Ohmućevićev grbovnik

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Moderni pokušaj rekonstrukcije grba Dušanovog carstva prema Ohmućevićevom grbovniku (SHD „Beli Orao“)

Ohmućevićev grbovnik je nastao u periodu između 1584. i 1594. godine za potrebe srbokatoličkog moreplovca Petra (Pedra) Ohmućevića[1] i u njemu se nalaze, mnogobrojni istorijski, ali i apokrifni grbovi južnoslovenskih zemalja, kao i vlastelinskih porodica iz tih zemalja. Iako ovo nije najstariji grbovnik ovakve vrste na južnoslovenskom prostoru, njegova pojava predstavlja početak stvaranja serijala tzv. „ilirskih grbovnika“ koji su mahom kopije ovog.[2][3]

Petar, koji je bio admiral španske „Nepobedive armade“, naručio ga je, a možda čak i sam napravio, da bi dokazao pripadnost svoje porodice srpskom plemstvu, odnosno da mu to navodno pravo bude potvrđeno i u Španskoj imperiji. Njegov grbovnik je predstavljen kao kopija nekog starijeg grbovnika koji je navodno pronađen na Svetoj gori i prema istim podacima, napravio ga je lični herald cara Dušana (kralj 1331—1346, car 1346—1355) „ban od cimerije Stanislav Rupčić“ 1340. godine.[4]

Međutim, mnoga istraživanja rađena tokom 20.tog vijeka, su Ohmućevićev grbovnik, kao i njegove navode o stvaranju istog, odbacili uz ocjenu da se radi o čistom falsifikatu (upotreba latinice uz ćirilicu, nepostojanje heraldike na tom nivou u Dušanovoj državi, istorijska neautentičnost većine grbova, nepostojanje jednog dijela zemalja čiji se grbovi u njemu pojavljuju, itd) sa istorijske tačke gledišta.[2][3] Ipak, sa pronalaskom dokaza o stvarnom postojanju porodice Ohmućević tokom srednjeg vijeka, pojavila se sumnja u ovakav raniji stav nauke.[5]

Značaj Ohmućevićevog grbovnika leži u činjenici da je on pokrenuo stvaranje drugih sličnih grbovnika, baziranih na njemu, koji su odigrali ključnu ulogu u razvoju i opstanku nekih autentičnih heraldičkih elemenata među Južnim Slovenima na Balkanskom poluostrvu. Pored toga, grbovnik je indirektno pokrenuo stvaranje tzv. Ilirske ideje (odnosno jugoslovenstva) o jedinstvenom narodu (tj. Ilirima)[6] koji živi na prostoru od Soče do Crnog mora, a koji je nekada imao moćnu državu na čijem se čelu nalazio narodni car Dušan Silni, sa svecom zaštitnikom Svetim Jeronimom (koji je bio Ilir, a onda i zaštitnik svih Ilira, tj. Južnih Slovena).[7][8][9]

Centralno mjesto u grbovniku zauzima grb Dušanovog carstva. Postojao je stav prema kojem se ovaj zbirni grb smatrao prerađenim grbom Svetog rimskog carstva, na kome su grbovi izbornih kneževina zamenjeni, mahom izmišljenim grbovima južnoslovenskih i balkanskih država. Bez obzira na to Petru je 1594. godine potvrđena pripadnost plemstvu i on je 1599. umro u Lisabonu kao don Pedro. Već oko 1595. godine se pojavio novi ilirski grbovnik (Korenić–Neorić), za kojim su usledili drugi, a dijelovi Ohmućevićevog grbovnika su ušli i u sastav „Kraljevstva Slovena“ Mavra Orbinija 1601. godine. Sam grbovnik u svom originalnom obliku ili prepisu nije nikad pronađen[4], te se njegov izgled i sadržaj mogu pretpostaviti jedino na osnovu kasnijih grbovnika.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Politika: Grbovi srpskih kraljeva i dinastija, od 19. oktobra 2006.
  2. ^ a b Milićević 1995.
  3. ^ a b Aleksandar Palavestra:Izmišljanje tradicije:Ilirska heraldika, Odeljenje za arheologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu
  4. ^ a b IVO BANAC: „Grbovi biljezi identiteta”, GZH, Zagreb, 1991.
  5. ^ Glasnik Zemaljskog muzeja, Sarajevo 1904. godine
  6. ^ Vladimir Ćorović: "Portreti iz novije srpske istorije", Beograd 1990. godine
  7. ^ Scheck 2008, str. 5.
  8. ^ Ward 1950, str. 7: "It may be taken as certain that Jerome was an Italian, coming from that wedge of Italy which seems on the old maps to be driven between Dalmatia and Pannonia."
  9. ^ Streeter 2006, str. 102: "Jerome was born around 330 AD at Stridon, a town in northeast Italy at the head of the Adriatic Ocean."

Literatura[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Охмућевићев_грбовник&oldid=27699173”