Čengdu
| Čengdu kin: 成都, Chéngdū | |
|---|---|
 Kolaž grada | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Kina |
| Pokrajina | Sičuan |
| Osnovan | 311. p. n. e. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2018. | 11.430.000 |
| — gustina | 922,52 st./km2 |
| Aglomeracija | 14.427.500 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 30° 39′ 49″ S; 104° 04′ 00″ I / 30.663611° S; 104.066667° I |
| Aps. visina | 500 m |
| Površina | 12.390 km2 |
  Čengdu Čengdu na karti Kine | |
| Poštanski broj | 610000-611944 |
| Pozivni broj | 28 |
| Veb-sajt | |
| www.chengdu.gov.cn | |
Čengdu (kin: 成都, Chéngdū) je glavni grad kineske pokrajine Sičuan. Kratko kinesko ime grada je „Rong“ (蓉). Uz Čungćing, to je glavni privredni centar središnjeg dela Kine. Prema proceni iz 2009. u gradu je živelo 3.916.581 stanovnika[1], a u širem području oko 10,44 miliona stanovnika. Čengdu se smatra svetskim gradom sa „beta +” klasifikacijom prema Globalizaciji i Svetskoj gradskoj istraživačkoj mreži.[2]
Čengdu se nalazi na Sičuanskoj visoravni, u podnožju još više Tibetanske visoravni. To je bio jedan od najteže pogođenih gradova u zemljotresu iz maja 2008. Srednje temperature najhladnijeg zimskog meseca su 5,5 °C, a najtoplijeg letnjeg 25,2 °C.
Čengdu važi za „Prestonicu pandi“ u svetu. U gradu se nalazi centar za odgajanje ovih medveda. Kulturna posebnost grada je Sičuanska opera, vrsta pozorišta sa maskiranim glumcima. Izgradnja gradskog metroa je započeta 2005, a prva linija bi trebalo da bude završena 2010.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Klima[uredi | uredi izvor]
Čengdu ima vlažnu suptropsku klimu koja je pod uticajem monsuna (Kepen Cwa) i koja je uglavnom topla sa visokom relativnom vlažnošću tokom cele godine. Postoje četiri različita godišnja doba, sa umerenim padavinama koncentrisanim uglavnom u toplijim mesecima, dok letnja žega i zimski mraz nisu prisutni. Ćin planine na dalekom severu pomažu u zaštiti grada od hladnih sibirskih vetrova tokom zime; zbog toga, kratka zima je blaža nego u nižem delu Jangcekjanga. Prosečna dnevna temperatura u januaru je 5,6 °C (42,1 °F), i sneg se retko javlja, mada dolazi do nekoliko perioda mraza svake zime. Leta su topla i vlažna, ali ne poput regiona „Tri peći”, gradova Čungking, Vuhan, i Nanking, svi od kojih leže u slivu reke Jangcekjang.[3]
| Klima Čengdua (Šuangliu okrug), 1981−2010 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 18,9 (66) |
24,0 (75,2) |
31,8 (89,2) |
32,5 (90,5) |
35,2 (95,4) |
37,5 (99,5) |
37,3 (99,1) |
36,6 (97,9) |
36,2 (97,2) |
30,1 (86,2) |
26,2 (79,2) |
18,4 (65,1) |
37,5 (99,5) |
| Maksimum, °C (°F) | 9,4 (48,9) |
11,8 (53,2) |
16,3 (61,3) |
21,9 (71,4) |
26,6 (79,9) |
28,1 (82,6) |
29,8 (85,6) |
29,6 (85,3) |
25,8 (78,4) |
20,9 (69,6) |
16,3 (61,3) |
10,7 (51,3) |
20,6 (69,07) |
| Prosek, °C (°F) | 5,6 (42,1) |
7,9 (46,2) |
11,5 (52,7) |
16,6 (61,9) |
21,3 (70,3) |
23,8 (74,8) |
25,4 (77,7) |
24,9 (76,8) |
21,6 (70,9) |
17,2 (63) |
12,4 (54,3) |
7,1 (44,8) |
16,27 (61,29) |
| Minimum, °C (°F) | 2,9 (37,2) |
5,1 (41,2) |
8,1 (46,6) |
12,7 (54,9) |
17,3 (63,1) |
20,6 (69,1) |
22,2 (72) |
21,7 (71,1) |
18,9 (66) |
14,8 (58,6) |
9,8 (49,6) |
4,5 (40,1) |
13,22 (55,79) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −4,6 (23,7) |
−2,6 (27,3) |
−1,8 (28,8) |
4,0 (39,2) |
6,3 (43,3) |
14,2 (57,6) |
16,6 (61,9) |
16,0 (60,8) |
12,2 (54) |
