Manastir Dovolja
| Manastir Dovolja | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | SPC |
| Osnivanje | 13. vek |
| Osnivač | Milutin |
| Mesto | Premćani |
| Država |  Crna Gora |
Manastir Dovolja je manastir Srpske pravoslavne crkve u eparhiji mileševskoj. Posvećen je Uspenju Presvete Bogoridice.[1] Manastir se obnavlja.[1]
Položaj
[uredi | uredi izvor]Manastirski hram Uspenja Presvete Bogorodice nalazi se u kanjonu rijeke Tare, odnosno na njenoj desnoj obali.[1] Od Pljevalja je udaljen oko 45 kilometara.[1] Smješten je nedaleko od naselja Premćani zaselak Dovolja, u današnjoj opštini Pljevlja, u Crnoj Gori.
Istorija
[uredi | uredi izvor]
U istorijskim izvorima prvi put se pominje 1513. godine (kada ga mitropolit Jovan oslobađa svih dažbina).[1] Mnogo se pominje u XVI i XVII vijeku, u vezi sa manastirskim opravkama. Obnovljen je 1545. godine, a zapis o tome u još celom hramu video je 1857. godine ruski istoričar Giljferding. On je ušao u zamandaljenu crkvu pocrnelih zidova, otvorivši dveri bez ključa - pomoću eksera.[2] Kaluđer Grigorije Dovoljac (iz manastira Dovolja) je antimins osvećen od kir Antonija mitropolita Sočavskog (u Moldaviji) poklonio goraždanskoj crkvi Sv. Georgija 1785. godine.[3] Godine 1804. Turci su opustošili manastir i opljačkali dragocjenosti. Manastirski hram je jedno vreme služio Turcima kao granična karaula pa ga nisu sasvim srušili. Deset godina kasnije manastir je obnovljen, da bi od Turaka bio spaljen 1857. godine. U Dovolju je 1850. godine postrižen protosinđel Pahomije Nikolajević, manastirski đak. Tu se u manastiru vodila borba između čete Joksima Kneževića i Turaka; uskok je opkolio i pobio Turke, koji su se zatočili u manastiru. Nova obnova od strane Šaranaca predvođenih pop Radosavom Rondovićem, usledila je oko 1862. godine. Poslednjeg dovoljskog kaluđera su Turci oterali 1868. godine.[4] Ponovo je obnovljen 1870. godine, ali potraja samo pet godina. Strada opet od Turaka, 1875. godine u vrijeme Hercegovačkog ustanka, a potpuno je napušten 1886. godine nakon jednog velikog požara.[1] Manastiru su oduvek pripadala mesta Dovolje i Prenčani. Ime mu potiče od fraze da je tu u manastiru navodno bilo svega dovoljno, tj. "do volje". U manastiru se mogla videti jedna stara litografija i više štampanih knjiga kod pojedinih porodica kasnije sklonjenih.[5]
Pored razvalina manastirskih počela je gradnja osnovne škole 1898. godine. Filip Đurašković trgovac iz Pljevalja je poklonio tada sav gvozdeni materijal za njenu gradnju - on je najveći dobrotvor škole.[6] Tokom gradnje istakli su se Spasoje Vojinović zaptija, Vukašin Perunčić, Josif Vojinović i Josif Golubović. U mestu je bilo i staro pleme "Vojinovići", od kojih je Jakov R. Vojinović prvi dovoljski učitelj postao. On se vratio sa školovanja i u rodnom mestu 1. septembra 1897. godine otvorio prvu školu. U nju se upisalo odmah 48 učenika. Školska zgrada je završena februara 1898. godine, a imala je pod krovom veliku učionicu sa hodnikom i dve sobe. Spasoje Vojinović je izabran za školskog epitropa.[5]
U ovom manastiru zamonašen je patrijarh srpski Arsenije Čarnojević. Manastir je bogoslužbenim knjigama darivao crnogorski vladar Petar Petrović Njegoš.[1]
Mošti Sv. Arsenija Sremca
[uredi | uredi izvor]Izvesno vreme njemu su čuvane kosti Svetog Arsenija arhiepiskopa srpskog iz Peći, koje su tu donete (sklonjene) iz Patrijaršije. Po predanju narodnom iz okoline manastira, svete mošti je u stvari ukrao iz Pećke patrijaršije jedan dovoljski monah. Zbog toga je manastir bio pokloničko mesto ne samo za pravoslavce, već i bolesne muhamedance. Sa druge strane Turci i Arnauti Toske su pokušavali više puta da unište i manastir i spale svete mošti. Zbog moštiju krv se lila i između pripadnika crnogorskih plemena. Oko 1810. godine svratila je u Dovolj grupa od 17 naoružanih Vasojevića. Tokom noći