Grujići
| Ilići i Grujići | ||||||||||||
|
Ilići i Grujići vode poreklo od smederevskog vojvode Vuleta Ilića Kolarca, komandanta smederevskog grada i njegovog brata Gruje Ilića. Njihov unuk je general Sava Grujić, predsednik ministarskog saveta (vlade) i državnog saveta i poslanik.
Poreklo[uredi | uredi izvor]
 |
Ilići—Grujići su poreklom iz sjeničkog kraja, odakle su se doseliki u Kolare u podunavskoj knežini smederevske nahije.
Vojvoda Vule Ilić-Kolarac, komandant smederevskog grada[uredi | uredi izvor]
Vule Ilić Kolarac (1776 — 1834) bio je srpski vojni komandant koji se borio protiv Osmanlija tokom Prvog srpskog ustanka. Rođen je u selu Kolari u Smederevu. U javnosti je bio poznat po svom zavičajnom prezimenu — Kolarac. Ilić je bio hajduk Stanoja Glavaša koji je pomogao u oslobađanju zarobljenih srpskih knezova Ilije Birčanina i Alekse Nenadovića i jedan od predvodnika Karađorđeve odbrane kapije Beograda 1806. godine.
Ratni staž Vuleta Ilića[uredi | uredi izvor]
Karađorđe Petrović je, 14. februara 1804. godine, u Orašacu, izabran za vođu Prvog srpskog ustanka, a tom događaju prisustvovao je i Vule Ilić. Vule Ilić, kao i svi vodeći ljudi Srbije koji su stali uz Đorđa Petrovića i gradili državu, prema njemačkom istoričaru Hansu Mihaelu Midlihu bili su ugledni, časni, pametni, imućni, rječiti i rodoljubivi.
U julu 1806. godine borio se u Bici kod Deligrada; turski paša Ibrahim naredio je svom komandantu da odmah ode u Deligrad sa 16.000 vojnika i zauzme grad. Šait-paša, potcjenjujući kvalitet utvrđenja, vjerujući u svoju vojnu snagu, stigao je 13. jula, sa samo 4.000 vojnika. Stanoje Glavaš i Vule Ilić sa svojim hajdučkim grupama napali su neprijatelja i natjerali ga da se povuče.
Najznačajnija bitka u njegovoj ratnoj istoriji je oslobađanje "Stambol kapije", odnosno Beograda. Četiri grupe raspoređene na različite dijelove Beograda predvodili su Miloje Petrović, Sima Marković, Vasa Čarapić, Stanoje Glavaš i Vule Ilić. Njegovim i djelovanjem ostalih grupa branjenje kapije Beograda te godine bio je istorijski čin uspostavljanja punog državnog legitimiteta. Bitka za Suvodol 1809. godine iznjedrila je svo lukavstvo i pamet Vuleta Ilića. U borbi sa, većinom albanskim vojnicima, Kolarac je na turskom uzviknuo „Naše snage su se povukle”, što je unijelo nemir u Numan Pašine vojnike koji su se povukli, a srpska vojska zauzela ovo područje.
Porodica[uredi | uredi izvor]
Prema nekim izvorima, bio je oženjen Jelenom, robinjom koju je spasio iz turskog harema. Vojvoda Ilić je dio života proveo u Rusiji sa kćerkom Milicom koja je bila supruga predsjednika 16. vlade Srbije, ministra unutrašnjih poslova, državnog savjetnika, kneževog ađutanta predsjednika Kasacionog suda Cvetka Rajovića.
Njegov potomci bili su Rajovići, Jovanovići, Mesarovići i Nikolići od kojih je najpoznatiji general Radiša J. Nikolić.
Rajovići[uredi | uredi izvor]
Polkovnik Cvetko R. Rajović (1793—1873), kavalir, knjaževski predstavnik (predsednik vlade), popečitelj[uredi | uredi izvor]
Milica, kćerka vojvode Vula Ilića bila je udata za Cvetka Rajovića (1793-1873), predsednika 16. vlade Srbije, ministra (popečitelja) unutrašnjih poslova, državnog savetnika, kneževog ađutanta, predsednika Kasacionog suda[2]. Rajovići su iz Vukovića kod Trebinja, gde je i rođen Cvetko Rajović. Zbog nesporazuma sa Turcima, prešli u Glouboviće u Paštrovićima. Imao je brata Stevana, trgovca u Rijeci, kao i brata Petra trgovca u Zemunu. Cvetko Rajović se 1811. prijavio u regularnu vojsku u Beogradu, gde je nakon obuke pod rukovodstvom ruskih oficira napredovao do naredničkog čina. Radio je i živeo u Zemunu, Trstu, Veneciji, Odesi i Beogradu. Trgovao je u Beogradu sa bratom, odakle je prešao u službu kod kneza Miloša.[3].