3,1 (37,6) |
0,2 (32,4) |
−4,1 (24,6) |
−4,6 (23,7) |
| Količina padavina, mm (in) | 8,9 (0,35) |
12,9 (0,508) |
22,4 (0,882) |
47,6 (1,874) |
76,9 (3,028) |
114,3 (4,5) |
208,1 (8,193) |
197,2 (7,764) |
111,0 (4,37) |
35,5 (1,398) |
14,8 (0,583) |
6,1 (0,24) |
855,7 (33,69) |
| Dani sa padavinama (≥ 0.1 mm) | 7,0 | 8,5 | 10,9 | 13,0 | 14,7 | 15,2 | 17,6 | 15,8 | 15,6 | 13,1 | 7,7 | 5,2 | 144,3 |
| Relativna vlažnost, % | 85 | 83 | 81 | 80 | 77 | 82 | 86 | 86 | 85 | 85 | 84 | 85 | 83,3 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 53,3 | 51,4 | 83,1 | 113,9 | 121,7 | 117,2 | 131,9 | 155,0 | 77,6 | 59,4 | 57,2 | 51,6 | 1.073,3 |
| Sunčano vreme — mesečni procenti | 17 | 17 | 23 | 30 | 29 | 28 | 31 | 38 | 21 | 17 | 18 | 16 | 24 |
| Izvor #1: China Meteorological Data Service Center[4] | |||||||||||||
| Izvor #2: China Meteorological Administration(precipitation days, sunshine hours 1971-2000) | |||||||||||||
Istorija[uredi | uredi izvor]
Početkom 4. veka p. n. e., 9. Kajming kralj drevne države Šu je preselio svoju prestolnicu na lokaciju pokraj današnjeg Pisjena. Kralj je kasnije izjavio da je bio inspirisan pričama o kralju Taj od Džou, te je zbog toga preselio svoju prestolnicu. Kralj Taj od Džou bio je deda kralju Vu od Džou, a istorija beleži da mu je trebalo godinu dana da stvori grad i tri godine da on postane prestolnica. Kralj Kajming je grad nazvao imenom Čengdu, što u doslovnom prevodu znači „postao je prestolnica”, budući da na kineskom jeziku reč „čeng” znači „postati”, a reč „du” znači „prestolnica, središte”. Takoer, postoji nekoliko verzija zašto se kralj preselio u Čengdu, dok novije teorije o poreklu imena grada upućuju na nehansko stanovništvo i/ili njihove jezike.
Nakon što je država Đuin osvojila državu Šu 316. godine p. n. e., novi grad je osnovao general Xang Ji (koji se zapravo protivio invaziji na Šu). Ta godina može se smatrati početkom grada Čengdu. U vreme kineske dinastije Han, grad je preimenovan u Jìdžou (kin. 益州). Tokom pada Istočne dinastije Han, odnosno u razdoblju Tri kraljevstva, osnovan je Lju Bej na jugozapadu kraljevstva Šu-Han (kin. 蜀汉) sa Čengduom kao glavnim gradom.
Tokom dinastije Tang, „pesnički bog” Li Baj (kin. 李白) i „pesnik mudrac” Du Fu (kin. 杜甫) proveli su jedan deo svojih života u gradu Čengdu. Du Fu je tamo živeo četiri godine (758—762.) te je u svojoj drugoj godini u Čengdu živeo u Caotangu, tj. kući od trave. Danas je Caotang raskošna kuća izgrađena u tradicionalnom stilu 1078. u spomen na pesnika. Početkom vladavine dinastije Tang, pre više od 1.200 godina, Čengdu je postao jedan od najistaknutijih poslovnih gradova u Kini, dok je drugi bio Jangdžou.
U Čengduu je izumljen i prvi široko korišten papirni novac na svetu, u vreme Severne Song dinastije (960.). Taoistički hram Ćingjang Gong izgrađen je u gradu u 9. veku. Dvoje pobunjeničkih vođa, jedan iz vremena oko kraja dinastije Song, a drugi iz vremena pred kraj dinastije Ming imali su na području Čengdua glavne gradove za svoja kratkotrajna kraljevstva. Nazivi gradova bili su Dašu (kin. 大蜀) i Dasi (kin. 大西).
U 13. veku Marko Polo je pisao o nekoliko mostova u Kini kao i mostu Anšun (ili o njegovoj starijoj verziji) u Čengduu. U svojim beleškama se osvrnuo na grad nazvavši ga Sindafu (Čeng-Tu Fu) kao glavnom gradu istoimene pokrajine.[5][6][7] Godine 1249, Mongoli su opljačkali Čengdu, ubivši pritom oko 1,4 miliona stanovnika.
