Podrinje (zemlja)
Podrinje je bila oblast u srednjovekovnoj Bosni, sa desne obale Drine. Oblast Podrinja obuhvatala bi današnje opštine Bajina Bašta, Srebrenica, Ljubovija, Bratunac, Zvornik i Mali Zvornik[1].
Župe
[uredi | uredi izvor]Zemlja Podrinje naslanjala se na Hum sa severoistočne strane. U sastav Bosanske banovine Podrinje ulazi 1373. godine tokom vladavine Tvrtka I Kotromanića. Još tokom Tvrtkovog života Podrinje prelazi u ruke velikaške porodice Kosača. Kosače Podrinjem upravljaju iz svog moćnog centra, Sokola. Sama oblast Podrinja nalazila se sa desne obale Drine, a obuhvatala je teritorije duž reke Pive, Tare, Ćeotine i Lima. Samo Podrinje delilo se na više župa. Na krajnjem jugu ležala je Pivska župa sa sedištem u Sokolgradu, najvećem gradu u Podrinju. U sastavu Pivske župe nalazilo se gotovo cela dolina Pive odvojeno Durmitorom od porečja Tare. Sa severne strane se na Pivu naslanjala Breznička župa koja se prostirala duž čitave doline reke Breznice. U smeru severa ležala je i župa Međurečje. U njenom sastavu nalazilo se čitavo područje između reka Tare i Pive. Dolina Lima bila je podeljena u dve županije: Pribudska županija, u gornjem toku Lima, sa sedištem u istoimenom gradu, i župa Crna Reka sa sedištem u gradu Miliševu gde se nalazio grob Svetog Save. U srednjem i gornjem toku Drine ležalo je nekoliko županija: od severa ka jugu prva je Brodarska županija sa centrom u plemićkom gradu Brodaru. Župa Goražnje, koja se naslanjala na Brodarsku župu, imala je centar u istoimenom gradu. Ostrovička županija imala je sedište u Ostrovici dok je Drinska županija bila sa sedištem u Foči. Bistrička i Sutjeska župa bile su branjene gradovima Jelečom, Kosmanom i Vratarom. Oni su sa Pivskom županijom zatvarali Podrinje ka Trebinju[2].
Istorija
[uredi | uredi izvor]Do 1373. godine
[uredi | uredi izvor]O Podrinju piše vizantijski istoričar Jovan Kinam opisujući pohod vizantijskog cara Manojla I Komnina (1143-1180) protiv raške države pod arhižupanom Urošem II Vukanovićem. Prilikom opisa prolaska vizantijske vojske kroz severne delove Uroševe države, Kinam piše da reka Drina razdvaja Bosnu od ostatka Srbije, odnosno od Raške[3]. U političkom smislu Podrinje je kao oblast bilo vezano za zemlju Usoru koja se u izvorima prvi put pominje 1225. godine u pismu pape Honorija III[4]. Polovinom 14. veka Podrinje je bilo u sastavu Srpskog carstva. Potom je ovim teritorijama upravljao Vojislav Vojinović, veliki knez cara Uroša. Vojislava je nasledila udovica Gojislava, a nju je 1367. godine sa vlasti zbacio Nikola Altomanović, sin Vojislavovog brata Altomana[5]. Nakon što je rešen spor oko Prizrena, dolazi do izmirenja Nikole Altomanovića i Balšića i stvaranja koalicije protiv Dubrovačke republike koja je 1358. godine Zadarskim mirom priznala vrhovnu vlast Ugarske. O ratu Tvrtka Kotromanića i Lazara Hrebeljanovića protiv Nikole Altomanovića piše Mavro Orbin u svom "Kraljevstvu Slovena". Prema Orbinu, Altomanović je na jednom sastanku pokušao da ubije moravskog kneza Lazara koji je, razljućen, pozvao ugarskog kralja i bosanskog bana u rat protiv župana Altomanovića. Ugarski kralj posla Lazaru, pod Nikolom Gorjanskim, 1000 kopljanika, a bosanski ban lično dođe sa svojom vojskom. Združeni, oni prodreše u Nikoline zemlje i staviše sve pod mač i oganj. Altomanović se povlačio ka primorju. Njegov upravnik Klobuka nije mu otvorio vrata. Nije primljen ni u Trebinju ni u Konavlima. U Dubrovnik nije smeo bežati. Vratio se nazad u svoj grad Užice gde ga je Lazar opseo sa celom svojom vojskom. Nikola je zarobljen i predat na čuvanje Stefanu Musiću. Ovaj mu, sa potajnim pristankom kneza Lazara, iskopa oči[6]. Tvrtko je zauzeo zemlje između Lima i mora, Lazar zemlje od Rudnika do Drine, a Balšići Trebinje, Konavli i Dračevicu[7].
