Osmanski Turci
Osmanski Turci (Osmanlijski Turci; tur. Osmanlı Türkleri), poznati i kao Turci Osmanlije ili samo Osmanlije, bili su turkijski narod iz Osmanskog carstva (oko 1299—1922/1923). Pouzdani podaci o ranoj istoriji Osmanskih Turaka i dalje su oskudni, ali zna se da su ime uzeli po Osmanu I (vlada oko 1299—1326), osnivaču Osmanske dinastije koja je vladala Osmanskim carstvom 624 godine. Raširili su se iz svog uporišta u Bitiniji, a osmanska kneževina počela je uključivati druge turkijske muslimane i neturkijske hrišćane. Prelaskom u Evropu 1350-ih, dominacijom Sredozemljem i zauzimanjem Konstantinopolja (prijestonice Vizantije) 1453, Osmanski Turci su blokirali sve glavne kopnene puteve između Azije i Evrope. Zapadni Evropljani su morali da pronađu druge načine trgovine sa Istokom.[1][2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Zapadu su „Osmanlije” prvi put postale poznate u 13. vijeku kada su migrirale iz svoje domovine u srednjoj Aziji na zapad u Rumski sultanat u Anadoliji. Osmanski Turci osnivali su bejlik u zapadnoj Anadoliji pod Ertugrulom, čija je prijestonica bio Sogut. Ertugrul, vođa nomadskog plemena Kaji, prvi je uspostavio kneževinu kao dio propadajućeg Seldžučkog carstva. Njegov sin Osman proširio je kneževinu; Evropljani su po njemu državi i narodu dali naziv „Osmanski”. Osmanov sin Orhan proširio je rastuće posjede u carstvo, zauzimanjem Nikeje (današnji Iznik) i prelaskom Dardanela 1362. godine. Sve kovanice iskopane u Sogutu koji datiraju iz perioda od dva vijeka prije Orhana, nose imena vladara Ilkanata. Seldžuci su bili pod suverenitetom Ilkanata, a kasnije mongolske Timurove linije. Za početak moći Osmanskog carstva uzima se zauzimanje dobro branjene prijestonice smanjene Vizantije 1453. godine pod komandom Mehmeda II.[3][4]
Osmansko carstvo je tokom nekoliko vijekova vladalo velikim dijelom Balkana, Kavkaza, Srednjeg istoka (izuzev Irana) i sjeverne Afrike, pomoću napredne kopnene vojske i mornarice. Postojalo je do kraja Prvog svjetskog rata, kada su ga Saveznici porazili i podijelili. Nakon pobjede u Turskom ratu za nezavisnost, koji je okončan tako što je Turski nacionalni pokret zauzeo veći dio zemlje koju su kontrolisali Saveznici, pokret je 1. novembra 1922. ukinuo Osmanski sultanat i 29. oktobra 1923. proglasio Tursku Republiku. Pokret je poništio Sevrski sporazum i vodio pregovore o znatno povoljnijem Lozanskom ugovoru (1923), čime je osigurao priznavanje savremenih turskih granica, što je poznato kao Nacionalni zavjet (tur. Misak-ı Millî).
Nisu sve Osmanlije bile muslimani, niti su svi osmanski muslimani bili Turci, ali od 1924, svaki građanin novoosnovane Turske Republike smatrao se „Turčinom”. Član 88. ustava iz 1924, koji je zasnovan na ustavu iz 1921, navodi da se pod pojmom Turčin, kao političkim izrazom, podrazumijevaju svi državljani Turske Republike, bez razlike ili pozivanja na rasu ili vjeru.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Tolan, John Victor; Veinstein, Gilles; Laurens, Henry; Todd, Jane Marie (2013). Europe and the Islamic World: A History (na jeziku: engleski). Princeton University Press. str. 167—188. ISBN 978-0-691-14705-5. Pristupljeno 31. 8. 2021.
- ^ İnalcık, Halil (1969). „Chapter VII. The Ottoman Turks and the Crusades, 1451-1522”. Ur.: Setton, Kenneth Meyer; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P. A History of the Crusades (na jeziku: engleski). Univ of Wisconsin Press. str. 175—221; 311—353. ISBN 978-0-299-10744-4. Pristupljeno 31. 8. 2021.
- ^ Bréhier, Louis René (1913). „Turkish Empire”. Ur.: Herbermann, Charles. Catholic Encyclopedia (na jeziku: engleski). 15. New York: Robert Appleton Company — preko Vikizvornika.
- ^ Tolan, John Victor; Veinstein, Gilles; Laurens, Henry; Todd, Jane Marie (2013). Europe and the Islamic World: A History (na jeziku: engleski). Princeton University Press. str. 67—68. ISBN 978-0-691-14705-5.
- ^ „1924 Anayasası | Anayasa Mahkemesi”. www.anayasa.gov.tr (na jeziku: turski). Pristupljeno 31. 8. 2021. „Madde 88.- Türkiye'de din ve ırk ayırd edilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese <<Türk>> denir. Türkiye'de veya Türkiye dışında bir Türk babadan gelen yahut Türkiye'de yerleşmiş bir yabancı babadan Türkiye'de dünyaya gelipte memleket içinde oturan ve erginlik yaşına vardığında resmî olarak Türk vatandaşlığını istiyen yahut Vatandaşlık Kanunu gereğince Türklüğe kabul olunan herkes Türktür. Türklük sıfatının kaybı kanunda yazılı hallerde olur.”
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Itzkowitz, Norman (1980). Ottoman Empire and Islamic Tradition (na jeziku: engleski). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-38806-9. Pristupljeno 31. 8. 2021.
