Marija Paleologina Kantakuzina
| Marija Paleologina Kantakuzina | |
|---|---|
 Marija Paleologina Kantakuzina | |
| Lični podaci | |
| Mesto rođenja | Nikejsko carstvo, |
| Datum smrti | posle 1279. |
| Mesto smrti | Vizantijsko carstvo, |
| Porodica | |
| Supružnik | Aleksije Fil |
| Potomstvo | Mihailo II Asen |
| Roditelji | Jovan Kantakuzin Eulogija (Irena) Paleologina |
| Dinastija | Kantakuzini, Aseni |
| Bugarska carica | |
| Period | 1270–1279. |
| Prethodnik | Irina Dukina Laskarina |
| Naslednik | Irina Paleolog (bugarska carica) of the Vizantijsko carstvo |
Marija Paleologina Kantakuzina (grč. Μαρία Παλαιολογίνα Καντακουζηνή, bug. Мария Палеологина Кантакузина; umrla posle 1279), bila je bugarska carica (1270—1279) i supruga bugarskih careva Konstantina Asena Tiha i Ivajla.
Poreklo i udaja[uredi | uredi izvor]
Marija je bila kćerka peharnika Jovana Kantakuzina i Eulogije (Irene) Paleologine, sestre miljenice vizantijskog cara Mihajla VIII Paleologa [1], tako da je Marija bila nećaka cara.
Kada je umrla bugarska carica Irina Laskaris, oko 1270. godine, bugarski car Konstantin oženio se Marijom. Pošto je Mihajlo zadržao za sebe lučke gradove Anhijal i Mesembriju, koji su bili obećani bugarskom caru kao miraz, oko 1272. godine Bugari su upali u Vizantiju, ali pred navalom Tatara, koji su bili u savezu s Mihajlom, morali su se povući i odreći tih gradova [2].
Te godine car Mihajlo je sklopio prijateljski sporazum s velikim tatarskim vojskovođom Nogajem, da bi osujetio svaku bugarsku akciju protiv Vizantije. Od tada pa sve do kraja veka Tatari su vršili pritisak na Bugarsku [3].
Situacija u Bugarskoj[uredi | uredi izvor]
U Bugarskoj su u to doba svu vlast imali bojari, zemlja je brzo gubila političku ulogu koju je igrala na Balkanskom poluostrvu. Nju su stalno napadali Ugari, Grci i Tatari. Nasilja i samovlašće feudalnih bojara dovršavali su propadanje zemlje. Veći deo zemlje pripadao je bojarima, višem sveštenstvu i manastirima [4].
Crkveni sukobi[uredi | uredi izvor]
Godine 1272. car Mihajlo pokušao je oduzme autokefalnost Bugarske crkve, s namerom da je priključi Ohridskoj patrijaršiji [2] [5].
Ubrzo posle toga da bi došlo do unije između pravoslavne i katoličke crkve sazvat je veliki crkveni kongres u Lionu [6] [7], 6. jula [3] 1274. god [6] [7] [3] [5]. U pregovorima oko uređenja crkvenih pitanja Mihajlo je izneo predlog da se ukine, kao nekanonski osnovana, trnovska patrijaršija i da se bugarska crkva podvrgne ohridskoj. To izazva, sasvim prirodno, ogorčenje kod Bugara [6] [7]. Na kraju je unija postignuta i priznato je ne samo papino prvenstvo nego je prihvaćena i rimska veroispovest [3] [5].
Građanski rat[uredi | uredi izvor]
Unioistička politika cara Mihajla izazvala još teže zaplete. Mariji, oštroj protivnici unije, pridružila se majka Eulogija (Irena), te je bugarski dvor pod uticajem dveju žena postao žarište anticarskog delovanja. Ipak, na toj je strani ubrzo došlo do obrta, barem kratkotrajnog [1].
U klonulom Bugarskom carstvu, teško pogođenim neprestanim tatarskim pustošenjima [8], socijalnim sukobima i bednim položajem seljaka [4], 1277. godine [9] je došlo do velikog narodnog ustanka i žestokih unutrašnjih borbi [8]. Ovom ustanku na čelo je stao narodni vođa — pastir Ivajlo, koji te iste godine proglasio carem. Na njegovu stranu prelazile su čitave oblasti. On je uspešno ratovao protiv Tatara i dvaput ih potukao [4]. Car Konstantin, slomivši nogu, beše postao teže pokretan i nije mogao s uspehom da suzbije preduzeća svojih protivnika, razdraženih naročito Marijinim postupcima. 1277. car Konstantin je izgubio krunu i život, a onda je počelo strahovito klanje u zemlji [9].
Stanovništvo bugarske prestonice — Trnova — otvorilo je, na kraju, Ivajlu vrata [4], a Marija se udala za njega.
Bugarski bojari pozvali su u pomoć Grke, Tatare i Kumane [4]. Oružanom intervencijom vizantijskoj je vladi pošlo za rukom da pobedničkom narodnom vođi Ivajlu suprotstavi pogrčenog potomka Asena, oženjenog vizantijskom princezom [10]. Godine 1279. [10] ustanak je ugušen, a Ivajlo je poginuo [4]. Tada je na klimav presto uzdignut Jovan Asen III [10].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Ostrogorski 1969, str. 176.
- ^ a b Ostrogorski 1969, str. 174.
- ^ a b v g Ostrogorski 1969, str. 175.
- ^ a b v g d đ Istorija srednjeg veka II 1959, str. 357.
- ^ a b v Istorija vizantijskog carstva 1933.
- ^ a b v Istorija Jugoslavije 1933.
- ^ a b v Istorija srpskog naroda 1941, str. 156.
- ^ a b Ostrogorski 1969, str. 176–177.
- ^ a b Istorija srpskog naroda 1941, str. 159.
- ^ a b v Ostrogorski 1969, str. 177.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Šarl Dil „Istorija vizantijskog carstva“, Beograd 1933.
- Vladimir Ćorović, „Istorija Srba“, Beograd 1941.
- Vladimir Ćorović, „Istorija Jugoslavije“, Beograd 1933.
- Udaljcov, A. D.; Kosminski, J. A.; Vajnštajn, O. L. (1950). Istorija srednjeg veka II. Beograd.