Arhijerejsko namjesništvo travničko-zeničko

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Zenici
Hram Uspenja Presvete Bogorodice u Travniku
Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Stogu
Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Žepču

Arhijerejsko namjesništvo travničko-zeničko predstavlja crkvenoadministrativnu jedinicu Mitropolije dabrobosanske koju sačinjavaju određeni broj crkvenih opština i parohija pod nadzorom arhijerejskih namesnika.

Do 2019. godine mitropolija je bila podeljena na četiri arhijerejska namesništava, ali na zajednički prijedlog episkopa zvorničko-tuzlanskog Fotija i mitropolita dabrobosanskog Hrizostoma, Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve odlukom od 15. odnosno 16. maja 2019. godine, izvršena je arondacija eparhije zvorničko-tuzlanske u korist mitropolije dabrobosanske. U sastav mitropolije Dabrobosanske ušle su celovite administrativne opštine i to: Srebrenica, Bratunac, Milići, Vlasenica, Han Pijesak i Olovo.[1]

Nakon te odluke mitropolija dabrobosanska broji pet arhijerejskih namjesništava, a to su:

Arhijerejsko namjesništvo travničko-zeničko[uredi | uredi izvor]

  • Crkvena opština Zenica

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Zenici građana je u periodu od 1883. do 1885. godine, kada je 21. septembra osveštao mitropolit dabrobosanski Sava Kosanović. Živopisana je od 1984. do 1990. godine. U vreme rata u Bosni i Hercegovini, crkva je minirana i oštećena, da bi kasnije bila obnovljena.[2] Crkva je 2007. godine proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[3]

Za vreme paroha zeničkog Dušana Mlađenovića sagrađeno je nekoliko grobljanskih kapela:

  • Kapela u Gornjim Vracima osveštana je 21. maja 1957. godine. Pred poslednji rat u BiH podignuta je nova kapela, koje su obe u ratu porušene.
  • Kapela u Drivuši podignuta i osveštana 1957. godine na seoskom groblju, na mestu trošne starije drvene kapele.
  • Kapela u Mutnici podignuta posle Drugog svetskog rata na groblju kapelu brvnaru. Nova kapela od kamena sagrađena i osveštana 1967. godine.
  • Kapela u Osojnici, oštećena je za vreme Drugog svetskog rata, obnovljena je 1956. godine.
  • Kapela u Gradišću, stara kapela je građena odmah posle Drugog svetskog rata. Nova kapela od čvrstog materijala je sazidana 1980. godine. Osveštao je mitropolit Vladislav.
  • Kapela u Sviču, stara kapela je porušena 1985/86. godine i podignuta je nova.

Pored navedenih kapela postojale su i kapele u selima: Kovanići, Pepelarska Rijeka, Tišina i Janjićki Vrh. Sve pomenute kapele u poslednjem ratu su porušene. Polomljeni su nadgrobni spomenici, a srpsko stanovništvo je prisilno iseljeno.

  • Crkvena opština Travnik

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Travniku sagrađena je 1852. godine. Ikonostas je urađen u duborezu na kome su ikone slikara Romana Petrovića.[4][5]

Crkva Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Turbetu, nedaleko od Travnika, podignuta pred Drugi svetski rat, na brežuljku Crkvine. Odmah na početku rata porušena je do temelja. Ponovo je sagrađena 1971. godine. Tokom rata 1992. godine, ponovo je oštećena kao i parohijski dom. Crkva je obnovljena i osvećena 2001. godine, kao i parohijski dom.[6][7]

Crkva Svetog proroka Ilije u Vitovlju na planini Vlašić sagrađena je 1928. godine od drvene građe i posvećena je Svetom proroku Iliji. Osvetio je mitropolit Petar (Zimonjić). U poslednjem ratu 1992. godine stradala je unutrašnjost crkve i odnet je inventar, tako da je ostalo samo nekoliko ikona. Odneto je crkveno zvono težine 300kg, na kome je bilo ugravirano ime priložnika Petra Babića.[8] U crkvi se nalazi obnovljena i osveštana spomen-ploča Jadovničkim novomučenicima iz Vitovlja i Mudrika, koja je do 1992. godine stajala u centru sela, a onda uništena.[9]

  • Crkvena opština Kakanj

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Kaknju sagrađena je 1925. godine. Crkvu je osveštao iste godine mitropolit Dabrobosanski Petar (Zimonjić).[10]

