) smatra da je to zbirni naziv, kojim su obuhvaćene grupe koje ne pripadaju srednjo-istočno-malajsko-polinežanskoj grani, drugim rečima nije genetska podgrupa. Uzevši u obzir srednjo-istočno-malajsko-polinežansku hipotezu, malajsko-polinežanski jezici se mogu podeliti na sledeće podgrupe (predlozi većih podgrupa su dati niže):[6]
- Filipinski (sporno)
- Samsko-badžavski
- Severnobornejski
- Kajanskomurički
- Kopnenodajački
- Baritski (uklj. malgaški)
- Malajsko-čamski
- Mokenskomoklenski
- Severozapadnosumatranski (verovatno uklj. enganski jezik)
- Redžanški
- Lampunški
- Sundski
- Javanski
- Madurski
- Balijsko-sasačko-sumbavski
- Celebeški
- Južnosulaveški
- Palaučki
- Čamorski
- Srednjo-istočno-malajsko-polinežanski jezici
- Srednjo-malajsko-polinežanski jezici
- Sumbsko–floreški
- Floreško-lembatski
- Selarski
- Kajsko–tanimbarski
- Arujski
- Srednjomolučki
- Timorski (ili timorsko–babarski jezici)
- Koviajski
- Teorsko-kurski
- Istočno-malajsko-polinežanski jezici
- Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski
- Okeanski (približno 450 jezika)
- Srednjo-malajsko-polinežanski jezici
Položaj nasalskog jezika (kojim se govori na delu Sumatre) je još uvek nejasan, on deli veći deo svoje leksike i fonološke istorije sa lampunškim ili redžanškim jezikom.[7]
Malajsko-sumbavski (Adelar 2005)[uredi | uredi izvor]
Postojanje malajsko-sumbavske grane jezika predložio je Adelar (2005), na osnovu leksičkih i fonočoških dokaza. Ova grana obuvata malajsko-čamske, balijsko-sasačko-sumbavske jezike i madurski i sundski jezik.[8]
Širesevernobornejski (Blast 2010; Smit 2017, 2017a)[uredi | uredi izvor]
Širesevernobornejska hipoteza, ujedinjuje sve jezike sa Bornea sem baritskih jezika sa malajsko-čamskim jezicima i redžanškim i sundskim jezikom u jednu podgrupu. Prvi ju je predložio Blast (2010), a kasnije ju je nadogradio Smit (2017, 2017a).[9][10][11]
- Širesevernobornejski
- Severnobornejski
- Kajanskomurički
- Kopnenodajački
- Malajsko-čamski
- Mokenski (Smit (2017) ih ne uključuje)
- Redžanški
- Sundski
Zbog uključivanja malajsko-čamskih i sundskog jezika, širesevernobornejska hipoteze nije kompatibilna sa Adelarovom malajsko-sumbavskom hipotezom. Posledično, Blast izričito odbacuje postojanje malajsko-sumbavske podgrupe. Širesevernobornejska podgrupa je zasnovana isključivo na leksičkim dokazima.
Prema Smitu (2017)[uredi | uredi izvor]
Na osnovu predloga koji je prvobitno izneo Blast (2010) kao proširenje širesevernobornejske hipoteze,[9] Smit (2017) ujedinjuje nekoliko malajsko-polinežanskih podgrupa u „zapadnoindonežansku granu”, na taj način značajno smanjujući broj osnovnih grana malajsko-polinežanskih jezika.[10]
Osnovne grane malajsko-polinežanskih jezika prema Smitu (2017):[10]
- Zapadnoindonežanski
- Širesevernobornejski
- Širebaritski (jezički kompleks)
- Samsko-badžavski
- Baritski (parafiletski jezički kompleks[12])
- Lampunški
- Javanski
- Madurski
- Balijsko-sasačko-sumbavski
- Severozapadnosumatranski (proširena verzija severozapadnosumatranskih jezika, koja uključuje nasalski; pitanje unutrašnje klasifikacije Smit je ostavio otvorenim)
- Celebeški
- Južnosulaveški
- Palaučki
- Čamorski
- Moklenski
- Filipinski (jezički kompleks, prema Smitu, „više je slabo povezana grupa jezika, koja možda sadrži veći broj osnovnih grana, nego što je jedna grana”)
- Srednjo-istočno-malajsko-polinežanski
Edvards (2015)[13] tvrdi da je enganski osnovna grana malajsko-polinežanskih jezika. Međutim, ovo Smit (2017) osporava, prema njemu enganski je doživeo velike unutrašnje promene, a ranije je bio mnogo sličniji drugim sumatranskim jezicima sa Sumatre.
