Mreža zaštićenih područja na Dunavu
Mreža zaštićenih područja na Dunavu stvorena je 2009. godine[1] implementacijom projekta DanubeParksCnected, započetog aprila 2007. Sastoji se od 16 zaštićenih područja[2] u 8 podunavskih zemalja. Cilj projekta je da se okupe sve uprave zaštićenih područja duž Dunava i njegovih većih pritoka koje dele iste probleme i imaju slične ciljeve, a mogu ih uspešnije rešiti bliskom saradnjom. U projektu učestvuje 15 partnera iz 8 dunavskih zemalja: Nemačke, Austrije, Slovačke, Mađarske, Hrvatske, Srbije, Bugarske i Rumunije, kao i 10 pridruženih partnera iz podunavskih i 3 druge evropske države: Moldavije, Francuske i Ukrajine.[3]
O projektu[uredi | uredi izvor]
Mreža zaštićenih područja Dunava čuva najvrednije lokalitete duž toka Dunava, ali fragmentacija staništa ograničava napore u očuvanju jedinstvenosti ekosistema. Tako je došlo do potrebe za saradnjom podunavskih zemalja sa ciljem obnavljanja i održavanja povezanosti svih elemenata staništa.[3] Po prvi put su se zaštićena područja duž Dunava zajednički suprotstavila izazovima i problemima na nivou celog toka. Oformljeni su međunarodni timovi sa zadatkom promovisanja intenzivne razmene iskustva u menadžmentu staništa, očuvanju vodećih vrsta Dunava i rečne morfologije. Razrađene su međunarodne strategije i implementirani pilot projekti od značaja za ceo tok reke.
Međutim, međunarodna saradnja zaštićenih područja Dunava predstavlja mnogo više od borbe za životinje i biljke. Ona podrazumeva podizanje svesti o vrednostima netaknute prirode. Centralna tema komunikacije postao je Međunarodni dunavski festival, koji se svake godine organizuje u centrima za posetioce zaštićenih područja i čiji je cilj da u akciju uključi i inspiriše lokalno stanovništvo regiona.[1]
Program se sprovodi kroz projekte koji simbolično predstavljaju zaštitu 4 osnovna elementa u prirodi - zemlje, vode, vazduha i vatre (koja ovde predstavlja komunikaciju).[3]
Zemlja[uredi | uredi izvor]
U prirodnim rečnim sistemima postoje i suva staništa, koja su danas vrlo često fragmentisana na izolovanim površinama. U okviru projekta sprovode se aktivnosti prekogranične ispaše stoke zbog efikasnijeg upravljanja suvim staništima. Takođe je uspostavljena saradnja sa šumarskim sektorom kako bi se definisale potrebne mere i aktivnosti u cilju daljeg razvoja koridora šuma i šumskih područja.
Voda[uredi | uredi izvor]
Partnerska saradnja između različitih sektora na reci Dunav štiti dunavske ade, koji su staništa mnogim karakterističnim vrstama i vodeći su indikatori netaknute dinamike reke.
Vazduh[uredi | uredi izvor]
Ovom komponentom projekta želi se omogućiti nesmetana migracija ptica duž Dunava. Tokom sprovođenja projekta postignuta je saradnja sa lokalnim operaterima električne energije i dalekovoda, kako bi se instalirala tehnička rešenja koja bi onemogućila sudar ptica sa električnim kablovima u zaštićenim područjima i onima koji prelaze preko reke.
Vatra[uredi | uredi izvor]
Različite komunikacijske aktivnosti simbolično predstavljaju vatru. Cilj ovih aktivnosti je da se inspiriše lokalno stanovništvo regiona i uključi u akciju zaštite Dunava. Aktivnosti se sprovode kroz organizovanje volonterskih akcija čišćenja zaštićenih područja, organizovanje biciklističkih tura po nasipu duž celog toka Dunava i slično.[3][4]
Zaštićena područja duž toka Dunava[uredi | uredi izvor]
Nemačka[uredi | uredi izvor]
1. Dunavska rečna šuma Nojburg Ingolštat nalazi se između Nojburga i Ingolštata. Površine je 3.686 ha i jedna je od najvećih obalskih listopadnih šuma duž nemačkog Dunava. Na ovom području sprovodi se projekat vraćanja rečne dinamike u plavne šume.[1]
2. Uska dolina Dunava kod Pasaua, površine 1.776 ha obuhvata nekoliko zaštićenih područja u gornjem toku Dunava, u Nemačkoj.[2]
Austrija[uredi | uredi izvor]
3. Nacionalni park Dunav-Auen nalazi se između Beča i Bratislave. Površine je 9.353 ha i jedna je od poslednjih oblasti slobodnog toka duž gornjeg Dunava sa odlično očuvanim koherentnim plavnim šumama. Na ovom području sprovode se projekti najbolje prakse u revitalizaciji reke.[5]
Slovačka[uredi | uredi izvor]
4. Zaštićeno područje Zahorska nalazi se između reke Morave i planine Mali Karpati. Površine je 27.522 ha i prvo je zaštićeno nizijsko područje u Slovačkoj. Projektom se štite retka staništa na Moravi, najvećoj pritoci Dunava u ovom delu toka.
