Arhimandrit Prokopije (Bujišić)
Arhimandrit Prokopije | |
|---|---|
| Datum rođenja | 18. oktobar 1838. |
| Mesto rođenja | Pljevlja |
| Datum smrti | 1914. |
| Mesto smrti | Manastir Mileševa |
Prokopije (rođen Bujišić, Pljevlja, 18. oktobar 1838 - Mileševa, 1914) bio je srpski arhimandrit i jedan od vođa u ratovima za oslobođenje od Turaka u periodu 1876-1878 godine.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rodio se u Hercegovini u pobožnoj porodici, naučio je čitati i pisati u manastiru, pa je tako, provodeći tu dosta vremena, zavoleo manastirski život. Bio je manastirski iskušenik do 1866. godine, kada se zamonašio, a potom ga u manastiru Trojici hercegovački Mitropolit Prokopije proizvede za jerođakona i 5. septembra 1866. za jeromonaha.[1] Godine 1870. bosanski Mitropolit Pajsije u sarajevskoj Sabornoj crkvi proizvede ga istog dana za igumana i za arhimandrita i postavi ga za starešinu manastira Banje.[1]
Ustanak u Bosni[uredi | uredi izvor]
Kako je položaj manastira Banje takav da se nalazi blizu srpsko-bosanske granice tu se okupljalo dosta sveta, kako iz Srbije i Stare Srbije, tako i iz Bosne. Na jednom saboru na dan Sv. Ilije 1875. godine, kada se u tim krajevima već uveliko govorilo u ustanku, arhimandrit Prokopije je posle službe zadržao sve viđenije ljude u crkvi.[1] Tu su se dogovarali o zajedničkom delovanju u ustanku i saradnji sa prvacima iz drugih krajeva. Kako se vreme ustanka približavalo arhimandrit Prokopije sa drugim ustancima napiše ovakvu proklamaciju iz 15. avgusta 1875. godine:
Srpskom narodu u Bosni, Ercegovini i Staroj Srbiji
Pozdrav,
Neka znaju svi narodi, neka čuju svi ljudi, da je srpski narod stvoren da u slobodi živi.
Braćo!
Davno je bilo Kosovo. Od tada nepravde, globe i velika bezakonja trulih Osmanlija Turaka još trpi srpski narod. Srpska stopa zemlje zalivena je suzama i krvlju naših prađedova. Još vjeru, slobodu, obraz i ognjište potomaka Nemanjića i Obilića kaljaju kopitama turski atovi na stid i sramotu čitavog naroda srpskog. Vreme je da osvetimo Kosovo. Vreme je da prestanemo biti turska raja. Braća naša na Neretvi potocima proljevaju krv. Junačka Krajina kolje svoje krvopije. Čuj narode sve tri vjere! Vstaj na oružje! Rat je ovo za slobodu i prava čitavog naroda. Svaka vjera, svačije pravo, obraz i imanje biće nam svetinja. Ko bude neprijatelj ovome ratu za slobodu, krstio se ili klanjao, glavom će kao izdajica svog naroda platiti.
Zato ustajte složno na oružje sinovi Bosne, Ercegovine i Stare Srbije. Zulumćarskom krvlju prelijte ognjište vaših prađedova. Zemlja je ova starina naša, pravo je naše, Bog je s nama, pobjeda je na našoj strani, samo junački i složno udrimo braćo na naše krvnike.
Živio srpski narod, živela sloboda, živeli junaci!
Živela slobodna Bosna, Ercegovina i Stara Srbija![1]
Sa mnogobrojnim ustanicima iz Višegrada, Nove Varoši, Pljevalja i drugih nahija, prošao je Prokopije 15. septembra 1875. srpsku granicu. Sa vojvodom Žarkom Lješevićem dolazi u Užicu i tu okuplja svu vojsku sa kojom će napasti i spaliti Priboj.[2] Pri ugušivanju ustanka general Mehmed Ali Paša za odmazdu je zapalio i porušio manastir Banju u septembru iste godine. Ona je u ruševinama sve do 1902. godine kada je obnovljena po dozvoli sultana Abdul Hamida Hana II, zalaganjem arhimandrita Gedeona Marića, uz pomoć naroda, kao i uz materijalnu pomoć Srbije i Rusije.[2]
Napad na Novu Varoš nije uspeo, pa se vraća u Srbiju kada svoju ustaničku vojsku pomeša sa srpskim vojnicima i obrazuje regularne vojničke jedinice kojima će komandovati arhimandrit Dučić.[1]
Za zasluge u ovom ratu arhimandrit Prokopije odlikovan je ordenom Takovskog krsta, ordenom Sv. Save II stepena i medaljama za hrabrost.[1]
Po završetku rata bio je tri godine starešina manastira Klisure, zatim osam godina starešina manastira Bukova. Za vreme njegovog starešinstva sprovešće se velika obnova manastira, a na njegovu inicijativu i ukazom Kralja Aleksandra I Obrenovića od 31. maja 1890. godine, na delu manastirskog imanja koje je dato državi pod zakup, osnovana je 1891. godine državna poljoprivredna škola za vinodelje i voćarstvo, u kojoj su među prvim učiteljima bili kaluđeri iz manastira Bukova.[1] Takođe u ovom manastiru bio je i veroučitelj. Nakon toga postaje starešina manastira Petkovica.
Prokopije Bujišić je umro 1914. godine u manastiru Mileševi.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e Naš kalendar za 1901. prostu godinu. Beograd: Električna štamparija Pavlovića i Stojanovića. 1901. str. 232—234.
- ^ a b Šakota, Mirjana (1970). „Prilozi poznavanju manastira Banje kod Priboja” (PDF). Saopštenja. 9: 33.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Naš kalendar za 1901. prostu godinu, izdanje Markovića i Pavlovića, Električna štamparija Pavlovića i Stojanovića, Beograd 1901.
- I. Ženarju, Crkvena umetnost i verska obnova u raško-prizrenskoj eparhiji (1839-1912), Beograd, 2014. (doktorska disertacija)
- Ustanak u Bosni od 1875. do 1878. godine, građa za noviju srpsku istoriju rata za oslobođenje, Štamparija Pajevića, Novi Sad, 1884.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Manastir Banja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. oktobar 2020)
- Drevni srpski manastiri
- Istorija manastira Bukovo