Tokom Drugog svetskog rata, vođa Kineske nacionalne stranke, Čang Kaj Šek, je pobegao u provinciju Sičuan kako bi izbegao invaziju japanske vojske. Sa sobom je poveo poslovne ljude, radnike i akademski obrazovane ljude, te je u Čengduu osnovao mnoge industrijske i kulturne ustanove, čime je grad postao važno središte. Godine 1944, je američko 10. bombardersko zapovedništvo započelo Operaciju Materhorn, ambiciozni plan o izgradnji vazdušne baze za avione B-29 Supertvrđava, kako bi sa nje poletali / sletali američki avioni tokom operacija strateškog bombardovanja ostrva u japanskom arhipelagu. Budući da je operacija zahtevala veliku potrebu za gorivom i materijalom koji bi se prevozili preko Himalaja, nije bilo značajnijih vojnih uspeha, ali grad nije pretrpeo potencijalnu japansku odmazdu.
Tokom 3. Kineskog građanskog rata (1946—1949), Čengdu je bio zadnji grad na kineskom kopnu, koji je kontrolisala vlada Kuomintanga. Predsednik Republike Kine, Čang Kaj Šek i njegov sin, Đijang Đing-kuo, zapovedali su operacijama obrane grada u Čengduškoj središnjoj vojnoj akademiji do 1949, kada je grad pao u ruke kineskih komunista. Dana 10. decembra Kineska narodno-oslobodilačka vojska ulazi u grad, a ostatak nacionalističke kineske vlade beži na ostrvo Tajvan.
Danas je Čengdu važan industrijski grad, a raspon industrija je veoma širok, uključujući laku i tešku industriju, proizvodnju aluminijuma i hemijsku industriju. Važnu ulogu ima i tekstilna industrija, budući da su pamuk i vuna dodati u tradicionalnu proizvodnju svilenog brokata i satena. Osim industrije, grad ima i svoje razvojne baze koje se baziraju na razvoju visokih tehnologija, softvera, te na izvoz. Grad ima i vojnu važnost na području regije.
Dana 12. maja 2008. okolinu grada je pogodio snažan potres magnitude 8,0 po Rihteru, te je naneo veliku štetu, uzrokujući oko 80.000 smrtnih slučajeva i 26.413 povređenih osoba. Najveću materijalnu štetu su pretrpili Duđengjen i Pengdžou, dva grada pod upravom i okriljem Čengdua. Sam grad Čengdu nije pretrpio značajnu štetu.[8] Razlog tome je što je mnogo ljudi poginulo u okolnim područjima. Iako je Čengdu bio 75 km od epicentra potresa, grad je građen kako bi bio otporan na potres, tako da je većina zgrada ostala netaknuta.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Prema proceni, u gradu je 2009. živelo 3.916.581 stanovnika.
| 1990. | 2000. | 2009. |
|---|---|---|
| 3.483.834[1] | 3.885.467[1] | 3.916.581[1] |
Privreda[uredi | uredi izvor]
![[ikona]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
| Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Linc
Monpelje
Volgograd
Palermo
Kofu
Ljubljana- Sankt Peterburg
Vinipeg- Koblenc
Medan
Finiks- Mehelen
- Noksvil
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g „China: largest cities and towns and statistics of their population”. www.world-gazetteer.com. 17. 12. 2012. Arhivirano iz originala 27. 12. 2012. g.
- ^ „The World According to GaWC 2016”. Globalization and World Cities Research Network. Loughborough University. 14. 11. 2018. Arhivirano iz originala 03. 05. 2017. g. Pristupljeno 14. 11. 2018.
- ^ 为什么重庆、武汉、南京有"三大火炉"之称？ (na jeziku: kineski). Guangzhou Popular Science News Net (广州科普资讯网). 12. 9. 2007. Arhivirano iz originala 12. 11. 2014. g. Pristupljeno 29. 11. 2010.
- ^ * „Archived copy” 中国气象数据网 - WeatherBk Data. China Meteorological Administration. Arhivirano iz originala 05. 09. 2018. g. Pristupljeno 9. 11. 2018. „Select "双流"”
- ^ Quian, Jack, Chengdu: A City of Paradise, E-book, 2006, 109. str.
- ^ The Travels of Marco Polo, v.2, the complete Yule-Cordier edition
- ^ Mayhew, Bradley; Miller, Korina; English, Alex, South-West China, Lonely Planet Publications, E-book, 1998. (2. izdanje 2002). 19. str. - Mongul Reign: Yuan Dynasty
- ^ News.sina.com.cn
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mayhew, Bradley; Miller, Korina; English, Alex, South-West China, Lonely Planet Publications, 1998 (2nd edition 2002). Cf. p. 444 for its article on Chengdu.
- Quian, Jack, Chengdu: A City of Paradise[mrtva veza], 2006
- Ling Zhu, "Chengdu, the city of spice and tea" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. februar 2018), China Daily, Government of China, Friday, 22 December 2006
- Anna Zhang, "City Profile: Chengdu – Land of Abundance", Shanghai Business Review, July 2012.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
