Vlada Petrić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vlada Petrić
Lični podaci
Puno imeVladimir Petrić
Datum rođenja(1928-03-11)11. mart 1928.
Mesto rođenjaPrnjavor, Kraljevina SHS
Datum smrti13. novembar 2019.(2019-11-13) (91 god.)[1]
Mesto smrtiBeograd, Srbija
Porodica
SupružnikDara Čalenić
Rad
Bitna ulogaBarba Žvane
Gospođa ministarka
Priča o fabrici
Veza do IMDb-a

Vladimir Vlada Petrić (Prnjavor, 11. mart 1928 — Beograd, 13. novembar 2019) bio je američki, srpski i jugoslovenski teoretičar, istoričar i estetičar filma i univerzitetski profesor. Petrić je predavao na Univerzitetu Harvard i suosnivač je Harvardskog filmskog arhiva. On je prvi naučnik koji je stekao zvanje doktora filmologije u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) na Njujorškom univerzitetu.[2]

Na početku svoje stvaralačke karijere bavio se filmskom, televizijskom i pozorišnom režijom, a posle se usredsredio na eksperimentalni film u raznim formama. Dobitnik je Sretenjskog ordena (2019), kao i mnogih nagrada, među kojima su nagrada njujorškog Antologijskog filmskog arhiva[3] i nagrada Sterijinog pozorja (1959).[4]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Detinjstvo i školovanje[uredi | uredi izvor]

Vladimir Petrić je rođen 1928. u Bosanskom Prnjavoru, gde je pohađao osnovnu školu.[5] Pred Drugi svetski rat pohađao je gimnaziju u Bosanskoj Gradiški, odakle je s porodicom proteran u Srbiju. Njegov otac je dobio zaposlenje kao geodet u Pančevu, gde je Petrić završio gimnaziju i polagao veliku maturu 1948. godine. Kao gimnazijalac je bio član Dramskog studija pri tadašnjem Pančevačkom pozorištu, kojim je rukovodio ruski reditelj i pedagog Aleksandar Vereščagin. Godine 1949. položio je prijemni ispit u Dramskom studiju Narodnog pozorišta u Beogradu i u Visokoj filmskoj školi (u Tolstojevoj ulici na Dedinju). Iako se zanimao za pozorište, Petrić se ipak opredelio za Visoku filmsku školu, kojom je tad rukovodio zagrebački pozorišni glumac Vjekoslav Afrić, reditelj prvog jugoslovenskog igranog filma Slavica (1947). Posle pripajanja Visoke filmske škole s Akademijom za pozorište, film, radio i televiziju, Petrić je postao asistent kod Vjekoslava Afrića (klasa režije) i Josipa Kulundžića (klasa glume). Istovremeno je nastavio studije na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, gde je diplomirao na odseku za engleski jezik i književnost 1956. godine, a pozorišnu režiju je diplomirao 1958. u klasi Josipa Kulundžića.[4]

Prvi angažmani – početak karijere[uredi | uredi izvor]

Godine 1959. postao je vanredni profesor istorije filma na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju, a sledeće godine je dobio zvanje redovnog profesora.

Kao reditelj na Radio-televiziji Beograd radio je od njenog osnivanja 1958. godine.[4] Učestvovao je u sprovođenju i izvođenju prvog televizijskog programa. Prvi televizijski prenos pozorišne predstave obavljen je 28. decembra 1958. godine. Bila je to predstava Ateljea 212 Ljubovna zavist črez jedne cipele Joakima Vujića u adaptaciji i režiji Vladimira Petrića.[6] S tom predstavom, Petrić je dobio nagradu za režiju na Sterijinom pozorju. U periodu od 1960. do 1965. rukovodio je filmskim odeljenjem Radio-televiziji Beograd, bio je urednik filmskog programa i reditelj dramskih emisija.

Istovremeno je objavljivao književne i pozorišne kritike, članke, studije i eseje u Politici, NIN-u, kao i u časopisima Književnost, Delo, Savremenik, Scena, Književne novine, Mladost, Letopis Matice Srpske, Kultura, Film, Filmske sveske, Polja itd. Na sceni Srpskog narodnog pozorišta režirao je ritualnu dramu Slovo svetlosti, prema tekstu koji je priredio Zoran Mišić, muziku je napisala Ljubica Marić, a glavnu ulogu je igrao Raša Plaović. O radu na pripremi predstave u rukopisnoj zaostavštini nalazi se obimna hronika o procesu nastajanja tog eksperimentalnog scenskog ostvarenja.

