Adijabena
| Adibijena Αδιαβηνη | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Glavni grad | Erbil | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | aramejski jezik | ||
| Religija | politeizam, judaizam, zoroastraizam, hrišćanstvo i manihejstvo | ||
| Politika | |||
| Oblik države | Monarhija | ||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 164. p. n. e. | ||
| — Ukidanje | 379. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Površina | |||
| — ukupno | 35 000 km² km² | ||
Adijabena[1] (grčki: Αδιαβηνη[traži se izvor], sirijski: ,[traži se izvor] , hebrejski: חדיב[traži se izvor], jermenski: Նոր Շիրա),, drevna država [anpota][2] što odgovara severozapadnom delu drevne Asirije[3] sa prestonicom u Erbilu (savremeni Irački Kurdistan).
Vladari Adijabene su u 1. veku prešli iz mnogoboštva u judaizam. Država je u različito vreme bila deo Partijskog carstva, Sasanidskog i Velike Jermenije[4].
Istočna granica je išla duž planine Zagros i odvajala je Adiabene od regiona Medije (savremeni severoistočni i severozapadni Iran)[5].
Istorija
[uredi | uredi izvor]U prvim vekovima naše ere Adijabenom su vladali kraljevi iz lokalnih dinastija, zavisni od Parta. U isto vreme, oni su više puta bili umešani u sporove u vezi sa nasleđivanjem prestola u Partiji i nizom Rimsko-partskih ratova. Naročito za vreme vladavine kralja Izata II (oko 36-59/60) uticaj Partske države bio je značajan. To je bio isti Izat koji je zajedno sa svojom majkom Elenom prešao na judaizam iz političkih razloga. Tokom ovog perioda, kurdsko kraljevstvo Korduena postalo je deo Adijabene[6].
Kraljevska porodica je finansijski podržavala Jevreje Judeje i čak je slala trupe tokom jevrejskog rata. Helena i njen drugi sin Monobaz II se često pominju u Mišni, gde su hvaljeni zbog njihove pobožnosti.
Kada su Rimljani osvojili Mesopotamiju pod Trajanom 116. godine, Adijabena je postala rimska provincija pod nazivom Asirija. Međutim, Trajanov naslednik Hadrijan je napustio mesopotamske provincije. Samo je Septimije Sever ponovo zauzeo Adijabenu 195. godine, ali za kratko vreme i uzeo pobedničku titulu „Adijabene“. Tokom vladavine Karakale, Rimljani su ponovo napali Adijabenu 216. godine.
Kasnije su se saveznički vladari Adijabene i vladari Kirkuka, prema Hronici Erbila, udružili sa sasanidskim kraljem Ardaširom protiv partskog vladara Artabana V. Tokom sasanidske vladavine, u Adijabeni je bilo mnogo nestorijanskih hrišćanskih zajednica. Iz hagiografskih izvora znamo ime vladara Adijabene Kardage, koji je prešao u hrišćanstvo i zbog toga je pogubljen po naredbi sasanidskog šaha Šapura II Velikog 358. godine[7].
Populacija
[uredi | uredi izvor]Adiabena je imala mešovito etničko stanovništvo. Naseljavali su ga Asirci, Arapi, Iranci, Aramejci, Grci, kao i značajno jevrejsko stanovništvo.[traži se izvor] Sirijski jezik u Adiabeneu je, prema nekim izvorima, bio dominantan. Drugi izvori navode da je stanovništvo koje je govorilo iranski preovladavalo nad aramejskim. Složena mešavina kultura može se videti u priči o mučeničkoj smrti Mahanuša, istaknutog iranskog Zoroastrijanca koji je prešao na hrišćanstvo.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ „Chronicle of Arbela”. Encyclopedia of the Medieval Chronicle. Pristupljeno 2024-08-10.
- ^ Frye, Richard Nelson (2010), Cyrus the Mede and Darius the Achaemenid?, I.B.Tauris, ISBN 978-1-84885-346-1, Pristupljeno 2024-08-10
- ^ Gottheil, Richard (1893). „The Family Almanzi”. The Jewish Quarterly Review. 5 (3): 500. ISSN 0021-6682. doi:10.2307/1450315.
- ^ Kia, Mehrdad (2016). The Persian empire: a historical encyclopedia. Empires of the world. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-391-2.
- ^ Marciak, Michał (2017). Sophene, Gordyene, and Adiabene: three regna minora of northern Mesopotamia between east and west. Impact of empire: Roman Empire, c. 200 B.C.-A.D. 476. Leiden ; Boston: Brill. ISBN 978-90-04-35070-0.
- ^ „Armenian Library of the Calouste Gulbenkian Foundation”. Revue des Études Arméniennes. 21 (0): 597—600. 1989-01-01. ISSN 0080-2549. doi:10.2143/rea.21.0.2017224.
- ^ Юsim, Mark Arkadьevič (2024). „RЯZANOV P.A. GREČESKIE INTELLEKTUALЫ I GUMANISTIČESKAЯ KULЬTURA ITALII KONCA XIV - NAČALA XVI VEKA. NIŽNIЙ NOVGOROD: IZDATELЬSTVO «AVTOR», 2023. 512 S”. Srednie veka (1): 223—231. ISSN 0131-8780. doi:10.7868/s0131878024010112.