Banatski Dušanovac
Banatski Dušanovac (mađ. Szőllősudvarnok; nem. Roggendorf), je bivše selo i deo Banatskog Dvora u opštini Žitište u Banatu, Vojvodina, Srbija. Nalazi se na 25 km severoistočno od Zrenjanina, na nadmorskoj visini od 83 m.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Selo je osnovano 1840. godine. Vlasnik imanja i zemljišta gde je selo podignuto je bio nemački grof Rogen, i po njemu selo dobija ime Rogendorf. Prvobitni stanovnici su bili Nemci i Bugari, koji su se doselili iz mesta zvanog Zvarnjak, kojima je grof Rogen dao zemljište za naseljavanje a služili su mu kao radna snaga na imanju.
Godine 1891. ovo imanje kupuje grof Čekonjić. Posle toga Bugari masovno odlaze u Bugarsku. Grof Čekonjić je pokušao da nadoknadi radnu snagu doseljavanjem Mađara iz okolnih sela.
Doseljavanje Srba počelo je posle Prvog svetskog rata, tačnije 1921. godine. Naseljeno je oko 3000 stanovnika, u vodoplavnom ataru veličine oko 8000 hektara.[1] Većina je došla iz okoline Trebinja, Bileće i Glamoča. Dolaskom novih stanovnika ime mesta se menja od Rogendorf u Dušanovac (po caru Dušanu). Bilo je to avgusta 1924. godine rešenjem Ministarstva unutrašnjih dela.[2]
U mestu je tridesetih godina 20. veka radila Državna osnovna škola. Ministarstvo prosvete je u jesen 1932. godine donelo odluku da se zatvori odeljenje sa mađarskim nastavnim jezikom. U osnovnoj školi u srpskom odeljenju radili su pre rata učitelji: Borivoje Markov (1934-1936. i upravitelj; pa ponovo od 1940. sa suprugom Marijom), Petar Marušić (1939).[3]
Objavila je 1927. godine mesna Agrarna zajednica na čijem se čelu nalazio Vučen Bajić, oglas za gradnju 100 novih kuća.[4] Vodna zadruga je počela da se formira 1933. godine, sa ciljem da isuši atar i tako spreči odseljavanje stanovništva. Ban Dunavske banovine u Novom Sadu odobrio je 1934. godine novac iz Fonda javnih radova za kopanje bunara u koloniji Dušanovac. Iste godine dala je banovinska vlast i 360.000 dinara za osnivanje Vodne zadruge Banatski Dušanovac i melioraciju vodoplavnog područja u ataru tog mesta.[5] Pred Drugi svetski rat u mestu je delovalo Udruženje četnika Koste Pećanca. Na godišnjoj skupštini januara 1938. godine izabrana je Uprava sa predsednikom Bojanom Kesićem, potpredsednikom Stojanom Miloševićem i sekretarom Radetom Vučenom.[6]
Tokom godina naselja Zvarnjak i Dušanovac su se spojila i danas su poznata pod zajedničkim imenom Banatski Dvor.
Populacija[uredi | uredi izvor]
Godine 1930. bio je 71 stanovnik nemačke nacionalnosti.
