Brinje

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Brinje (višeznačna odrednica).

Brinje
Brinje
Administrativni podaci
Država	Hrvatska
Županija	Ličko-senjska
Opština	Brinje
Oblast	Lika
Stanovništvo
— 2011.	1.479
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 59′ 55″ S; 15° 07′ 45″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	469 m
Brinje Brinje na karti Hrvatske
Brinje Brinje na karti Ličko-senjske županije
Ostali podaci
Poštanski broj	53260 Brinje
Pozivni broj	+385 53
Registarska oznaka	GS
Veb-sajt	www.brinje.hr

Brinje je naseljeno mjesto i sjedište istoimene opštine u sjeverozapadnoj Lici, u Ličko-senjskoj županiji, Republika Hrvatska.

Geografija

Leži u visokoj 500 m u kraškoj uvali Brinjskog polja (6 km²) između ogranaka Velebita i Kapele, na Jozefinskoj cesti Karlovac - Senj.

Brinje je od Otočca udaljeno oko 26 km.

Istorija

Sokolac

Kao prvi gospodari Brinja spominju se Frankopani. Godine 1530. su spalili čitavu varoš, a već 1537. ustupio je Vuk Frankopan brinjsku tvrđavu krajiškoj vojsci.

Na brinjsko područje Srbi su doselili 1638. iz Turske. U toj seobi došlo je samo 13 porodica, ali se nešto kasnije doselilo još 13. Među njima bili su ovi rodovi: Banjeglavi, Božanići, Bukvići, Vraneši, Vujići, Galovići, Gostovići, Đurići, Kneževići, Kojčini, Kosovci, Lončari, Maljkovići, Maričići, Miloševići, Orlići, Orlovići, Platiše, Protulipci, Rajačići, Rapajići, Skakavci, Smiljanići, Stanići, Hajduci i Šušnjari. Već u doseljenju svi su ti rodovi bili jake zadruge koje su se u jednom naraštaju već toliko uvećale da su 1658. imale 66 kuća sa 585 čeljadi.

Brinjani su učestvovali u brojnim ustancima krajišnika protiv Krajiških vlasti. Istakli su se u dva ustanka 1719, kojima je bio povod stacioniranja stranih trupa na području Krajine i zabrana razmene soli za brašno. U oba ustanka krajišnici su postigli djelimičan uspjeh: protiv ustanika nisu preduzimane nikakve represalije, a krajišnicima je dato i formalno obećanje da se njihova prava više neće krnjiti. Iz Brinja je potekla inicijativa za novi ustanak 1746, u kojem su krajišnici svojom Proklamacijom pozvali čitav narod Krajine na ustanak. Povod ustanku je bilo uvođenje Regulamenta, kojim je ukinut i poslijednji ostatak krajiške samouprave (knezovi, nrodni sudovi i dr.). Taj ustanak je bio ugušen u krvi. U reorganizaciji Vojne krajine 1764. Brinje je potpalo otočačkoj, a godinu dana kasnije ogulinskoj regimenti.

Brinje u NOB-u

Sredinom aprila 1941. godine u Brinju su ustaše uspostavile vlast, a Italijani garnizon. Komunisti Brinja i okoline su počeli pripreme za ustanak u maju 1941. Krajem jula u okolini su osnovani partizanski logori (u Stanici, na Svrakuši, Panosu i Lipovcu), iz kojih su partizani odlazili u akcije na italijanske i ustaške patrole, kolone i posade. Sredinom septembra izabran je Kotarski komitet KP Hrvatske, a početkom oktobra 1941, Kotarski komitet SKOJ-a za Brinje. U decembru je formirana Brinjska partizanska četa, koja je u aprilu 1942. prerasla u bataljon „Ljubica Gerovac“. U Vodoteču je 18. decembra 1941. izabran Kotarski NOO za Brinje. Za razvoj NOB-a značajna je kotarska partijska konferencija održana 3. aprila 1942. godine. Brinje su 12. aprila 1943. oslobodile jedinice V operativne zone Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske i u njemu je formiran štab 13. divizije NOVJ. Djelovi njemačkog 901. motorizovang puka prodrli su u Brinje 16. oktobra 1943. godine. Konačno su ga oslobodile jedinice 7. divizije NOVJ 6. aprila 1945. godine. Narod Brinja i okoline masovno je učestvovao u NOP-u. Poginulo je više od 650 rodoljuba hrvatske i srpske nacionalnosti, a među njima i tri narodna heroja — Nikola Babić Mika, Srđan Uzelac i Ivica Lovinčić .

Kultura

Parohija

Kapela Svetog Fabijana i Sebastijana u Brinjama

U Brinju je sjedište istoimene parohije Srpske pravoslavne crkve. Parohija Brinje pripada Arhijerejskom namjesništvu ličkom u sastavu Eparhije Gornjokarlovačke. U Brinju se nalazi hram Srpske pravoslavne crkve Preobraženja Gospodnjeg sagrađen 1939. godine, a obnovljen 1990. godine. Parohiju sačinjavaju: Brinje, Prokike, Dobrica, Rajačići, Rapajin Do i Županj.

Kulturno-istorijski spomenici

Iznad mjesta su ruševine srednjovjekovnog grada Sokoca. U fortifikativnu arhitekturu starog naselja (XIV—XVII vijek), koju grade Frankopani, a od 1536. obnavlja Vojna krajina (branič-kula, gradska vrata, ugaone kule i bastioni), uklapa se i trougla gotička kapela Sv. Marije (gotski portal i svodovi, gotička skulptura Bogorodice s djetetom s početka XV vijeka, Pieta iz XV vijeka). U Brinju su i gotička kapela Sv. Vida iz XV vijeka i župna crkva izgrađena 1700. godine.

Stanovništvo

Na popisu stanovništva 2011. godine, opština Brinje je imala 3.256 stanovnika, od čega u samom Brinju 1.479.

Demografija
Godina	Stanovnika
1971.	2.310
1981.	2.048
1991.	2.049
2001.	1.707
2011.		1.479

• napomena:

1991. godine povećano pripajanjem naselja Draženovići, Kamenica Brinjska i Lučane, koja su prestala postojati, kao i dio naselja Stajnica (Sertići) u kojem je sadržan dio podataka od 1857. do 1880. Sadrži podatke za bivša naselja Blažani, Draženovići, Drenovac Brinjski, Hobari, Holjevci, Jelići, Kalanji, Kamenica Brinjska, Linarići, Lokmeri, Lučane, Perkovići Brinjski, Radotići, Rajkovići i Vučetići.

Popis 1991.

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Brinje je imalo 2.049 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Popis 1991.‍
Hrvati			1.808	88,23%
Srbi			173	8,44%
Jugosloveni			20	0,97%
Albanci			6	0,29%
Muslimani			4	0,19%
Makedonci			2	0,09%
Nemci			2	0,09%
Mađari			1	0,04%
Crnogorci			1	0,04%
ostali			3	0,14%
neopredeljeni			11	0,53%
nepoznato			18	0,87%
ukupno: 2.049

Poznate ličnosti

• Nikola Babić Mika, narodni heroj Jugoslavije

Literatura

• Đ. Sabo: Sredovječni gradovi u Hrvatskoj i Slavoniji Zagreb 1920.
• Enciklopedija Jugoslavije JLZ Zagreb 1982.

Literatura

• Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.