Боровница

Za druge upotrebe, pogledajte Borovnica (višeznačna odrednica).

Borovnica
listovi i plodovi borovnice
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
Divizija:	Magnoliophyta
Klasa:	Magnoliopsida
Red:	Ericales
Porodica:	Ericaceae
Potporodica:	Vaccinioideae
Pleme:	Vaccinieae
Rod:	Vaccinium
Sekcija:	Myrtillus
Vrsta:	V. myrtillus
Binomno ime
Vaccinium myrtillus L.
Sinonimi
Vaccinium angulosum Dul. V. montanum Salisb. Vaccinium yatabei Makino

Borovnica ili crna borovnica, borovinka, borovnjača, crna jagoda, brusnica i mrča (lat. Vaccinium myrtillus) je žbunasta biljka iz porodice vresova (Ericaceae). Naučni naziv je izveden od latinskih reči bacca = bobica i myrtus (deminutiv myrtillus) po sličnosti listova sa biljkom mirtom.

Opis biljke

Žbunasta biljka visine do 50 cm sa gustim i tankim grančicama izrazito oštrih uglova i zelene, sjajne kore. Listovi su okruglasto jajasti, a na vrhu šiljati i bez dlaka, goli. Obod liske je fino testerasto usečen, a lisne drške su veoma kratke. Cvetovi su viseći na kratkim drškama i pojedinačni. Krunica loptasta zelenobele do zelenkastocrvene boje dužine 4-7 mm i izgrađena od 5 režnjića. Plod je sjajna bobica plavocrne boje i blago nakiselog ukusa, koja sazreva od jula do septembra. U njoj se nalazi veliki broj semena.

Stanište i rasprostranjenost

Pogodno tlo za rast borovnice je kiselo i umerenovlažno zemljište, a na višim nadmorskim visinama je planinska crnica. Raste u zoni listopadnih, bukovih šuma i iznad nje na svežim zemljištima. Značajna je njena uloga na planinskim čistinama i subalpskim acidofilnim zajednicama gde obrasta velike površine. Čest je stanovnik mnogih planinskih masiva.

Hemijski sastav borovnice

Kao borovnica se koristi zreo plod (Myrtilli fructus) i list (M. folium). Hemijski sastav plodova je:

• organske kiseline, posebno limunska i jabučna;
• šećer (do 30%);
• vitamin C (oko 6 mg%);
• pirokatehinski tanini;
• kompleks B vitamina;
• karoten (oko 1 mg %);
• masna ulja (30%) (u semenima);
• proteini (oko 18%) u semenima.

Listovi borovnice su pravi izvor minerala (kalijum, natrijum, mangan, hrom, gvožđe, bakar i dr.), vitamina C, organskih kiselina, a sadrže i saponine, šećer (do 18%), tanine i dr.

Lekovito dejstvo i upotreba

Plodovi borovnice imaju primenu kako u narodnoj tako i u službenoj medicini. Blagotvorno su sredstvo kao preventiva ili terapija kod avitaminoze ili hipovitaminoze, kao i za lečenje neinfektivnog proliva kod dece. Važno je i njihovo dijetetsko delovanje. Plodove je najbolje koristiti u svežem stanju ili kao sok. Osim soka od njih se mogu praviti ukusni i kvalitetni sirupi, džemovi, kompoti i dr. samo što se kuvanjem gubi vitamin C.

Listovi imaju dejstvo kardiotonika, diuretika, holerika i adstrigensa. Koriste se kao sastojak biljnih mešavina za lečenje šećerne bolesti II stepena kao i kod poremećaja digestivnog trakta.

Pri dugotrajnoj upotrebi listova borovnice ili ako dođe do predoziranja javlja se hronično trovanje pa se zbog toga samomedikacija ne preporučuje.

Zanimljivosti

U albanskom jeziku (alb. boronica) je sličan, slovenski, naziv za borovnicu.

Galerija

• 
  Borovnica u cvatu
• 
  plodovi sakupljeni u Argentini
• 
  plodovi sakupljeni u Norveškoj
• 
  Borovnice iz Biogradske gore
• 
  Borovnice iz Biogradske gore
• 
  Borovnice na planini Dukat
• 
  Borovnice na planini Dukat
• 
  Plod borovnice
• 
  Borovnica
• 
  Borovnica
• 
  Stanište borovnice na Besnoj Kobili
• 
  Stanište borovnice na Besnoj Kobili

Vidi još

• Sjeverna visokožbunasta borovnica
• Američka visokožbunasta borovnica

Literatura

• Vuksanović, Snežana: Ljekovite biljke u šumski plodovi (brošura), Natura, Kolašin, 2007.
• Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistočne Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.

Spoljašnje veze

• Tehnologija gajenja visokožbunaste borovnice, Prof. Dr Jasminka Milivojević, Poljoprivredni fakultet Univerzitet u Beogradu, 2015.
• BioNet škola Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. август 2008)
• Species profile: Blaeberry
• Bilberry and Herbal Medicine
• Den virtuelle floran - Distribution мртва веза
• Korisni saveti
• www.poljoprivrednik.rs Izbor lokacije