Porodica
Bio je oženjen Anom, ćerkom Karađorđeva sekretara Janićija Đurića sa kojom je imao sinove Dragomira i Nikolu .Sa drugom ženom Milicom Ilić ćerkom vojvode Vula Ilića Kolarca je imao dve kćerke Dragu(Draginja) i Katarinu Rajović.
- Dragomir Rajović
- Nikola Rajović, oficir
- Draginja(Draga) je bila udata za pukovnika Antonija Oreškovića
- Katarina je bila udata za majora Evgenija Kalinić-a, kneževog ađutant (1839—1876), rođenog je u Karlovcu u Austriji (Hrvatska) 2. maja 1839. godine, koji je poginuo srpsko-turskom ratu 1876. godine.
Kapetan Nikola C. Rajović[uredi | uredi izvor]
Nikola Rajović je bio oficir u pratnji je kneza Miloša 1860. godine.
Dragomir Cv. Rajović (1836—1911), državni savetnik, potpredsednik N. skupštine[uredi | uredi izvor]
Dragomir Cv. Rajović, državni savetnik, završio je škole u inostranstvu[4].
Dragomir Rajović imao je kćerke Anicu,Milku, Dragu, Ljubicu i Stanojku.
dr Marko Nikolić[uredi | uredi izvor]
Anica, kćerka Dragomira Rajovića bila je udata za dr Marka Nikolića.
Imali su decu: Veljka, Jelenu, Ivana i Dragomira Nikolića.
Jovanovići[uredi | uredi izvor]
Milka, kćerka Dragomira Rajovića bila je udata Jovana Ž. Jovanovića.
Imali su decu: Ružicu, Danicu i Zorku Jovanović.
Mesarovići[uredi | uredi izvor]
Draga, kćerka Dragomira Rajovića bila je udata Nikolu Mesarovića.
Pešadijskog brig. general Radiša J. Nikolić[uredi | uredi izvor]
Ljubica Rajović, kćerka Dragomira C. Rajovića, bila je udata za pešadijskog brigadnog generala Radišu J. Nikolića (1879- ? ), sina Jevrema i Jelene Nikolića, ađutanta kralja (1920), komandanta glavne auto-komande (1927—29). Istaknuti „belorukac“.[5].
Pešadijski brigadni general Radiša J. Nikolić i Ljubica Rajović imali su Jevrema i Jelenu. Stanovali u Žorža Klemansoa 10.
Stanojka D. Rajović[uredi | uredi izvor]
Stanojka D. Rajović, kćerka Dragomira Rajovića nije se udavala. Kod nje su bila dokumenta, zapisi Cvetka Rajovića.
Nikola C. Rajović[uredi | uredi izvor]
Nikola C. Rajović, sin Cvetka Rajovića i Milice Ilić, bio je oficir, u pratnji knjaza Miloša 1860[6].
Oreškovići[uredi | uredi izvor]
Pukovnik Antonije Orešković (1829—1906)[uredi | uredi izvor]
Draga Rajović, kćerka Cvetka Rajovića i Milice, kćerke vojvode Vula Ilića Kolarca, bila je udata za pukovnika Antonija Oreškovića (7/1/1829 - 14/12/1906), sina graničarskog oficira Vuka Oreškovića iz oficirske porodice Orešković, čiji jedan ogranak se porumunio i uzeo prezime Auresku[7]. Oreškovići su porodica Mihaila Oreškovića od Prozora i njegove braće generala Tome Oreškovića, Danijela i Ilije Oreškovića. Na grbu Oreškovića u gornjem polju nalaze se dve odsečene turske glave sa turbanima[8] Pukovnik Antonije V. Orešković bio je prijatelj kneza Mihaila. Oreškovićevom zaslugom, a na predlog kneza Mihaila, u cilju unapređivanja srpske vojske, dovedeni su u Srbiju i drugi graničarski oficiri Binički, Optrkić, Đura Horvatović, Evgenije Kalinić. Evgenije Kalinić se oženio Katarinom Rajović, pa je postao pašenog Oreškoviću. U ratovima 1878, pukovnik Antonije Orešković, bio je šef štaba Drinske vojske, komandant divizije prema Kuršumliji, tj. Kosovskoj Mitrovici. Zbog neslaganja sa Kraljem Milanom i držanja strane kraljici Nataliji, nije unapređen u generala, već penzionisan 1889. Kaljica Natalija je Antoniju Oreškoviću poklonila svoj dvor u Smederevu sa zemljom od trideset hektara, vinogradom i parkom u kome je bilo igralište za tenis i kriket, verovatno prvo na Balkanu, kao i ceo nameštaj, slike, biblioteku, srebro za više stotina osoba itd, što je vredelo milion dinara u zlatu. Dvor i imanje su poharani za vreme I sv.rata od strane okupatora a naročito posle II sv.rata kada je došla komunistička vlast koja je oduzela imanje od porodice Orešković. Sinovi pukovnika Antonija Oreškovića i Drage Orešković, rođ. Rajović su Milan i Borivoje Orešković, a kćerke Milica i Ružica. Borivoje je završio pravni fakultet i bio advokat kraljice Natalije a Milan je završio agronomiju u francuskoj i specijalizaciju na vinogradrarstvu. Milica, do udaje za Mihaila Cukića a kasnije Ružica su bile dvorske dame. Ružica sve do Natalijene smrti,kada se pred rat vraća u Srbiju.
