Ruševine crkve Vavedenja Bogorodice y selu Pećani
| Ruševine crkve Vavedenja Bogorodice y selu Pećani | |
|---|---|
 Ruševine crkve Vavedenja Bogorodice | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Pećani (Suva Reka) |
| Opština | Suva Reka |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1451/1452. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture |
Ruševine crkve Vavedenja Bogorodice y selu Pećani, na teritoriji opštine Suva Reka, na Kosovu i Metohiji, sagradio je 1451.-1452. godine nepoznati vlastelin. Predstavljaju nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
Selo Pećane[uredi | uredi izvor]
Selo Pećane se spominje prvi put 1348. godine u povelji cara Dušana manastiru Sv. Arhanđela kod Prizrena. Udaljeno je oko tri kilometra severno od Suve Reke, sada je naseljeno samo albanskim življem. Ruski istoričar i konzul y Prizrenu Ivan Stepanovič Jastrebov obilazeći ove krajeve polovinom 19. veka zabeležio je da y Pećanima postoje 48 muslimanska i jedna pravoslavna srpska kuća.
Pored ruševina crkve Bogorodičinog Vavedenja koje se nalaze y južnom delu sela, postoje i ostaci crkvišta nepoznatog svetitelja y njivama Rusolaza, na dva kilometra južno i iznad sela pećina sa izvorom.
Crkva Vavedenja Bogorodice[uredi | uredi izvor]
Položaj i propadanje crkve[uredi | uredi izvor]
Ruševine se nalaze na raskršću y središtu sela, na prostoru površine od oko 200 m2 koji je predstavljao portu i iščezlo srpsko groblje i bio sa svih strana opasan ogradnim zidovima. Do sredine 19. veka crkva je bila dobrim delom sačuvana, sa nerazvaljenim zidovima na kojim su u jednom delu bile sačuvane i vidljive freske. Krov i kupola su bile upale u građevinu, dok je okolno groblje zaraslo u travu i na nadgrobmim pločama se nisu mogli prepoznati natpisi.
Do 1962. godine, crkva i staro groblje su bili sravnjeni sa zemljom a njihovi ostaci služili kao majdan za vađenje obrađenog kamena za zidanje seoskih stambenih i ekonomskih zgrada i nasipanje i kaldrmisanje dvorišta.
Konzervatorski radovi[uredi | uredi izvor]
Konzervatorski radovi su obavljeni tokom 1966. i 1967. godine, gde su u toku radova otkopani ostaci zidova crkve koji dostižu visinu od 70 do 100 cm i ostaci dvorišnih ogradnih zidova sa ulazom na južnoj strani, dok ulazna vrata na zapadnoj strani nisu bila otkopana jer je y blizini bila kuća.
Arhitektura crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva Vavedenja Bogorodice je bila jednobrodna građevina sa naknadno dozidanom pripratom i polukružnom apsidom. U crkvi su postojale grobnice koje su se nalazile ispod nivoa poda koje pri rekonstukciji nisu bile ispitane, tako da nema podataka ko je u njima bio sahranjen. Crkva je bila živopisana i prilikom izvođenja zaštitnih radova na ostacima crkve 1967. godine otkriveni su y konhi apside ostaci fresaka y donjoj zoni y ukupnoj površini od preko četiri kvadratna metra. Živopis je potom skinut i posle konzervatorskog tretmana postavljen na drveni ram i prenesen y Galeriju fresaka y Beogradu gde je na izložbi „Moravsko slikarstvo" bio predstavljen kao jedan od originalnih fragmenata srpskog slikarstva 15. veka.
Crkvište[uredi | uredi izvor]
U dolini Pećanske (Semetiške) reke, dva kilometra južno od sela Pećane, nalaze se ostaci temelja crkvice nepoznatog svetitelja sa tragovima maltera, opeka i ploča. Godine 1964. to je bila gomila kamenja na prostoru ovalnog oblika dužine i širine 3—4 m koju je tadašnji vlasnik poštovao i nije hteo da razori i raščisti iako mu se nalazi usred njive.
Pećina[uredi | uredi izvor]
Iznad sela na severozapadnoj strani je nevelika pećina y kojoj mestimično ima tragova belog maltera ali se ne bi moglo tvrditi da je bila oslikana freskama. Moguće je da je prvobitna pećina proširivana vađenjem kamena sige za razne svrhe. Ispod pećine je prirodni izvor — česma čija je voda pečenim zemljanim cevima bila dovedena i do crkve Vavedenja gde je prilikom izvođenja konzervatorskih radova pronađeno nekoliko komada takvih cevi.
Osnov za upis u registar[uredi | uredi izvor]
Rešenje Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture u Prištini, br. 958 od 31. 12. 1964. Zakon o zaštiti spomenika kulture (Sl. glasnik NRS br. 51/59).
Izvori[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.