Vasilj Grđić
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Vasilj Grđić | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
,_prvooptuzeni_u_Banjaluckom_veleizdajnickom_procesu.jpg) | |||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||
| Datum rođenja | 1. april 1875. | ||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Gacko ,  Osmansko carstvo | ||||||||||||||||
| Datum smrti | 26. oktobar 1934. (59 god.) | ||||||||||||||||
| Mesto smrti | Beograd ,  Kraljevina Jugoslavija | ||||||||||||||||
| Narodnost | Srbin | ||||||||||||||||
| Religija | pravoslavna | ||||||||||||||||
| Profesija | učitelj | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Vasilj Grđić (1. april 1875. Gacko — 26. oktobar 1934. Beograd, Kraljevina Jugoslavija) je bio srpski prosvetni radnik, nacionalni borac, narodni poslanik, publicista, dugogodišnji glavni sekretar društva „Prosvjeta“.[1]
Poreklo[uredi | uredi izvor]
U autobiografiji Vasiljevog najstarijeg brata Luke Grđića Bjelokosića, koju je objavio Vladimir Ćorović 1919. godine u Glasniku Zemaljskog muzeja za Bosnu i Hercegovini, Luka o poreklu svoje porodice piše: „Naša porodica je iz Domrka u Gacku, ali su mi preci poodavno doselili u Mostar. Naše najstarije prezime je Bjelokosići, ali kako u Hercegovini mnogo porodica ima nadimak, koji se posle usvoji, tako je i naša porodica mijenjala svoje prezime, te je danas poznata pod imenom Buhe, izuzev naše kuće koji se zovemo Grđići”...[2] Prezimenom Bjelokosić služio se samo Luka, za razliku od ostale braće koja ga nisu koristila. Veruje se da ovo prezime potiče od starijih Grđića, jer su bili plavokosi.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Vasilj Grđić je rođen 1. aprila 1875. u mestu Gacko u istočnoj Hercegovini. Jedan je od četvorice sinova u porodici Riste i Ane Grđe[3] - Luka, Vojislav, Vasilj i Šćepan. Porodica je pre Gacka živela u Mostaru, gde se rodio najstariji Luka. ostali sinovi rodili su se po preseljenju u Gacko. Vasilj i šćepan su, zbog svog kulturnog i političkog rada, ostali upamćeni kao „gatačke dvojnice”, dok je Luka Grđić Bjelokosić ostao upamćen kao prvi hercegovački etnolog (samouki) ili „gatački Vuk Karadžić”.[1]
Osnovnu školu Vasilj je završio u Gacku i Mostaru, gimnaziju u Sarajevu, a Filozofski fakultet u Beču i Gracu. Pripadao je srednjoj, radikalnijoj, generaciji nacionalnih boraca protiv Austrougarske u austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini zbog čega je vrlo rano došao u sukob sa starijom generacijom boraca za crkveno-školsku autonomiju Srba u austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini. Bio je urednik listova „Srpska riječ“ (1906) i „Narod“ (1907).
Bio je dugogodišnji sekretar Srpskog kulturno prosvjetnog društva SKPD „Prosvjeta“ i jedan od najzaslužnijih za uspješan rad i prosperitet ovog društva. Jedan je od najaktivnijih članova tzv. „Narodove grupe“ u austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini, koju su činili mlađi srpski intelektualci iz Hercegovine, a koja se isticala žestokim opozicionim stavom prema Austrougarskoj. Biran je za poslanika Bosanskog sabora 1910. godine, za srezove Bileća, Gacko i Nevesinje.
Odmah na početku Prvog svjetskog rata uhapšen je od strane Austrougarskih vlasti. Bio je prvooptuženi na Banjalučkom veleizdajničkom procesu (3. novembra 1915. — 22. aprila 1916), na kome se sudilo 156 Srba iz austrougarske provincije Bosne i Hercegovine. Zajedno sa njih 16, osuđen je na smrt vješanjem, ali je zauzimanjem španskog kralja pomilovan. Poslije rata bio je član Narodnog vijeća za Bosnu i Hercegovinu i aktivni politički radnik u redovima Demokratske stranke.
Biran je za narodnog poslanika u Skupštini Kraljevine Srba, Hrvata i Sloveneca.
Vasiljeva supruga bila je Georgina Stojanović (1891—1956). Ona je poticala iz čuvene porodice Stojanović iz Prijedora. Bila je rođena sestra lekara i narodnog heroja Mladena i vajara Sretena Stojanovića.
Umro u Beogradu, 26. oktobra 1934. godine.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Drašković, Slobodan Boban V. (28. 5. 2020). „GALERIJA BESMRTNIH HERCEGOVACA: Luka Grđić – Bjelokosić, prosvjetitelj i čuvar narodnog blaga”. Slobodna Hercegovina. Pristupljeno 24. 5. 2023.
- ^ Ćorović 1919
- ^ „Vasilj Grđić”. Srpska enciklopedija. Pristupljeno 28. 5. 2023.
- ^ Drašković, Slobodan Boban. „GALERIJA BESMRTNIH HERCEGOVACA: Vasilj Grđić – generalni sekretar srpstva u BiH”. Savez Srba iz regiona. Pristupljeno 28. 5. 2023.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ćorović, Vladimir (1919). „Luka Grđić-Bjelokosić”. Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini. 21: 181—190.
- Jovan M. Popović, Neimari Jugoslavije, Beograd 1934. pp. 391–392.
- Spomenica Vasilja Grđića, Sarajevo 1935.