Суратанска сена
| Suratanska sena | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | Senna
|
| Binomno ime | |
| Senna surattensis (Burm.f.) H. S. Irwin et Barneby
| |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Suratanska sena (Senna surattensis (Burm.f.) H. S. Irwin et Barneby) ime roda potiče od arapskog naziva sana (السَّنَا), a epitet vrsta nosi po južnoj provinciji Surat (सूरत) indijske savezne države Gudžarat u kojoj je biljka autohtona. Neki od narodnih naziva u Aziji su kolomona, galengang, mota farvad, hanorpe, a engleski nazivi su scrambled egg bush (žbun kajgana), glossy shower (sjajni pljusak), golden senna (zlatna sena), glaucous cassia (plavkasta kasija), sunshine tree (sunčano drvo), bushy cassia (žbunasta kasija). Pored priznatog naziva postoji niz sinonima: Cassia fastigiata Vahl, C. galuca Lam, C. galuca Lam. var. koenigii Kurz, C. galuca Lam. var. suffruticosa (Roth)Baker, C. suffruiticosa Roth, C. surattensis Burm. F, C. surattensis Burm. subsp. suffruticosa (Roth) K.Larsen & S.S.Larsen, C. surattensis Burm. f. var. suffruticosa (Roth)Ali i Psilorhegma suffruticosa (Roth) Britton et Rose.
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Suratanska sena je brzorastući tropski zimzeleni žbun ili manje drvo, visine 2-8 m. Stablo i grane su sivosmeđe. Životni vek ove biljke je desetak godina.
Listovi su naizmenični, parno perasti na kratkim peteljkama sa po 6-9 pari izduženo jajastih pina (2-4,5 x 1-2,2 cm) zaobljenih vrhova i osnove. Dugi su 10-25 cm sa peteljkama od 1,5 do 3 cm. Lice lista je tamnozelene boje, glatko i sjajno, a naličje zelenkastoplavo, obično glatko a retko po površini ima dlačice, obično duž srednjeg nerva.
Cvasti čine 10 do 15 žutih (žbun kajgana!), hermafroditnih cvetova u grozdovima iz pazuha vršnih listova. Cvetovi petočlani, sa 10 prašnika, veličine 3-6 cm, na drškama dugim 2,5-5 cm, mirišljavi. Cvetanje se odvija tokom većeg dela godine.
Plod je ravna, glatka, pljosnata mahuna duga 7-10 cm i 1,5 cm široka; sadrži 15-25 semena. Seme je braonkaste boje, sjajno, duguljasto-elipsoidno 8 mm dugo i 4 mm široko[1].
Areal[uredi | uredi izvor]
Vrsta je od prirode rasprostranjena u tropskoj Aziji (Indija, Mjanmar, Tajland, Laos, Vijetnam, Malezija, Indonezija, Filipini), a verovatno i na severu i istoku Australije. Raste u tikovim šumama i močvarnim zemljištima do 300 m nadmorske visine.
Bioekološke karakteristike[uredi | uredi izvor]
Heliofilna je vrsta, ali podnosi i polusenku. Zbog lakog ekološkog prilagođavanja raste u svim toplijim krajevima. Podnosi izrazito visoke, tropske temperature. Mlade sadnice zahtevaju obilno zalivanje, dok su starije biljke srednje otporne na sušu. Odgovaraju joj vlažna, dobro drenirana, ilovasta zemljišta i supstrati sa istom količinom treseta i ilovače uz dodatak peska; ne podnosi slana zemljišta; optimalna pH vrednost je 7,5-8,5.
Iako, leguminoza, vrsta nema sposobnost azotofiksacije.
Značaj[uredi | uredi izvor]
U hortikulturi se primenjuje zbog atraktivnih cvetova i dugog cvetanja, u manjim vrtovima, duž puteva i u tematskim vrtovima (zlatni vrtovi, vrtovi leptira). Vrlo je popularna ukrasna vrsta na Havajima, Tajvanu i Hongkongu jer podnosi zagađenja vazduha sumpor-dioksidom[2]. Kod nas bi vrsta mogla da se primenjuje u enterijerima, posebno u prostranim holovima aerodroma, hotela i poslovnih zgrada uz dovoljno svetlosti i dobro drenirani supstrat. Istovremeno introdukcija za ove potrebe bi obezbedila reproduktivni materijal za primenu ove vrste i u eksterijeru, ako se trend globalnog otopljavanja nastavi ovim intenzitetom. Opasnost od invazivnosti u našim uslovima ne postoji, jer sem na nekoliko polinezijskih ostrva sa ujednačenom temperaturom tokom godine (između 20-30oC) invazivnost na drugim mestima nije zabeležena[3].
Upotrebljava se u alternativnoj medicini zbog toga što sadrži glikozide koji deluje kao laksativ. List je jestiv, ali konzumiranje većih količina može da izazove stomačne tegobe.
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Suratanska sena razmnožava se generativno. Seme sene ima izraženu dormantnost semenjače što je preovlađujući tip dormantnosti semena kod familije Fabaceae. Nepropustljivost semenjače za vodu i gasove kod semena suratanske sene, može da se otkloni na tri načina: (1) mehaničkom i (2) hemijskom skarifikacijom kao i (3) prelivanjem semena kipućom vodom. Mehanička skarifikacija daje najveći broj isklijalih zrna (84%) i signifikantno se razlikuje od ostalih tretmana. Tretmani koncentrovanom sumpornom kiselinom u trajanju od 35 i 25 minuta dali su takođe visoke procente isklijavanja (73% i 63%). Kao najmanje efikasan tretman pokazalo se prelivanje semena kipućom vodom, pri čemu je isklijalo svega 18% zrna[3].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Chong, K. Y., H. T. W. Tan & R. T. Corlett, (2009): A Checklist of the Total Vascular Plant Flora of Singapore: Native, Naturalised and Cultivated Species. Raffles Museum of Biodiversity Research, National University of Singapore, Singapore. 273 pp.
- ^ Wee, Y. C. (2003): Tropical trees and shrubs - A selection for urban plantings. Sun Tree Pub., Singapore. 392pp.
- ^ a b Grbić, M., Skočajić, D. : Klijanje semena alohtonih drvenastih vrsta: dormantnost, predsetveni tretmani i efekti ekoloških faktora na njihov invazivni potencijal. Poglavlje monografije: Ukrasne i invazivne biljke u uslovima klimatskih promena – uticaji i adaptacije. 2017. ISBN 978-86-7299-240-3.