Dodatno, prema Ridu (2013)[14] atski (inati) je takođe osnovna grana malajsko-polinežanskih jezika.
Sržno-malajsko-polinežanski[uredi | uredi izvor]
Zobel (2002) je predložio postojanje sržno-malajsko-polinežanske podgrupe, na osnovu pretpostavljenih zajedničkih inovacija (austronezijsko poravnanje i sintaksa) prisutnih širom Indonezije izuzev velikog dela Bornea i severnog Sulavesija. Ova grana uključuje jezike Velikih Sundskih ostrva (malajsko-čamski, severozapadnosumatranski, lampunški, sundski, javanski, madurski, balijsko-sasačko-sumbavski) i većeg dela Sulavesija (celebeški, južnosulaveški), kao i palaučki, čamorski i srednjo-istočno-malajsko-polinežanske jezike.[15] Ova hipoteza je jedan od malog broja pokušaja povezivanja određenih zapadno-malajsko-polinežanskih jezika sa srednjo-istočno-malajsko-polinežanskim jezicima u višu međugrupu, ali je privukla malo pažnje drugih autora.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian, ur. (2016). „Malayo-Polynesian”. Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Blust, Robert (2013). The Austronesian Languages (revised izd.). Australian National University. ISBN 978-1-922185-07-5. hdl:1885/10191.
- ^ Blust, R. (1993). „Central and Central-Eastern Malayo-Polynesian”. Oceanic Linguistics. 32 (2): 241—293.
- ^ Ross, Malcolm (2005), "Some current issues in Austronesian linguistics", in D.T. Tryon, ed., Comparative Austronesian Dictionary, 1, 45–120. Berlin: Mouton de Gruyter.
- ^ Donohue, M., & Grimes, C. (2008). Yet More on the Position of the Languages of Eastern Indonesia and East Timor. Oceanic Linguistics, 47(1), 114–158.
- ^ Adelaar, K. Alexander; Himmelmann, Nikolaus (2005). The Austronesian languages of Asia and Madagascar.. London: Routledge.
- ^ Anderbeck, Karl; Aprilani, Herdian (2013). The Improbable Language: Survey Report on the Nasal Language of Bengkulu, Sumatra. SIL Electronic Survey Report. SIL International.
- ^ Adelaar, A. (2005). Malayo-Sumbawan. Oceanic Linguistics, 44(2), 357–388.
- ^ a b Blust, Robert (2010). „The Greater North Borneo Hypothesis”. Oceanic Linguistics. 49 (1): 44—118. JSTOR 40783586. doi:10.1353/ol.0.0060.
- ^ a b v Smith, Alexander D. (2017). „The Western Malayo-Polynesian Problem”. Oceanic Linguistics. 56 (2): 435–490. doi:10.1353/ol.2017.0021.
- ^ Smith, Alexander (2017a). The Languages of Borneo: A Comprehensive Classification. PhD Dissertation: University of Hawai‘i at Mānoa.
- ^ Smith, Alexander D. 2018. The Barito Linkage Hypothesis, with a Note on the Position of Basap. JSEALS Volume 11.1 (2018).
- ^ Edwards, Owen (2015). "The Position of Enggano within Austronesian." Oceanic Linguistics 54 (1): 54-109.
- ^ Reid, Lawrence A. (2013) "Who Are the Philippine Negritos? Evidence from Language." Human Biology: Vol. 85: Iss. 1, Article 15.
- ^ Zobel, Erik, "The position of Chamorro and Palauan in the Austronesian family tree: evidence from verb morphosyntax". In: Fay Wouk and Malcolm Ross (ed.), 2002. The history and typology of western Austronesian voice systems. Australian National University.