5. Zaštićeno područje Dunavske močvare nalazi se između Bratislave i Komarnog. Površine e 12.284 ha i nekada je bila jedna od najdinamičnijih unutrašnjih rečnih delti u Evropi. Područje je u mnogome izmenjeno zbog hidroelektrane Gabičkovo, ali se na njemu i dalje nalaze brojna staništa značajnog biodiverziteta.[6]
Mađarska[uredi | uredi izvor]
6. Nacionalni park Ferto-Hansag nalazi se u Maćarskoj, na tromeđi sa Austrijom i Slovačkom. Površine je 47.182 ha. U oblasti oko Nežiderskog jezera obuhvata i deo austrijske teritorije, zbog čega predstavlja prekogranični nacionalni park. Nacionalni park takođe upravlja i oblašću Sigetkoz na Dunavu, koja se graniči sa zaštićenim područjem Dunavskih močvara.[6]
7. Nacionalni park Dunav-Ipelj nalazi se severno od Budimpešte. Površine je 60.314 ha i jedna je od najživopisnijih oblasti duž toka Dunava, u kome reka i okolne planine čine jedinstven pejzaž. U njemu živi nekoliko zaštićenih endemskih biljnih i životinjskih vrsta.
8. Nacionalni park Dunav-Drava nalazi se u blizini južne mađarske granice. Površine je 50.000 ha i obuhvata plavna područja pod zaštitom duž Dunava i Drave. Poznato je područje na kome se gnezde crne rode.[7]
Hrvatska[uredi | uredi izvor]
9. Park prirode Kopački rit nalazi se na ušću reke Drave u Dunav. Površine je 23.891 ha. Poznata je unutrašnja delta na ušću Drave u Dunav. Poznat je po najvećoj gustini uzgajališta orla belorepana.
10. Park prirode Lonjsko polje nalazi se u centralnom basenu reke Save, 75 km nizvodno od Zagreba. Površine je 50.650 ha i predstavlja tradicionalni kulturni kraj, savršeno prilagođen plavnom ekosistemu.[8]
Srbija[uredi | uredi izvor]
11. Specijalni rezervat prirode Gornje Podunavlje nalazi se na granici Srbije sa Mađarskom i Hrvatskom. Površine je 19.605 ha i predstavlja srpski deo plavnog područja u oblasti tromeđe. Najveći je plavni kompleks na srednjem Dunavu.[7]
12. Nacionalni park Đerdap nalazi se na granici Srbije sa Rumunijom. Površine je 63.608 ha. Najdominantniji prirodni fenomen parka je veličanstvena Đerdapska klisura, jedna od najdužih i nadubljih rečnih klisura u Evropi.[9]
Bugarska[uredi | uredi izvor]
13. Park prirode Persina nalazi se oko 80 km uzvodno od bugarskog grada Ruse. Površine je 22.000 ha i uz ostrvo Belene najveće je dunavsko ostrvo u Bugarskoj. Ovaj park prirode predstavlja nizijsku rečnu sekciju sa svojim širokim rečnim koritom, brojnim ostrvima, peščanim obalama i dinamičnom morfologijom.
14. Park prirode Rusenski Lom nalazi se u blizini grada Ruse. Površine je 3.408 ha. U klisuri koju je izgradila reka Rusenski Lom nalaze se prastari manastiri u pećinama. Administracija parka takođe upravlja i zaštićenim područjem Kalimok-Brušlen.
15. Zaštićeno područje Kalimok-Brušlen nalazi se u severoistočnom delu Bugarske, 40 km nizvodno od grada Ruse. Površine je 6.000 ha i predstavlja područje dragocenih močvara na Dunavu. Revitalizacija ovih močvara može biti dobar primer za dalju restauraciju močvara na donjem toku Dunava u budućnosti.[10]
Rumunija[uredi | uredi izvor]
16. Rezervat biosfere Delta Dunava nalazi se u rumunskom okrugu Tulča. Površine je 580.000 ha. Druga je najveća delta u Evropi, jedna od najvažnijih rečnih delti na svetu i najveće zaštićeno područje duž Dunava.[11]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Danube inside 2014, str. 1
- ^ a b „DANUBEPARKS - Network Of Protected Areas”. danubeparks.org. Pristupljeno 5. 7. 2020.
- ^ a b v g „DANUBEparksCONNECTED”. Zvanični veb-sajt. Kopački rit. Pristupljeno 4. 7. 2020.
- ^ „DANUBEPARKSCONNECTED”. interreg-danube.eu. Pristupljeno 5. 7. 2020.
- ^ Danube inside 2014, str. 2
- ^ a b Danube inside 2014, str. 3
- ^ a b Danube inside 2014, str. 5
- ^ Danube inside 2014, str. 4
- ^ Danube inside 2014, str. 6
- ^ Danube inside 2014, str. 7
- ^ Danube inside 2014, str. 8
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Danube inside (PDF). Donau-Auen National Park. 2014. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 09. 2016. g. Pristupljeno 4. 7. 2020.
- Tucakov, Marko (26. 10. 2012). „Zašti ćene vrste i podru čja na Dunavu” (PDF). plovput.rs. Pristupljeno 4. 7. 2020.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Specijalni rezervat prirode "Karađorđevo"”. Virtuelni muzej Dunava. Arhivirano iz originala 03. 07. 2020. g. Pristupljeno 3. 7. 2020.