Pjastovska era

Pjastovska era (960—1370) označava istoriju Poljske pod dinastijom Pjasta od 10. do 14. veka.

Istorija

Osnivanje poljske kneževine (960—1138)

Osnivačem poljske države smatra se knez Poljana, Mješko I Pjast (960—992), vazal nemačkog cara Otona I i osnivač dinastije Pjast, koji prevodi Poljsku u rimsko hrišćanstvo 966. godine. Njegov sin Boleslav I Hrabri širi teritoriju Poljske i kruniše se za kralja 1025. Njegov sin Mješko II (1025—1031) gubi osvojene teritorije i kraljevsku krunu zbog paganskog ustanka u Poljskoj (1030—1040) i napada Nemaca i Kijevske Rusije, ali Poljska opstaje kao kneževina.

Period fragmentacije (1138—1320)

Nakon smrti kneza Boleslava III Krivoustog (1102—1138), poslednjeg vladara cele Poljske, dolazi do fragmentacije Poljske (1138—1320) na 5 kneževina (Malopoljska (Krakov), Mazovija, Velikopoljska, Pomeranija i Šlezija) pod formalnom vlašću velikog kneza u Krakovu. Nemci koriste rasparčavanje zemlje i političku anarhiju za prodor u Poljsku. Konrad Mazovski predaje Helmno Tevtonskim vitezovima (1226), koji osvajaju Prusku (1230—1283) i istočnu Pomeraniju (1308—1309). Nemački i jevrejski doseljenici stimulišu zanatstvo, trgovinu i razvoj gradova.

Kraljevina Poljska

Vladislav I Niski (1320—1333) ponovo ujedinjuje Poljsku (bez Šlezije i Pomeranije), pretvara Krakov u prestonicu i uzima titulu kralja. Najzad, njegov sin Kazimir III Veliki (1333—1370) počinje sa širenjem Poljske prema istoku, zaposeda područje dotadašnje Galičko-volinske države (1349) i osniva Krakovski univerzitet (1364).

Izumiranjem dinastije Pjasta, 1370. kruna prelazi na Lajoša I Anžujskog, kralja Ugarske, čija se ćerka Hedviga udaje 1386. za Jogaila, velikog kneza Litvanije, koji započinje novu dinastiju Jagelonaca.

Literatura

• Zamoyski, Adam (1988). The Polish way : a thousand-year history of the Poles and their culture. New York: F. Watts. ISBN 978-0-531-15069-6. OCLC 17824624.