  • Crkvena opština Bilješevo

Crkva Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Bilješevu građena je u periodu od 1904. do 1908. godine. Dok je građen hram služilo se u jednoj maloj kapeli na groblju. Od 1975. do 1982. godine crkva je obnovljena i freskopisana. U ratu 1992. godine crkva je zapaljena, a skoro svi parohijani su napustili mesto.[11][12]

  • Crkvena opština Busovača

Crkva Svetog proroka Ilije u Busovači građena je u periodu od 1966. do 1968. godine. Osveštao je 25. oktobra 1968. godine mitropolit Vladislav. Ranije je postojala starija crkva istog posvećenja u Busovači, sagrađena je od slabog materijala, bez zvonika. Pretpostavlja se da je osveštana 1882. godine. Zvonik je podignut od 1925. do 1927. godine. Parohijski dom je podignut u prvoj deceniji 20. veka. Pred Drugi svetski rat pokrenuta je ideja da se gradi nova crkva, tako da tek 1964. godine dozvoljeno je da se poruši stara crkva. Za vreme službovanja na ovoj parohiji sveštenika Dušana Jovanovića od 1974. do 1990. godine podignute su kapele u grobljima: Podjele, Grablje, Granice i Topala. U poslednjem ratu 1992. godine kapele su devastirane osim u groblju Granice.[13]

  • Crkvena opština Zavidovići

Crkva Svetog Save u Zavidovićima građena je u periodu od 1909. do 1911. godine, kada je osveštao mitropolit Evgenije (Letica). Crkva je postradala za vreme Drugog svetskog rata, da bi posle rata crkva je obnovljena. Poslednji rat 1992. godine crkva je dočekala u lošem stanju i ako se ovome dodaju stradanja u ratu onda je sa ponovnim uspostavljanjem zavidovićke parohije, pristupilo generalnoj obnovi crkve 1999. godine.[14]

Crkva Svetog Nikolaja Mirlikijskog Čudotvorca u Gostoviću-Čardaku, prema sačuvanim podacima u Čardaku je 1768. godine podignuta crkva „čador”, a 1824. godine sagrađena je mala crkva od drveta. Umesto nje je 1911. godine podignuta nova crkva od slabe građe. U literaturi se govori o gradnji crkve u Čardaku i 1938. godine. U svakom slučaju crkva u Čardaku je zbog dotrajalosti srušena 5. novembra 1978. godine i sagrađena je nova crkva, koja je u ratu 1992—1995. zapaljena.

  • Crkvena opština Stog

Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Stogu podignuta je 1928. godine. Tokom rata u Bosni i Hercegovini Armija Republike Bosne i Hercegovine je u periodu do 10. septembra 1995. godine zauzela Vozuću i sva srpska sela u dolini Krivaje, kao i južni dio Ozrena. Proterano je brojno srpsko stanovništvo, a crkva u Stogu je srušena.[15]

  • Crkvena opština Žepče

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Žepču sagrađena je 1894. godine od priloga vernika iz okolnih sela. U crkvi su služili parosi zavidovićko-žepački do 1976. godine. Tokom rata u BiH dosta je stvari žepačke crkve upropašćeno naročito prilikom sklanjanja ispred neprijatelja. Nakon rata 1999. godine postavljen je za paroha zavidovićkog Zoran Živković, koji opslužuje i žepačku parohiju.

  • Crkvena opština Bugojno

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Bugojnu sagrađena je oko 1853. godine, a Ktitor hrama je bio Bodo Simić. Zvonik nije podignut zajedno sa crkom već je dozidan između dva svetska rata. Za vreme Drugog svetskog rata hram je ustašama i Nemcima služio kao konjušnica i magacin, da bi nakon rata bio obnovljen. U ratu u BiH, 1992. godine hram je miniran i srušen. Početkom 2000. godine na parohiju bugojnsku je postavljen sveštenik Slaviša Đurić. Godine 2000. u parohijskom domu je osposobljena kapela za bogosluženje. Pored parohijskog doma sagrađen je drveni zvonik. Ruševine crkve su raščišćene i urađen je projekat za obnovu crkve. mitropolit dabrobosanski Nikolaj je u subotu, 25. jula 2009. godine, na pravoslavni praznik ikone Presvete Bogorodice Trojeručice, obavio veliko osvećenje obnovljenog hrama.[16]

