Peti krstaški rat

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Peti krstaški rat
Deo Krstaških ratova

Opsada Damijete
Vreme1213-1221
Mesto
Egipat i Sveta zemlja
Ishod odlučujuća muslimanska godina, osmogodišnji mir između egipatskih Ajubida i krstaških država
Sukobljene strane
alt = Jerusalimska kraljevina
alt = Latinsko carstvo
alt = Kraljevina Kipar
alt = Kraljevina Francuska
alt = Sveto rimsko carstvo
alt = Templari
alt = Tevtonci
alt = Hospitalci
alt = Ugarska kraljevina
alt = Papska država
Ikonijski sultanat		 alt = Egipatski Ajubidi
Komandanti i vođe
alt = alt = Jovan Brijen
alt = Boemund IV od Antiohije
alt = Igo I od Kipra
alt = Filip II Avgust
alt = Fridrih II
alt = Pjer de Montegi
alt = Herman for Salca
alt = Pjer Gerin de Montegi
alt = Andrija II Arpad
alt = Pelagije Galvani		 alt = Malik el Kamil
Jačina
32.000[traži se izvor] nepoznati
Žrtve i gubici
nepoznati nepoznati

Peti krstaški rat vođen je u periodu od 1213. do 1221. godine. Započeo je kao pljačkaški pohod ugarskog kralja Andrije Arpada kojega je podržavao papa Inoćentije III. Kasnije, 1218. godine, pohod nastavljaju Holanđani, Flamanci, Frizijci predvođeni Vilijamom I Holandskim i papskim legatom Pelagijem Galvanijem. Na strani hrišćana učestvuje i Ikonijski (Rumski) sultanat protiv kojih su vladari ajubidske dinastije ratovali u Siriji. Krstaši osvajaju Damijetu odakle preduzimaju pohod na Kairo. On se završio neuspehom nakon koga se krstaši povlače u Evropu.

Uvod[uredi | uredi izvor]

Krajem 12. i početkom 13. veka u Nemačkoj se vodi borba oko carske krune između kuća Velfa koju je predstavljao Oton IV i kuće Hoenštaufen koju je predstavljao Filip od Švabije. Godine 1208. Filip od Švabije je ubijen od strane atentatora, a papa Inoćentije III kruniše Otona za cara. Ubrzo izbija sukob između Otona i Inoćentija oko Sicilije. Inoćentije lišava Otona carske krune, a na vlast dovodi Fridriha II, nećaka Fridriha Barbadose. U martu 1212. Fridrih sa malom grupom pristalica dolazi u Ahen odakle organizuje državni udar i svrgava Otona sa vlasti. U decembru 1212. godine u Majncu, Fridrih je krunisan za nemačkog cara. Nakon primanja krune, Fridrih je na sebe stavio Krst. To je bila prvorazredna senzacija za Evropu jer je stavljanje krsta značilo da Fridrih želi da pokrene pohod protiv muslimana u Svetoj zemlji. Bilo bi to po prvi put da neki car, a ne papa pokrene krstaški rat.

Ipak, Fridrih neće biti taj koji će predvoditi krstaše. Iako u ovom pohodu neće ni učestvovati stvorio je ideju među hrišćanima o oslobođenju Svete zemlje.

Pohod Andrije Arpada[uredi | uredi izvor]

Primirje između krstaša i muslimana iz 1204. godine (šestogodišnje) poštovale su obe strane. Godine 1210. krunisan je novi jerusalimski kralj Jovan Brijen iako je Jerusalim bio u muslimanskim rukama još od 1187. godine. Saladinov naslednik Malik el Adil sklapa sa Jovanom Brijenskim mir i niz trgovačkih ugovora. On je potrajao sve do 1217. godine kada su austrijski vojvoda Leopold i ugarski kralj Andrija sa nekolicinom vojske izvršili niz pljačkaških pohoda u Galileji. Oni se ubrzo vraćaju kućama.

Početak rata[uredi | uredi izvor]

Nakon odlaska kralja Andrije krstaški baroni mogli su da odahnu misleći da će moći da nastave sa mirnim životom u prijateljstvu sa muslimanima. Iznenada u Svetu zemlju dolaze krstaši iz Frizije, Francuske i Engleske donoseći u Akru sveže snage. Plan o osvajanju Egipta ponovo je postao aktuelan. Tako je otpočeo Peti krstaški rat.

Opsada Damijete[uredi | uredi izvor]

Peti krstaški rat: mapa kretanja krstaša
Glavni članak: Opsada Damijete (1218)

Maja 1218. godine krstaši opsedaju Damijetu. Muslimani već u avgustu predaju grad. Iste godine umire sultan Malik el Adil, a njegova zemlja je podeljena između sinova: Egipat je pripao Malik el Kamilu, Damask i Jerusalim Malik el Muazamu, a Džizra al Ašrafu. Oni su bili dodatno opterećeni bunama koje su izbile nakom el Adilove smrti.

Istovremeno u Damijetu stiže papski legat Pelagije Galvani i preuzima vođstvo od Žaka od Vitrija. Krstaši pogođeni epidemijom koja je iznenada izbila u logoru bili su desetkovani. Zarazili su se nekom vrstom kuge uz gangrenu desni i nožnih prstiju. Ubrzo nakon izbijanja epidemije umire šestina krstaša. To ih je trgnulo iz letargije i 1219. godine osvajaju grad al Adilija. Muslimani su klonuli posle ovih poraza, a još više zbog vesti da Fridrih Nemački kreće u Svetu zemlju sa velikom vojskom.

Pelagije i Žak od Vitrija pokušavaju mirnim putem da preobrate muslimane u hrišćanstvo. To je razlog neaktivnosti krstaša. U Svetu zemlju dolazi i Franja Asiški koji takođe pokušava da preobrati muslimane. Čak odlazi i u posetu egipatskom sultanu el Kamilu. Namera mu, naravno, nije uspela, ali je Kamil bio oduševljen upornošću Franje i vratio ga u krstaški logor sa mnoštvom poklona.

Pohod na Kairo i propast krstaške armije[uredi | uredi izvor]

Pohod na Kairo

Shvativši opasnost od krstaša, Muazam i Kamil nude primirje i Galileju, Palestinu i Jerusalim bez borbe. Pelagije odbija ponudu uprkos savetima Jovana Brijena da ih prihvati. Nemajući strpljenja da čekaju Fridriha, krstaši 12. jula 1220. godine kreću u pohod na Kairo. Računa se da je krstašku vojsku činilo 5000 vitezova i oko 40.000 pešadinaca. Muslimanska vojska Kamila se u panici povlači.

Tada su krstaši načinili veliku grešku. Prevideli su porast vodostaja Nila i ubrzo se našli odsečeni od svih puteva morem blata. Više nije bilo ni reči o nastavku pohoda. Kamil više nije nudio stare uslove. Krstaši su dobili jedino slobodan prolaz do Sredozemnog mora odakle će se vratiti u Evropu. Tako je završen krstaški pohod koji je mogao u potpunosti da uspe, ali je zbog tvrdoglavosti krstaških vođa i nepoznavanja situacije završen neuspehom.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Peti krstaški rat na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Пети_крсташки_рат&oldid=25910987”