Medresa Derviš Hanume
| Medresa Derviš Hanume | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Gradiška |
| Opština | Opština Gradiška |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Vrsta spomenika | nacionalni spomenik |
| Vreme nastanka | 1748. |
Derviš-hanumina medresa je muslimanska srednja i viša škola izgrađena je 1748. godine, od strane Aiše Hanume Žinić. Sredinom XX vijeka medresa je nacionilozovana i služila je za potrebe mjesnog ureda i kao stambeni objekat. Godine 2006, objekat je vraćen u posjed Medžlisa iz Gradiške.
Ovaj objekat se smatra za izuzetno vrijednim spomenikom kulturnog nasljeđa, kako zbog arhitekture, tako i zbog značaja koji je kroz vijekove imao među bosanskohercegovačkim medresama.[1]Nalazi se na listi nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. [2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Medresa je izgrađena u pseudo-orijentalnom odnosno pseudo-maurskom arhitektonskom stilu, koji se na području Balkana i Bosne i Hercegovine pojavio u 19. vijeka sa dolaskom austrougarske vladavine. Ovaj stil odlikuje karakteristikama helenističko-seldžučke i osmanske umjetnosti preuzetih sa područja mozarapske umjetnosti Španije i Magreba, preciznije Kaira. Upravo u ovom stilu rađena je većina objekata što ih je u našoj zemlji ostavila austrougarska vlast.
Objekat medrese je imao dvije graditeljke: Derviš-hanumu Smailagić i Aišu Džinić.
Derviš-hanuma Smailagić, poznatija kao hanumica, pripadala je jednoj od najuglednijih i najimućnijih gradiških porodica. I prema arhivu Medžlisa islamske zajednice Gradiška, i kazivanju stanovnika ovog grada, ona je izgradila medresu. Ipak, prije nekoliko godina, ovi podaci su dovedeni u pitanje.
Naime, do 1992. godine na zgradi medrese su bila dva kamena tariha, natpisa, na kojima su bili, kako se pretpostavlja, podaci o Derviš-hanumi i podaci o prvom graditelju medrese. Ti natpisi su uništeni, ali je jedan natpis sačuvan na slici. Sa turskog jezika ga je preveo dr. Ćazim ef. Hadžimejlić i uradio transkripciju na latinično pismo. Iz ovog natpisa se da zaključiti da je medresa podignuta 1748. godine, a kao graditelj je navedena druga osoba, Aiša Džinić. Najvjerovatnije je riječ o supruzi pretposljednjeg gradiškog kapetana Ibrahim-bega Džinića.
Drugi natpis, čija ni jedna fotografija nije sačuvana, prema riječima Latifovića, vjerovatno je bio posvećen Derviš-hanumi Smailagić koja, nije bila graditelj, već obnovitelj medrese.[3]
Ova građevina je u vlasništvu Islamske zajednice, prvo kao medresa, a potom kao mekteb, islamska osnovna škola, bila sve do vremena komunističke Jugoslavije, kada im je oduzeta.
Medresa je za vrijeme SFR Jugoslavije pripala bolnici, domu zdravlja i apotekama u Gradišci i koristila se za stanovanje. U toku rata su u njoj bile smještene iizbjeglice, da bi 2008. godine bila vraćena Islamskoj zajednici. Godinu kasnije, pristupili smo izradi projektne dokumentacije i potrazi za donatorima. Čekanje se isplatilo”, rekao nam je Latifović i dodao da će medresa nakon obnove služiti kao administrativno sjedište Medžlisa Islamske zajednice u Gradišci i kao edukativni centar. Plan je da se ovđe održavaju seminari, radionice, stručna usavršavanja, ali i da se otvori biblioteka i čitaonica.[1]
Obnovu i rekonstrukciju su finansiri Opština Gradiška[4] i Generalna direkcija vakufa iz Turske, koja je osigurala sredstva.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Portal Buka: „Obnovljena Derviš-hanumina medresa uskoro otvara vrata”, objavljeno: 5. januara 2017. godine
- ^ Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH: Odluka o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom
- ^ a b Portal „Klix”: „Otvorena Derviš-hanumina medresa u Bosanskoj Gradišci”, objavljeno: 23. aprila 2017. godine
- ^ Radio Sarajevo: „Derviš-hanumina medresa / U Bosanskoj Gradišci otvorena obnovljena medresa”, objavljeno 23. aprila 2017. godine