Crkva Svete Tekle u Podgori
| Crkva Svete Tekle | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Splitsko-makarska nadbiskupija |
| Osnivanje | Prije 1626. (prvi pisani spomen). |
| Mesto | Podgora |
| Država | Hrvatska |
Crkva Svete Tekle se nalazi u mjestu Podgori, u predjelu Kraj.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Crkva Svete Tekle je izgrađena na mjestu oko koje se vremenom formiralo groblje, na lokalitetu zvanom Sutikla i rt Svete Tekle. Naziv Sutikla je od Sveta Tekla, kao i u drugim sličnim slučajevima, Sutorina - Sveta Irina, Sutomore - Sveta Marija, Sutvara - Sveta Varvara... Nalazi se na mjestu srednjovjekovne građevine, čiji tragovi nisu sačuvani. Crkva se prvi put spominje 1626. u pismu makarskog biskupa Bartula Kačića Žarkovića (1615. – 1645.) Svetoj Stolici.[1] Ovaj biskup je napisao jedno bogoslovsko djelo ćirilicom, [2] kao i druge tekstove, istim pismom.[3] [4] U dvorištu crkve se mogu vidjeti grobovi iz vremena turskih provala na ovaj prostor. [5] Srušena je u velikom potresu 1667. godine. Početkom 18. vijeka, na temeljima ranije crkve, sagrađena je nova crkva u baroknom slogu, koja je na nadvratniku imala uklesanu godinu 1720. Jednobrodna crkva bila je svođena bačvastim svodom, s apsidom kvadratičnog oblikovanja. Na glavnom pročelju je imala portal, nad njim manju osmerolisnu rozetu i u zabatu trodijelnu preslicu. Godine 1962. crkva je gotovo do temelja srušena u potresu, a sačuvao se jednostavni mramorni oltar u svetištu i oltarska slika. Od 1991. – 1997. godine provedena je faksimilna obnova crkve, kojoj su prethodila arheološka istraživanja lokaliteta.[6] U dvorištu crkve se mogu vidjeti grobovi iz vremena turskih provala na ovaj prostor.[7] Na groblju oko crkve je i grob Mihovila Pavlinovića. Zbog jakog kulta Svete Tekle kod pravoslavnih Srba, crkva je moguće bila pravoslavna, pa je vremenom postala katolička. Pavle Rovinski je pisao o jakom kultu Svete Tekle (ili lokalno Ćekle) u Crnoj Gori. Sveti Sava je doneo njenu ruku iz Antiohije 1233. koja se nalazila u Peći, pa je u tom kraju bio jak njen kult. Patrijarh Arsenije IV Jovanović Šakabenta 1730. taj dio moštiju poklanja Sabornoj crkvi u Sarajevu, gdje je i danas.[8] Njen kult je bio jak u Bjelopavlićima (Crkva Svete Tekle u Danilovgradu), Ćeklićima i Ceklinu, kao i kod Bara, gdje su u Spiču doselila tri bratstva iz Bjelopavlića i izgradila crkvu posvećenu ovoj svetiteljki. Ona je za mletačke vladavine djelomično pokatoličena, ugradnjom i katoličkog oltara i danas je dvooltarna (pravoslavna i katolička), kao i crkva Svete Petke u Spiču. Oko crkve Svete Tekle u Podgori su grobovi ljudi koji imaju prezimena: Ban, Radojković, Radonić, Rosandić, Vranješ, Glušac... kakva su i kod pravoslavnih Srba. Mihovil Pavlinović je u prvom periodu života bio Srbin katolik, da bi se kasnije pohrvatio. U Podgori je narod imao nekoliko legendi o ovoj crkvi i Svetoj Tekli. Po jednoj, ćerka nekog pomorca, kapetana broda, koja se zvala Tekla, je umrla na brodu i tu je sahranjena, da ne bi bila bačena u more.[9] Ovakva legenda je mogla biti izmišljotina katoličkih sveštenika, da se poništi sjećanje na ovaj kult, koji je bio jak kod pravoslavnih, a kod katolika u Dalmaciji ga nema.
Zaštita[uredi | uredi izvor]
Pod oznakom Z-4791 zavedena je kao nepokretno kulturno dobro - pojedinačno, pravna statusa zaštićena kulturnog dobra, klasifikovano kao "sakralna graditeljska baština".[10]
Galerija[uredi | uredi izvor]
- Groblje Svete Tekle oko crkve Svete Tekle
-
Grob Mihovila Pavlinovića, rad Ivana Rendića -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Farlati, Danijele. Illyricum sacrum, 4., desni stubac, dolje. Venetiis. str. 195.
- ^ KAČIĆ ŽARKOVIĆ, Bartul.
- ^ Kolendić, Petar (1914). Godišnjica Nikole Ćupića, XXXIII., Fra Bartuo Kačić Žarković. str. 245.
- ^ Pandžić, Zvonko (2018). Zbornik radova u čast Baziliju Pandžiću. Mostar. str. 222.
- ^ Sakralna arhitektura.
- ^ Podgora.
- ^ Sakralna arhitektura.
- ^ Rovinski 1998, str. 160.
- ^ Šunde, Smiljana (2001). Sutikla- crkve, legende i običaji u Podgori. Zagreb. str. 78, 79, 82.
- ^ Crkva sv. Tekle.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Knjige:
- Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom II. CID - Podgorica.