oni su povezali jedinog kaluđera Joksimovića i sluge i poneli sa sobom mošti u manastir Đurđevi Stupovi. Međutim jedan od manastirskih slugu je uspeo da se odveže, i u selu Selcu digne poteru. Potera je sustigla četu i preotela mošti i pritom su dva čoveka poginula. Kaluđer Joksimović je kroz izvesno vreme tragično nastradao u šumi, pa je manastir zapusteo. Sedam godina nakon toga došao je u manastir Janićije Đurić (rodom iz Čajniča) i oživeo manastir. Godine 1838. u Dovoljkom bratstvu su kaluđeri: Pahomije Đurić (rodom iz Čajniča) i Matija Lisica. Godine 1845. Turci su naredili da se u manastirsku bratiju primi jedan kaluđer Moračanin zvani Nikodim, do tada njihov kmet. Taj Nikodim je bio problematična osoba; napustio kasnije Dovoljski manastir pa se u njega vratio 1847. godine, kada je noću uoči Velike Gospojine, ukrao Arsenijeve mošti iz ćivota.[7] Svete mošti je Nikodim odneo u manastir Moraču, gde su čuvane neko vreme. Kada je Nikodima isterao morački iguman Dimitrije, on se jedne noći vratio i opet ukrao mošti koje je sada dao Drekalovićima, u Kučima. Ni njima nije trebao čovek koji se bavio svetotatstvom. Crnogorski knez Danilo je 1855-1856. godine ratovao protiv odmetnutih Kuča, odakle je mošti uzeo. Mošti svetitelja su po njegovoj volji sklonjene odatle u manastir Ždrebaonik u Piperima. Pomerane su kasnije (1884) i odatle, sada po volji novog vladara knjaza Nikole u manastir Kosijerovo, na granici Crne Gore i Hercegovine. A krajem 19. veka prenete u Banjane, u Skopskoj Crnoj Gori.
Lokalno stanovništvo je 1905. godine Turcima uputilo molbu za obnovu manastira, u kojoj se pominje da je manastir zadužbina kralja Milutina.[1] Obnova je ponovo krenula oko 1930. godine a započeo je sanaciju ruševina arhitekta Đorđe Bošković.[8] Godine 1931. postavljen je za igumana Dionisije Rabrenović. Manastirske ruševine je 1933. godine posjetio istoričar Vladimir Ćorović, koji je 1934. godine u Glasniku srpskog naučnog društva objavio detaljnu studiju o manastiru.[1] Odbor za obnovu manastira Dovolje osnovan je 1998.[1] Obnova manastira je počela 1999. godine, a naredne četiri godine su vršena arheološka iskopavanja prilikom kojih je otvoreno 57 grobova.[1] Osveštan je na Veliku Gospojinu 28. avgusta 2008. godine.
Galerija
[uredi | uredi izvor]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g d đ e ž z i j „Manastir Dovolja u Eparhiji Mileševskoj proslaviće na praznik Uspenija Presvete Bogorodice svoju hramovsku slavu (intervju sa direktorom Zavičajnog Muzeja u Pljevljima i sekretarom Odbora za obnovu Dovolje Ristom Manojlovićem)”. Radio Svetigora. 2007. Arhivirano iz originala 24. 09. 2015. g. Pristupljeno 20. 6. 2012.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1. jun 1905.
- ^ "Dabro-bosanski istočnik", Sarajevo 1. septembar 1909.
- ^ "Pastir", Sombor 1869.
- ^ a b "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1898. godine
- ^ "Bosansko-hercegovački istočnik", Sarajevo 1. jun 1891.
- ^ "Vreme", Beograd 13. avgusta 1931.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Putovanje po Hercegovini, Bosni i Staroj Srbiji, Aleksandar F. Giljferding objavio 1858, biblioteka Kulturno nasljeđe, Veselin Masleša, Sarajevo (1972), str. 243 [1][mrtva veza]
- Grupa autora:Istorijski leksikon Crne Gore, knjiga 3, - „Daily Press-Vijesti“, 2006.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Srpska pravoslavna crkva: Velika Gospojina - slava manastira Dovolja, 22. 8. 2008. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. april 2017) (jezik: srpski)
- SPC: Manastir Dovolja[mrtva veza] (jezik: srpski)
- Radio Svetigora: Manastir Dovolja u Eparhiji Mileševskoj proslaviće na praznik Uspenija Presvete Bogorodice svoju hramovsku slavu, 2007. (jezik: srpski)
- [2] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. april 2017) (jezik: srpski)
- [3] (jezik: srpski)