U periodu od 1965. do 1968. proveo je tri semestra na specijalističkim studijama na Svesaveznom državnom institutu za kinematografiju (VGIK) u Moskvi kako bi se priključio doktorskom programu tog instituta. Međutim, u tome nije uspeo zbog ideološkog neslaganja s profesorom Nikolajem Lebedevim, te se vratio u Beograd. Tokom spomenutog perioda izučavao je sovjetski film pod mentorstvom Leva Kulešova.[2]

Odlazak u Ameriku[uredi | uredi izvor]

Kao dobitnik Fulbrajtove stipendije, na poziv Filmskog arhiva pri Muzeju moderne umetnosti (MoMA) otišao je u Njujork 1969. godine, gde je radio na klasifikaciji sovjetskih nemih filmova.[7] Istovremeno je prikupljao građu za doktorsku disertaciju (o odnosu sovjetskog i američkog nemog filma), koju je odbranio 1973. na Njujorškom univerzitetu postavši prvi doktor filmskih studija (Cinema Studies) u SAD. U periodu između 1972. i 1974. godine bio je vanredni profesor engleskog jezika i književnosti na Državnom univerzitetu u Njujorku, kao i gostujući profesor na koledžu Perdžez na katedri za pozorište.

Angažman na Harvardu[uredi | uredi izvor]

Neposredno posle dobijanja doktorata (1973), Petrić je dobio mesto na Katedri Henri Lus na Harvardu, gde je predavao kao redovni profesor istorije i teorije filma.[2] Na toj poziciji je ostao do odlaska u penziju, 1997. godine.[8] Tokom tog perioda održavao je predavanja na više univerziteta u Americi, Evropi i Aziji. S dokumentarnim režiserom Robertom Gardnerom i filozofom Stenlijem Kavelom, Petrić je 1979. osnovao Harvardski filmski arhiv postavši prvi kustos te institucije. Navedenu dužnost je obavljao sve do svog penzionisanja.[9] Tokom karijere je objavljivao eseje i kritike u mnogim časopisima, kao što su: Sight & Sound, Film Comment, Cinema Journal, Film Quarterly, The Harvard Crimson, Harvard Magazine, Harvard Gazette itd.

Pozorišni, filmski i književni rad[uredi | uredi izvor]

Petrić je od sredine sedamdesetih godina 20. veka autor mnogih filmova i knjiga koje slave film, a njegovim imenom nazvan je i Studio za digitalne medije Jugoslovenske kinoteke u Beogradu. Dobitnik je i nagrade za životno delo Beogradskog festivala dokumentarnog i kratkometražnog filma, na kojem je pre nagrađen za scenario za dokumentarni zapis Zid uspomena.[10]

Među njegove najznačajnije pozorišne predstave spadaju: Teatar Joakima Vujića u Ateljeu 212 (1958), Slovo svetlosti u Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu (1967) i adaptacija Bergmanove Persone u Kembridžu, SAD (1980). U saradnji s Ljubomirom Radičevićem snimio je kratki eksperimentalni film Kobna žeđ (1964), a režirao je i pedesetominutni igrani film Kavez (1966). Godine 1970. pojavio se kao epizodni glumac u filmu Dvanaest stolica Mela Bruksa (1970). Njegov eksperimentalni film Light Play – A Replay (Igra svetlosti) iz 1990. predstavlja sinematičku aproprijaciju filma Lasla Moholji-Nađa (1930), dok intimni digitalni esej Wall of Memories (Zid uspomena) iz 2003. predstavlja „digitalni manifesto” o Petrićevoj karijeri.

Petrićevi naučnoteorijski i estetski poduhvati obuhvataju radove od izuzetnog značaja za teoriju i istoriju filma, u kojima se prevashodno bavio izučavanjem i propagiranjem filma kao autohtonog umetničkog medijuma. U Jugoslaviji i Americi objavio je knjige: Čarobni ekran (1962), Šekspir i film (1964), Uvođenje u film (1964), Razvoj filmskih vrsta (1969), Televizija - osma sila (1970), Griffith’s Early Masterpiece: A Corner in Wheat (1979), Six Essays on Film (1980), Film and Dreams: An approach to Bergman (1981) i Constructivism in Film: The Man With the Movie Camera – A Cinematic analysis (1987).

U decembru 2022. objavljen je prvi tom sabranih dela Vlade Petrića sa tri od devetnaest planirah tomova.[11]

Fondacija Vlade Petrića[uredi | uredi izvor]

Fondacija Vlade Petrića bavi se očuvanjem i promocijom Petrićevog rada i dela. Njen cilj je prikupljanje i prezentovanje Petrićevog radova iz oblasti istorije, teorije i estetike filma, kao i radova o umetnosti uopšte. Fondacija je usmerena na objavljivanje njegovih dela, kao i na organizaciju izložbi, simpozijuma i istraživanja i dodelu nagrada u saradnji s Harvardskim filmskim arhivom i Jugoslovenskom kinotekom. Fondacija sarađuje sa institucijama kulture, umetničkim organizacijama i pojedincima koji se bave istraživanjem i stvaranjem u oblasti filma i umetnosti. Fondacija doprinosi i proširivanju fonda Kolekcije Vlade Petrića u okviru Harvardskog filmskog arhiva kako bi pomogla naučnoistraživački rad.[12]

