Višehrad
| Višehrad | |
|---|---|
 Višehrad | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Prag, Češka |
| Vrsta spomenika | tvrđava, dvorac, bazilika, groblje |
| Vreme nastanka | 10. vek |
| Tip kulturnog dobra | kulturni |
Višehrad (češki: Vyšehrad - „gornji dvorac“) je istorijska tvrđava u Pragu u Češkoj, nešto više od 3 km jugoistočno od Praškog hrada (zamka), na istočnoj obali reke Vltave.[1] Verovatno je sagrađena u 10. veku. Unutar tvrđave nalaze se bazilika Sv. Petra i Pavla i groblje Višehrad, u kome se nalaze ostaci mnogih poznatih Čeha, poput Antonjina Dvoržaka, Bedžiha Smetane, Karela Čapeka i Alfonsa Muhe. Takođe sadrži i najstariju prašku Rotundu Svetog Martina iz 11. veka.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Lokalna legenda kaže da je u mestu Višehrad bilo prvo naselje koje je kasnije postalo Prag, mada do sada ova tvrdnja ostaje neutemeljena.
Legenda kaže da je vojvoda Krok osnovao Višehrad dok je tražio sigurnije sedište od Budeča. Na strmoj steni iznad reke Vltave naredio je da se poseče šuma i tu sagradi zamak. Takođe prema legendi, princ Kresomisl zatvorio je viteza Horimira u Višehradu, jer je oštetio rudnike srebra, a Horimir je sa konjem Šemikom skočio preko zidova i iz Libušinog kupatila u reku.
Kada se dinastija Pšemislid naselila na današnjem mestu Praškog zamka, dva zamka su zadržala suprotstavljene sfere uticaja otprilike dva veka. Zenit Višehrada bio je tokom druge polovine 11. veka, kada je Vratislav II preneo svoje sedište iz Praškog zamka u Višehrad, a prvobitna tvrđava preuređena je kao kompleks koji obuhvata vladarsku palatu, crkvu i sedište vlade. Period uspona se završio oko 1140. godine kada je princ Sobjeslav preselio svoje sedište nazad u Praški grad.[2]
Kada je car Rimskog carstva Karlo IV počeo da gradi Praški zamak u današnjim razmerama početkom 14. veka, propadajući Višegrad napušten je kao kraljevsko sedište. Kasnije je čitav kompleks obnovio Karlo IV i izgrađena su nova utvrđenja, sa dve kapije i kraljevskom palatom, dok je bazilika svetih Petra i Pavla čekala popravku. Na početku Husitskih ratova, Husiti su osvojili i opljačkali Višehrad 1420. godine. To su učinile i trupe kralja Jiržija Podjebradskog 1448. Dvorac je tada napušten i propao. Obnovljen je u 17. veku, kada je Habzburška monarhija zauzela Češku nakon Tridesetogodišnjeg rata i preuredila zamak 1654. godine kao baroknu tvrđavu, pretvorivši je u centar za obuku austrijske vojske, a kasnije ugradivši u barokne gradske zidine.
Današnji oblik Višehrada kao utvrđenog prebivališta, sa moćnim bedemima, bastionima i kapijama Tabor i Leopold, rezultat je baroknog preuređenja. Kapija od opeke (Cihelná brána) je građevina u stilu carstva, datira iz 1841. godine. Glavni deo Špičke kapije, delovi romanskog mosta i urušeni gotički vidikovac poznat kao Libušino kupatilo (Libušina lázeň) jedini su fragmenti koji su sačuvani iz srednjeg veka. Romanska rotunda Sv. Martina datira iz druge polovine 11. veka. Bazilika sv. Petra i Pavla, koji dominira Višehradom, preuređena je u drugoj polovini 14. veka i ponovo 1885. i 1887. godine u neogotičkom stilu.[3] Višehrad i područje oko njega postali su deo glavnog grada 1883. godine. Područje je jedan od katastarskih okruga grada.
