Mlin u selu Debelica
| Mlin u selu Debelica | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Debelica, opština Knjaževac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | spomenik kulture |
| Vreme nastanka | prva polovina 20. veka |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Mlin u selu Debelica je objekat sagrađen u prvoj prvoj polovini 20. veka. Nalazi se u opštini Knjaževac, a odlukom Vlade Republike Srbije od 2013. godine uvršten je u spomenik kulture Srbije.
Opšte informacije[uredi | uredi izvor]
Mlin je napravljen u prvoj polovini 20. veka, u periodu od 1924. do 1926. godine, prema projektu češke firme OS. PROKOPA SYNOVÉ” – PARDUBICE, a njegovu izgradnju naručio je Nikola Božović koji se bavio mlinarstvom.
Podignut je na prilazu sela, na desnoj obali reke Timok, a okružen je skladišnim i stambenim objektima. Stilski, mlin ima obeležja gradnje industrijskih objekata iz vremena razvoja industrije i predstavlja jedan od najstarijih industrijskih objekata u knjaževačkoj opštini. Mašine u mlinu su originalne. Složeni sistem cevi, koji je od drveta, mašine za prosejavanje, merenje, transport, funkcionišu i danas, osim mašinskog dela, koji je pokretala voda, a koji danas pokreće struja.[1] Staru i autentičnu proizvodnu liniju za mlevenje žitarica višeetažnog Debeličkog mlina čine mašine i mašinski sklopovi renomiranog češkog proizvođača mašina za mlinsku industriju JOS. PROKOPA SYNOV – PARDUBICE. Taj tim višeetažnog mašinskog mlina sa autentičnom proizvodnom linijom je jedan od malog broja koji je funkcionalno i originalno sačuvan kod nas.[1]
Shodno tome, ta potpuno sačuvana stara autentična proizvodna linija je jedinstvena i kao takva ima neosporan značaj za istoriju tehnike i njenu upotrebu na tlu naše Srbije. Posebnu vrednost elemenata koji čine proizvodni proces Debeličkog mlina osim autentičnosti i funkcionalnosti, čini to što mlin radi konstantno do danas. Objekat je višeetažni, spratnosti P+3, zidan opekom u masivnom konstruktivnom sistemu, malterisan i obojen. Pravougaone je osnove sa ulazom na istočnoj strani. Sve međuspratne i krovna konstrukcija napravljene su od drveta.[1]
Međuspratne konstrukcije su od tavanjače, koje se oslanjaju na obodne zidove i na podvlake, po sredini raspona. Podvlake se dalje oslanjaju na dva višeetažna drvena stuba. Krov je dvovodni sa nagibima u pravcu podužnih strana, pokriven falcovanim crepom. Unutrašnja komunikacija po etažama obavlja se preko jednokrakih drvenih stepeništa. Sa južne strane u vidu aneksa je mašinski deo sa rotorom koji je pokretala voda, a ca zapadne strane skladišni objekat. Voda za pokretanje mlina, dovedena je vadom koja je bila dužine oko 1 km. Danas se za pokretanje mlina koristi električna energija. U kompleksu mlina nalazi se više skladišnih objekata, tri kuće iz 1929, 1931. i 1933. godine koje su pripadale Božovićevim sinovima.[2] Kuće su gradskog tipa sa elementima u duhu akademizma i secesije.[3]
Prve dve kuće su spratne (P+1), sa istaknutim pilastrima i floralnim elementima iznad prozorskih otvora, a treća je prizemna sa geometrijskim elementima na fasadi. Ostali objekti u okviru kompleksa su u duhu narodnog graditeljstva.[1][4]
Galerija[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g „Mlin u selu Debelica”. nasledje.gov.rs. Pristupljeno 8. 9. 2021.
- ^ „I seoski mlin je spomenik kulture”. mondo.rs. Pristupljeno 8. 9. 2021.
- ^ „Odluka o utvrđivanju mlina u selu Debelica za spomenik kulture”. pravno-informacioni-sistem.rs. Pristupljeno 8. 9. 2021.
- ^ „Mlin u selu Debelica”. kultura.rs. Arhivirano iz originala 08. 09. 2022. g. Pristupljeno 8. 9. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mlin u selu Debelica na sajtu nasledje.gov.rs