Bosanska vlast
[uredi | uredi izvor]U 14. veku Podrinje je organizovano kao posebna zemlja. Svedočanstvo o tome nalazimo u intitulaciji Tvrtka I Kotromanića. Svedoci "od Podrinja" ne navode se posebno sve do 1400. godine. Podrinje je bilo u sastavu veće oblasti, Usore, zajedno sa oblašću Soli. Podrinje je bilo u sastavu Usore sve do nestanka porodice Ivahnić-Tvrtković. Nakon 1400. godine ova porodica nestaje iz istorijskih izvora sve do turskog perioda. Na značaju dobija porodica Dinjičići čiji su pripadnici činili vlastelu Podrinja[8]. Dinjičići su bili ogranak porodice Trebotića iz Usore, a svoj uspon doživljavaju tokom Tvrtkove vladavine (druga polovina 14. veka). U prvoj polovini 15. veka gospodare Podrinjem. Prvi poznati član porodice je Dinjica koji se pominje među svedocima povelje kralja Tvrtka Dubrovčanima iz 1378. godine. Pominju se i njegova braća, ali njihova imena nisu poznata. Dinjica je imao ženu Katalenu koja mu je rodila sinove Dragišu (župana), vojvodi Kovača, Vladislava i Pavla. Diničići su bili vazali Zlatonosovića koji su vladali Usorom i Solijem. Dragiša je imao sina Pokrajca, a Kovač Petra i Tvrtka. Petar je bio ugledan bosanski vlastelin, a 1443/4. godine, zajedno sa Đurđem Brankovićem i Jankom Hunjadijem, učestvuje u pohodu protiv Turaka (Duga vojna). Poginuo je u ratu protiv despota Đurđa 1455. godine kod Srebrenice. Nakon pada Bosne, Dinjičići beže u Dubrovnik. Podrinje pada pod tursku vlast 1463. godine[9].
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mrgić 2008, str. 77.
- ^ Regan 2010, str. 67–8
- ^ Vizantijski izvori 4 (2007). str. 45.
- ^ Mrgić 2008, str. 55.
- ^ ISN 1999, str. 559–580
- ^ Dinić 1932, str. 25–6
- ^ Mišić 2014, str. 36.
- ^ Mrgić 2008, str. 78.
- ^ Dinjičići, hrvatska enciklopedija
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Krešimir Regan; Bosanska kraljica Katarina, Breza (2010)
- Dinić, Mihailo (1932). O Nikoli Altomanoviću. Beograd: Srpska kraljevska akademija.
- Istorija srpskog naroda 1, grupa autora, SKZ, Beograd (1999)
- Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres.
- Mrgić, Jelena (2002). Donji Kraji: Krajina srednjovekovne Bosne. Beograd: Filozofski fakultet.
- Mrgić, Jelena (2008). Severna Bosna: 13-16. vek. Beograd: Istorijski institut.
- Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, tom 4, Beograd (2007)
- Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ćirković, Sima (1964b). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370.
- Ćirković, Sima (1964v). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba. Beograd: Naučno delo.
- Ćirković, Sima (1982). „Pad Bosne i pokušaji otpora turskom osvajanju”. Istorija srpskog naroda. knj. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 390—402.