  • Crkvena opština Blagaj

Crkva Svete Trojice u Blagaju građena je od 1885. godine i osveštana 12. jula 1890. godine. Prilikom osvajanja Kupreške visoravni 1995. godine, hrvatska vojska je minirala i srušila hram. Tom prilikom je zapaljen parohijski dom, koji je sagrađen 1977. godine. Parohijski dom je delimično obnovljen 2001. godine. Posle potpisivanja Dejtonskog sporazuma srpski živalj se delimično vratio. Obnova crkve započeta je na inicijativu Srba blagajskog i kupreškog kraja koji su 1995. godine izbegli u Kanadu i Sjedinjene Američke Države. Temelji za obnovu svetinje su osvećeni 2003. godine. Godinu dana kasnije gradnja je završena, pa je osvećen i hram.[17][18]

  • Crkvena opština Donje Vukovsko

Crkva Blagovesti Presvete Bogorodice u Donjem Vukovskom sagrađena je 1863. godine. Više puta je stradala i obnavljana. Italijani su ga 1941. godine zapalili kada je izgoreo veoma vredan ikonostas od orahovog drveta. Generalno je obnovljen 1964. godine trudom tadašnjeg paroha jeromonaha Lavrentija Trifunovića. Ponovo je postradao 1994. godine za vreme poslednjeg rata u BiH.[19][20]

  • Crkvena opština Donje Vukovsko

Crkva Svetog proroka Ilije u Ravnom sagrađen 1910. godine i srušen 1994. godine. Godine 2009. na Ilindan mitropolit dabrobosanski Nikolaj obavio je osvećenje hrama i služio svetu arhijerejsku liturgiju uz sasluženje sveštenstva.[21]

Crkva Svetog velikomučenika kneza Lazara u Donjem Malovanu sagrađen 1974. godine, granatiran 1992. godine i porušen novembra 1994. godine.[22]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Arondacija Eparhije zvorničko-tuzlanske u korist Mitropolije dabrobosanske”. Mitropolija dabrobosanska. Pristupljeno 12. 11. 2021. 
  2. ^ „Neobični izgled jedine pravoslavne crkve u Zenici”. TV BN. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  3. ^ „Odluka”. Komisija/Povjerenstvo za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  4. ^ „Travnički dragulj hram Uspenja presvete Bogorodice treba hitnu restauraciju”. Nezavisne novine. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  5. ^ „Božićna Liturgija U Hramu Uspenja Presvete Bogorodice U Travniku”. Kanal 6. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  6. ^ „Ivandan u Turbetu kod Travnika”. SPC. Pristupljeno 13. 11. 2021. [mrtva veza]
  7. ^ „OSUDA NAPADA NA PRAVOSLAVNI HRAM SVETOG JOVANA U TURBETU”. SRNA. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  8. ^ „Mitropolit Hrizostom bogoslužio u Vitovlju na Vlašiću”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  9. ^ „ILINDANSKI ZBOR I POMEN ŽRTVAMA USTAŠKOG LOGORA JADOVNO NA VITOVLjU”. Jadovno. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  10. ^ „Savindan u Rudom, Sokocu, Kaknju i Miljevini”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  11. ^ „Na Vaskrs oskrnavljen hram Svetog Jovana u Bilješevu”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  12. ^ „Delegacija MRV posjetila hram Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Bilješevu”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  13. ^ „Mitropolit Hrizostom posetio Busovaču i Bijelo Brdo”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  14. ^ „Slava crkve Svetog Save u Zavidovićima”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  15. ^ „OBILjEŽENO 90 GODINA OD IZGRADNjE CRKVE U STOGU”. SRNA. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  16. ^ „Veliko osvećenje obnovljenog hrama Rođenja Presvete Bogorodice u Bugojnu”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  17. ^ „CRKVA SVETE TROJICE U BLAGAJU KOD KUPRESA: Svetinja vaskrsla iz ruševina”. Srbija danas. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  18. ^ „Dijaspora obnovila svetinju kupreških Srba”. Tamo daleko. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  19. ^ „Braća Rusi skupljaju novac za zvono za Srbe u Bosni”. RBTH. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  20. ^ „PONOVO NAPADNUTA PRAVOSLAVNA CRKVA U VUKOVSKU KOD KUPRESA: Svetinja oštećena, svešteniku srušen spomenik”. Srbija i Srpska. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  21. ^ „Osvećena crkva u Ravnom”. Malovan. Pristupljeno 13. 11. 2021. 
  22. ^ „Mitropolit Hrizostom u Donjem Malovanu”. SPC. Arhivirano iz originala 13. 11. 2021. g. Pristupljeno 13. 11. 2021. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Архијерејско_намјесништво_травничко-зеничко&oldid=27776344”