Glavne građevine tvrđave Višehrad[uredi | uredi izvor]
Groblje Višehrad i mauzolej Slavin[uredi | uredi izvor]
Groblje Višehrad je jedno od najvažnijih i najpoznatijih groblja u celoj Češkoj i sadrži ostatke mnogih poznatih ličnosti iz češke istorije, uključujući Antonjina Dvoržaka, Bedžiha Smetanu, Karela Čapeka i Alfons Muhu. Na groblju je sahranjeno više od 600 ličnosti Češke, uključujući pisce, pesnike, naučnike, kompozitore, dizajnere, političare, koji svi tamo počivaju. Mesto je već bilo groblje koje datira još iz 1260. godine. Ono koje se može videti danas, uspostavio je 1870-ih Vaclav Štulc, pisac, pesnik i sveštenik koji je posvetio svoje život da vaskrsne slavu Višegrada.
Mermerne grobnice na južnoj i istočnoj strani projektovao je Antonjin Barvitius, čije je najznačajnije delo crkva Svetog Vaclava u Smihovu. Lukove je dizajnirao Antonjin Vil, jedan od vođa češke renesanse, koji je sledio italijanski stil sa toskanskim stubovima od peščara.
Glavna staza vodi do ogromne skulpture koja dominira delom groblja. To se zove Slavin i to je masovna grobnica nacionalnih velikana. Izgrađena između 1889. i 1893. godine, prema nacrtima Antonjina Vila. Na prednjoj strani mogu se videti imena prvih petnaest ljudi koji su tamo sahranjeni. Prvi je bio pesnik Julius Zejer, koji je 1880. napisao epsku pesmu pod nazivom Višehrad koja je slavila slavnu prošlost češkog naroda. Mauzolejom Slavin, vlasništvom grada Praga, upravlja udruženje čeških pisaca Svatobor, osnovano 1862, sa ciljem podržavanja čeških pisaca i uspomene na njih, zatvoreno 1970, i obnovljeno 1990. Svatobor je 1998. godine započeo opsežnu rekonstrukciju Slavina, u kojoj je kripta bila posebno primetno oštećena tokom godina negativnih uticaja. Zahtevna rekonstrukcija završena je 2002. godine.[4][5]
Bazilika Sv. Petra i Pavla[uredi | uredi izvor]
Rimokatolička bazilika Svetog Petra i Pavla na Višehradu u Pragu važan je verski i kulturni spomenik. Lokalni hram osnovao je češki kralj Vratislav II. u godinama 1070-1080, to se dogodilo u vezi sa uspostavljanjem Višehradskog kanonarstva. U to vreme to je bila trobrodna bazilika izgrađena u romanskom stilu. Prvi put je obnovljena i proširena 1129. godine za vreme vladavine kneza Sobjeslava I. 1249. godine zgrada je teško oštećena vatrom, a zatim je obnovljena u gotičkom stilu.
Od 1576. do 1576. godine crkva je ponovo obnovljena, ovaj put u renesansnom stilu, u godinama 1707. do 1729. izvršena je dalja rekonstrukcija u baroknom stilu. Poslednja rekonstrukcija u današnji neogotički stil dogodila se 1885-1903, kada je crkvu obnovio istaknuti arhitekta Josef Moker. Pored neobičnog ukrasa enterijera u stilu secesije, crkva je dobila i dve kule od 58 m, koje su danas jedna od glavnih znamenitosti Praga.[6]
Rotunda Svetog Martina[uredi | uredi izvor]
Rotunda Svetog Martina potiče sa kraja 11. veka, iz vremena vladavine kneza Vratislava II i najstarija je rotonda u Pragu. Sa svojim prečnikom od 6,5 metara ujedno je i najveća u Pragu. Zidovi dostižu širinu od 1 metra. Tokom Tridesetogodišnjeg rata korišćena je kao skladište. Obnovljena je 1719. godine, a sredinom 19. veka ponovo je obnovio grof Čotek. Rekonstrukciju zgrade izvršio je arhitekta A. Baum. Tokom bombardovanja Praga od strane Pruske 1757. godine, njena konstrukcija je teško oštećena, a jedna od topovskih kugli ostala je u zidu, što se može videti do danas.
