Crkva Svete Bogorodice u Sredskoj (Pejčići)
| Crkva Svete Bogorodice u Sredskoj (Pejčići) | |
|---|---|
 Crkva Svete Bogorodice | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Sredska |
| Opština | Prizren |
| Vreme nastanka | 1646/1647. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od izuzetnog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture Kosova i Metohije |
Crkva Svete Bogorodice u Sredskoj (Pejčići), mestu u opštini Prizren, verovatno je podignuta tek koju godinu pre živopisanja 1646/1647. godine i najveća ali i najmlađa u skupini crkava Sredačke župe. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Crkva je na oko kilometar od sela Sredska ispod samih vrhova Ošljaka na izuzetno živopisnom mestu poznatom kao Kaluđere. Iz crkvene porte puca pogled na sve strane – vidi se skoro cela Sredačka kotlina izbrazdana mnogim dolinama i opkoljena šarplaninskim vrhovima. Po predanju sačuvanom u narodu sredačkih sela ova crkva je preletela iz susednog sela Gornje Ljubinje na potez zvan Kaluđere.
Izgled[uredi | uredi izvor]
Crkva je jednobrodan, poluobličasto zasveden hram, sa spolja plitkom trostranom oltarskom apsidom koja u unutrašnjosti ima oblik niše, verovatno je podignut tek koju godinu pre živopisanja. Nastao je prilozima velikog broja meštana čija su imena navedena u ktitorskom fresko-natpisu.
Crkva je kvalitento građena od šupljikavog metamorfisanog kamena-breče. Pokrivena je dvoslivnim krovom od velikih kamenih ploča koje su donesene iz gornjoljubinskog kamenoloma. Orginalni pod je takođe popločan ovim pločama debljine od 3 – 4 cm, koje su od šarplaninskog kristalastog škriljca.
Crkva je živopisana 1646/7. godine prilozima velikog broja meštana čija su imena navedena u ktitorskom fresko – natpisu. Dobro sačuvani živopis obuhvata zone stojećih figura, poprsja svetitelja u medaljonima, među kojima se ističu Sveti Sava i Sveti Simeon Mirotočivi, u dva zasebna pojasa raspoređene kompozicije iz ciklusa Stradanja i Velikih praznika, kao i standardnu dekoraciju oltarskih i svodnih površina. Impozantna je i kompozicija Uspenja Bogorodice koja dominira na zapadnom zidu hrama. Živopis je bogat obimom scena i sadržaja. Koloristički svedene game, izraženog crteža, slikarstvo ove crkve pre je ilustrativno no što se može govoriti o njegovim umetničkim dometima.
Početkom XX veka pred crkvom sa njene zapadne strane dozidan je spratni zvonik koji je u prizemnom delu preuzeo funkciju priprate, a u spratnom delu ulogu male prostorije potrebne za okupljanje vernika za vreme crkvenih praznika. Zvonik su zidali graditelji iz roda Jakšića, dok su stolarske radove radili majstori iz roda Gadžića koji su i „doneli” svetloplavu boju kojom su na mediteranski način oživeli stolariju zvonarinih prozora i vrata. I nakon izvršene dogradnje na arhitekturi u unutrašnjosti je u potpunosti sačuvana prvobitna obrada i nije kao u ostalim hramovima porušen zapadni zid radi povezivanja sa prostorom zvonika. U crkvi se nalaze orginalni delovi nameštaja od bukovog i orahovog drveta-konstrukcija ikonostasa, carskih dveri i masivnih ulaznih vrata. Uz crkvu sa njene severoistočne strane nalazilo se gorostasno kultno stablo oraha čiji je prečnik debla bio veći od 5 metara. Tokom XX veka, tačnije 1930. godine stablo je posečeno i od njegovog drveta urađen je nameštaj za kancelariji kralja Aleksandra Karađorđevića.
[[Datoteka:|mini|Fresco, Mocking of Christ]]
-
Zapadna strana crkve -
Uspenje Presvete Bogorodice -
Sveti Jovan Zlatousti i anđeo -
Ruganje Hristu -
Sveti Petar se odriče Hrista -
Vizija Svetog Petra Aleksandrijskog
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Spisak spomenika kulture u Prizrenskom okrugu
- Spomenik kulture od izuzetnog značaja
- Crkve u Sredačkoj Župi
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Crkva Sv. Bogorodice — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- Oštećena crkva u selu Sredska kod Prizrena („Politika”, 22. avgust 2020)
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.