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

  • Čarobni ekran, Narodna knjiga, Beograd, 1962.
  • Šekspir i film, Jugoslovenska kinoteka, Beograd, 1964.
  • Teatar Joakima Vujića, Nolit, Beograd, 1965.
  • Uvođenje u film, Umetnička Akademija, Beograd, 1968.
  • Razvoj filmskih vrsta, Umetnička Akademija, Beograd, 1970.
  • Osma sila – Televizija, Radio-televizija Beograd, 1971.
  • D. W. Griffith: A Corner in Wheat, University Film Study Center, 1975.
  • Six Essays on Film, Quarterly Review of Film Studies, Cinema Journal, 1980.
  • Film and Dreams: An Approach to Bergman, Redgrave, NY, 1981.
  • Constructivism in Film: The Man with the Movie Camera, Cambridge University Press, 1987; second edition 1993.

Filmografija[uredi | uredi izvor]

Reditelj[uredi | uredi izvor]

  • Barba Žvane (asistent reditelja), 1949.
  • Kobna žeđ, kratkometražni film, 1956.
  • Ljubavno pismo, televizijski film, 1959.
  • Laža i paralaža, televizijski film, 1959.
  • Msje Žozef, televizijski film, 1960.
  • Velika ponoćna misterija, televizijski film, 1960.
  • Trka, televizijski film, 1961.
  • Mica i Mikica, televizijski film, 1961.
  • Zločin Silvestra Bonara, televizijski film, 1962.
  • Bilo ih je sedam, televizijski film, 1962.
  • Mačka na šinama, televizijski film, 1966.
  • Vreme ljubavi, 1966.
  • Kavez, igrani film, 1966.
  • Apokalipsa, televizijski film, 1968.
  • Sve će to narod pozlatiti, televizijski film, 1969.
  • Švabica, televizijski film, 1969.
  • Prvi put s ocem na jutrenje, televizijski film,1969.
  • Light Play – A Replay, eksperimentalni film, 1990.
  • Svetlo lišće, dokumentarni film, 2003.
  • Wall of Memories, digitalni esej, 2003.

Scenarista[uredi | uredi izvor]

  • Kobna žeđ, kratkometražni film, 1956.
  • Novogodišnji poklon, televizijski film, 1962.
  • Vilijam Šekspir, kratkometražni film, 1964.
  • Transmigracija duša, televizijski film, adaptacija, 1964.
  • Večeras improvizujemo Rajkina, televizijski film, 1966.
  • Švabica, televizijski film, 1969.
  • Prvi put s ocem na jutrenje, televizijski film, adaptacija, 1969.
  • Sve će to narod pozlatiti, televizijski film, adaptacija, 1969.
  • Lepotica iz Amhersta, televizijski film, adaptacija, 1985.
  • Reminiscencija, kratkometražni film, 2002.

Glumac[uredi | uredi izvor]

  • Priča o fabrici – gost na prijemu, 1949.
  • Barba Žvane, 1949.
  • Gospođa ministarka, 1958.
  • Večeras improvizujemo Rajkina, televizijski film, 1966.
  • Dvanaest stolica, 1970.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Preminuo profesor i reditelj Vladimir Petrić”. RTS. 13. 11. 2019. 
  2. ^ a b v „Vlada Petric Collection - Collection”. Harvard Film Archive (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-12-13. 
  3. ^ „Anthology Film Archives : Support - 2011 Film Preservation Honors & 40th Anniversary Benefit Concert”. anthologyfilmarchives.org. Arhivirano iz originala 11. 05. 2021. g. Pristupljeno 2020-12-15. 
  4. ^ a b v „International Federation of Film Archives”. www.fiafnet.org. Pristupljeno 2020-12-13. 
  5. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Zid uspomena Vlade Petrića: Kadar po kadar kroz život, od Prnjavora do Harvarda” (na jeziku: ci). Pristupljeno 2021-07-09. 
  6. ^ Golubović-Trebješanin, Borka. „Pozorišni vremeplov pred gledaocima”. Politika Online. Pristupljeno 2020-12-15. 
  7. ^ „Preminuo prof. dr Vlada Petrić”. www.kinoteka.org.rs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-12-15. 
  8. ^ Staff, Ty Burr Globe; November 21, Updated; 2019; Comments, 1:59 p m Email to a Friend Share on Facebook Share on TwitterPrint this Article View. „The man with a movie passion: remembering Vlada Petric - The Boston Globe”. BostonGlobe.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-12-13. 
  9. ^ „The Harvard Film Archive”. Harvard Magazine (na jeziku: engleski). 2005-11-01. Pristupljeno 2020-12-13. 
  10. ^ „U čast zaštitnika filma | SEEcult.org”. www.seecult.org. Pristupljeno 2020-12-13. 
  11. ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Pred publikom prvo kolo sabranih dela Vlade Petrića”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-12-12. 
  12. ^ „Foundation - Kinopravda Institute”. kinopravda-institute.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-12-13. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Влада_Петрић&oldid=27490741”