Leopoldova kapija[uredi | uredi izvor]
Leopoldova kapija je najlepša sačuvana barokna kapija iz praškog utvrđenja. Izgrađena je između 1653-1672, prema projektu poznatog arhitekte Karla Luraga. Kapija ima centralni prolaz i dva manja bočna prolaza za pešake. Oko 1840. godine bio je osposobljena za funkcionisanje i verovatno iz ovog perioda potiče čitav mehanizam vrata sa remenicama. Kapija je ukrašena pilastrima i likovima autora Đovanija Batiste Alia. I danas se mogu videti dvostruke rupe remenica pomoću kojih se upravljao pokretnim mostom.
Voćnjaci Višehrada[uredi | uredi izvor]
Voćnjaci Višegrada nalaze se u jugoistočnom delu tvrđave Višehrad. Prvobitno golo mesto je korišćeno kao vinograd u 15. veku. Sadašnji oblik voćnjaka dobija se uglavnom u 19. veku. Ovde su postavljene statue istaknutog češkog vajara Josefa Vaclava Mislbeka. Istočni deo povezan je s panoramskom terasom sa koje se pruža prelep pogled na praški Smihov, reku Vltavu i Praški dvorac i brdo Petrin. Na mestu sadašnjih voćnjaka nekada je bila oružara u 17. veku.[7]
U 21. veku, Višehrad je postao javni park koji je popularno mesto za rekreaciju i proslave. Na primer, to je popularno mesto za Čehe da slave novogodišnju noć.[8]
-
Ispred bazilike Sv. Petra i Pavla -
Groblje Višehrad -
Đavolji stub -
Najstarija rotunda Svetog Martina iz 11. veka -
Libušino kupatilo -
Kapija od opeke na Višehradu -
Leopoldova kapija -
Tabor kapija -
Ostaci Špičke kapije -
Pogled sa Višehrada
.jpg)
.jpg)
Statue[uredi | uredi izvor]
- Statue Josefa Vaclava Mislbeka južno od crkve, poreklom sa mosta Palacki
- Libuša i Pšemisl - mitski češki vladari koji su se doselili u 8. veku u Višehrad
- Ctirad i Šarka - likovi Devojačkog rata, kada su žene nakon smrti Libuše sagradile zamak Devin koji se nalazio na brdu nasuprot Višehrada
- Lumir i Pisen - Lumir je bio legendarni poznati pevač koji je odbio da peva slavljeničku pesmu nakon završetka Devojačkog rata pobednicima i umesto nje pevao o čuvenom Višehradu
- Zaboj i Slavoj - vođe pobune protiv invazije nemačkih trupa Karla Velikog, navodno su vodili pobedničku bitku 805. godine
- Statua Mikulaša Karlaha, Karlahove garniture
- Statua Svetog Vaclava, autor Johan Georg Bendl, severozapadni bastion
- Poprsje Vaclava Štulca, u blizini zgrade Nové proboštství
-
Libuša i Pšemisl -
Ctirad i Šarka -
Lumir i Pisen -
Zaboj i Slavoj
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Battle of Vyšehrad
- Libuša
- Má vlast (symphonic poem by Smetana including a movement Vyšehrad)
- Church of Our Lady on the Lawn
- Bazilika Sv. Petra i Pavla u Pragu
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Granville Baker, From a Terrace in Prague, pg. 44, Echo Library (2008), ISBN 1-4068-2777-0
- ^ Ehrenberger, Tomaš The Most Beautiful 88 Castles, pg. 114, Kartografie Praha a.s., ISBN 80-7011-745-1
- ^ Ehrenberger, Tomaš The Most Beautiful 88 Castles, pg. 114, Kartografie Praha a.s., ISBN 80-7011-745-1.
- ^ „VYSEHRAD CEMETERY IN PRAGUE”. fotostrasse.com. Pristupljeno 27. 3. 2021.
- ^ „Svatobor”. slavin.cz. Pristupljeno 27. 3. 2021.
- ^ „Basilica of Sts Peter and Paul at Vyšehrad”. prague.eu. Pristupljeno 27. 3. 2021.
- ^ „Vyšehrad”. welcometoprague.eu. Arhivirano iz originala 11. 04. 2021. g. Pristupljeno 27. 3. 2021.
- ^ Morskyjezek (januar 2006). „Silvestr v Praze”. NvB: Bored in Brno. Pristupljeno 24. 1. 2014.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
