Ijan Smit

Ijan Daglas Smit
Ijan Smit 1990.
Lični podaci
Datum rođenja	(1919-04-08)8. april 1919.
Mesto rođenja	Šurugvi, Južna Rodezija
Datum smrti	20. novembar 2007.(2007-11-20) (88 god.)
Mesto smrti	Kejptaun, Južnoafrička Republika
Univerzitet	Univerzitet Rouds
Politička karijera
Politička stranka	Rodezijski front

Ijan Daglas Smit (engl. Ian Douglas Smith; Šurugvi, 8. april 1919 — Kejptaun, 20. novembar 2007) bio je premijer Britanske krunske kolonije Južna Rodezija od 16. aprila 1964. godine do 11. novembra 1965. i predsednik vlade Rodezije (sada Zimbabve) od 11. novembra 1965. do 1. juna 1979. godine. Kao premijer sprovodio je rasnu diskriminaciju nad većinskim domorodačkim stanovništvom.

Biografija

Rođen je u gradiću Selukve (sada Šurugvi) i obrazovan je u Gvelu (sada Gveru) i na Univerzitetu Rouds u Južnoj Africi.

Nakon završenih prestižnih škola, borio se u Drugom svetskom ratu gde je njegov avion srušila nemačka protivvazdušna odbrana. Kao posledica nesreće, jedna strana lica ostala mu je zauvijek paralisana. Kad se Drugi svetski rat završio, uključio se u politiku. Nakon lutanja po nekoliko stranaka, konačno je stvorio Rodezijski front.

Nezavisnost Rodezije i vladavina

Iako je proces dekolonizacije počeo nakon rata, Rodezija nije dobila nezavisnost kao druge kolonije pod britanskom krunom. U takvom polu-kolonijalnom statusu Smit se dobro snašao. Bio je premijer od 16. aprila 1964. do 11. novembra 1965. godine. Nakon što nezavisnost nije izborena, Smit poslednjeg dana svog premijerskog mandata povlači jedan veoma loš potez. Naime, donesena je i javno objavljena Jednostrana deklaracija nezavisnosti. Uspostavljena je vladavina bele manjine. Belci nikad nisu imali udeo veći od 5% u celokupnom stanovništvu, a ipak bi na izborima dobili 95% svih glasova. Taj čin jednostrane nezavisnosti, UN i ostali važni međunarodni faktori proglasili su nezakonitim. Ujedinjene nacije su januara 1966. godine nametnule sankcije Rodeziji zbog režima Ijana Smita koji su klasifikovali kao rasistički.

Smit je svoj režim temeljio na premisi kako nije dobro da se uvede vladavina većinskog stanovništva navodeći time primere afričkih država kao što su Gana, Tanzanija, Uganda i Nigerija. Protiv njegove vlasti bunili su se i domaći, pa i strani političari. Kod kuće Smitu su probleme zadavale stranke ZANU i ZAPU čije su vođe bili Robert Mugabe i Džošua Nkomo kao predstavnici etničkih skupina crnačkog stanovništva. Mnoge demokratske zemlje sa Zapada odbile su da priznaju njegovu tvorevinu, a među onima koji su mu nudili razne stvari da nagodbom siđe s vlasti bili su Harold Vilson i Henri Kisindžer.

Smit je takođe dok je bio na vlasti, predlagao da se broj zastupnika crnaca i belaca u parlamentu uredi na način da više zastupnika ima onaj ko plaća veći porez.

Kraj karijere

Konačno su 1980. održani izbori u kojima je Smit bio prinuđen da siđe s vlasti, a na mestu premijera ga je nakratko zamenio biskup Abel Muzoreva. Zimbabve je postao nezavisan nakon sedam godina borbe i 40.000 žrtava.

Nakon povlačenja iz aktivne politike, bunio se protiv Mugabeove vlade. Živeo je sa ćerkom Džin u Kejptaunu.

Ijan je bio oženjen i imao sina Aleka koji nije podržavao očevu politiku. Alek je umro 2006. na aerodromu Hitrou. Oženivši Dženet Vot, postao je očuh njenoj deci, Robertu i Džin. Živio je sa ćerkom Džin, udovicom, u Južnoafričkoj Republici. Umro je 2007. u 88. godini, a uzrok smrti bio je moždani udar.

Literatura

• Wood, J. R. T. (2005). So Far and No Further!: Rhodesia's Bid for Independence During the Retreat from Empire 1959–1965. Victoria, British Columbia: Trafford Publishing. str. 100. ISBN 978-1-4120-4952-8. OCLC 61258300.