Obelisk nesvrstanih zemalja kod Brankovog mosta
Obelisk nesvrstanih zemalja je spomenik u Beogradu. Nalazi se u neposrednoj blizini Brankovog mosta u Parku nesvrstanim zemljama, opštini Stari grad.
Podizanje obeliska[uredi | uredi izvor]
Obelisk je podignut povodom Beogradske konferencije koja je održana od 1. do 6. septembra 1961. godine u Beogradu.[1] Četvorostuban je, sužava se ka vrhu, a visok je 27 metara. Obnovljen je u avgustu 1989. godine povodom devete konferencije nesvrstanih zemalja. Na tabli ispod Velikog grba Beograda na srpskom i engleskom jeziku piše:
„Obelisk podignut septembra 1961. godine povodom Prve konferencije nesvrstanih zemalja. Obnovljen avgusta 1989. godine povodom Devete konferencije nesvrstanih zemalja”.[2]
Neposredno pred Beogradsku konferenciju, urađena su dva obeliska, a drugi se nalazio na Trgu Marksa i Engelsa, bio je montažni objekat, a njegov kostur je napravljen od cevi. Na rubovima konstrukcije postavljeno je neonsko osvetljenje. Rađen je uoči konferencije, a sama realizacija obavljena je u poslednjem času, jer je tih dana padala kiša. U jednom trenutku se Obelsik kod Trga Marksa i Engelsa se zapalio, pa je o svemu tome povedena istraga. Nakon završene konferencije drugi obelisk je razmontiran, a prvi kod Brankovog mosta sačuvan.[3] Godinu dana pre konferencije usvojen je novi Grb Beograda. Izlazak nove verzije grba je dovođen u vezu sa planiranim održavanjem Prve konferencije nesvrstanih zemalja u Beogradu. Tako se novi grb grada našao na obelisku, a tu se i danas nalazi.[4][5][3]
u Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda i Istorijskom arhivu Beograda nema dokumentacije o projektanu građevine. Dnevni list Politika pisao je 18. marta 2014. godine pisala o skrnavljenju ovog spomenika i naveo kao projektanta slikara i arhitektu Sinišu Vukovića, a taj podatak se nalazio i u mnogim dokumentima, kao i na internet portalu „Beograd”.[3] Nakon toga, redakciji Politike javila se Ljiljana Milenković, supruga arhitekte Dušana Milenkovića, tvrdeći da je njen muž autor obeliska.[6] Nakon toga listu Politika obratio se arhitekta i potpisnih brojnih stručnih članaka Milorad Jevtić, koji je tvrdio da je obelisk projektovao njegov kolega Svetislav Ličina.[3] Veruje se da nema podataka o projektantu obeliska zbog brzine priprema za Konferenciju nesvrstanih, zbog kolektivnog karaktera autorstva ili zbog toga jer je planiran kao privremeni objekat.[3][2]
Povodom meseca kampanje borbe protiv HIV virusa, početkom decembra 2005. godine obelisk je bio zadenut 27 metara dugačkom replikom kondoma. Stilizovani prezervativ postavili su volonteri grupe „Akt ap”, koja je delovala pri Omladini JAZAS-a. Nakon toga projekat je dopunjen sloganom „Ko sa mnom spava ne boli ga glava”. Za ovu radnju nije dobijena dozvola, pa je komunalna inspekcija naložila uklanjanje platna, a taj posao su izveli alpinisti.[3][7]
Obelisk nesvrstanih zemalja na svakih nekoliko meseci od grafita čiste gradske službe, a postojao je i predlog postavljanja ograda oko spomenika, kako bi se sprečilo njegovo skrnavljenje.[8] Obeležje nije pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.[3] Kompletno je obnovljen 2021. godine.[9][10]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Obelisk nesvrstanih zemalja kod Brankovog mosta”. beogradskevesti.com. Pristupljeno 23. 1. 2020.
- ^ a b „Zamišljeno kao privremeno rešenje, obeležje visoko 27 metara danas je u poražavajućem stanju”. Blic. 7. 10. 2018.
- ^ a b v g d đ e Belić, Nikola; Mučibabić, Daliborka (30. 3. 2014). „Na obelisku Pokreta nesvrstanih potpisani samo crtači grafita”. Politika. Pristupljeno 1. 5. 2017.
- ^ Acović 2008, str. 639.
- ^ Dragosavac 1996, str. 254.
- ^ „Obelisk nesvrstanih u srcu Beograda izaziva brojne polemike, evo i zašto”. dnevno.rs. 17. 6. 2015.
- ^ „Kondom na obelisku”. Večernje novosti. 7. 12. 2005.
- ^ „Išaran obelisk Nesvrstanih u Beogradu”. kulturanadar.dar.org.rs. 23. 11. 2020. Arhivirano iz originala 14. 07. 2019. g. Pristupljeno 23. 01. 2020.
- ^ Obelisk kompletno obnovljen („Politika”, 7. oktobar 2021)
- ^ Obnovljen obelisk kod Brankovog mosta (B92, 13. oktobar 2021)
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Acović, Dragomir M. (2008). Heraldika i Srbi. Beograd: Zavod za udžbenike. COBISS.SR 152135692
- Dragosavac, Nebojša (1996). „Burna istorija beogradskog grba” (PDF). Godišnjak Muzeja grada Beograda. XLIII. Arhivirano iz originala (PDF) 20. 09. 2020. g. Pristupljeno 23. 01. 2020.