Borivoje A. Orešković (4.03.1871-28.05.1949) sin pukovnika Antonija Oreškovića, advokat, zastupao je kraljicu Nataliju u Srbiji.Nije se ženio, bez poroda. Umro 1949 od tuge i nemoći da sačuva `Kraljev Vinograd` u Smederevu koji je sa sve kućom, vinskim podrumom, nameštajem i svim ostalim što se zateklo na imanju-oduzet i prešao u državno vlasništvo.
Milan A. Orešković[uredi | uredi izvor]
(13.05.1880-27.01.1956)
Milan A. Orešković sin pukovnika Antonija Oreškovića. Školovan u Francuskoj, završio agronomiju-vinogradarstvo. Ceo svoj život je posvetio vinogradu u Smederevu, koji je nasledio od oca. Uveo prvu protivgradnu odbranu u Srbiji i Balkanu. Bio oženjen Milicom rođ. Đukanović od oca Mladena i majke Angeline. Imao sina Miroslava i kćerku Ružicu (udata za Radivoja S.Savića imala dva sina Đorđe i Svetolika).
Milica Cukić rođ. Orešković[uredi | uredi izvor]
(20.09.1876-21.10.1907)
Milica Orešković, kćerka pukovnika Antonija Oreškovića, unuka Cvetka Rajovića i praunuka vojvode Vula Ilića Kolarca, bila je udata za Mihaila Mišu Cukića, načelnika Ministarstva inostranih dela, sina Koste Cukića, ministra, unuka Petra Cukića i praunuka vojvode Pavla Cukića[9] i vojvode Petra Nikolajevića Molera. Miloš Cukić imao je braću Nikolu i Petra Cukića i sestre Jelenu Cukić udatu za Ristu Danića, diplomatu i drugu udatu za Stojana A. Simića.
Milica Cukić, rođ. Orešković bila je dvorska dama i bliska prijateljica kraljice Natalije, čije mesto je posle smrti zauzela njena sestra Ružica Orešković, koja je ostala uz kraljicu do njene smrti 1941. Kćerka Milice Cukić, Natalija,takođe je bila uz kraljicu sa kojom je zajedno prešla u katoličku veru i postala katolička kaluđerica.[10].
Kostantin M. Cukić[uredi | uredi izvor]
(01.09.1907 - 12.02.1983)
Sin Milice(Orešković) i Miaila Cukića se zvao Kostantin (po dedi), pravnik, diplomata, bio je oženjen sa Jovankom(Beca)Ribnikar(otac Vladislav F. Ribnikar, majka Milka Čolak-Antić ). Službovao je kao sekretar Jugoslovenskog kraljevskog poslanstva u Vatikanu, gde ga je zatekao početak 2sv.rata. Posle rata, uzima francusko državljanstvo i nastavlja službovanje u diplomatiji ali za francusku državu(Peru, Izrael...)Kosta i Beca nisu imali dece, oboje su umrli u francuskoj gde su i sahranjeni.
Ružica Orešković[uredi | uredi izvor]
Ružica Orešković, kćerka pukovnika Antonija Oreškovića i Drage Orešković, rođ. Rajović, nije se udavala. Posle udaje njene sestre Milice Cukić, rođ. Orešković, zauzela je sestrino mesto pored izgnane kraljice Natalije Obrenović. Kaljica Natalija je Oreškovićima poklonila svoj dvor u Smederevu sa zemljom od trideset hektara, vinogradom i parkom u kome je bilo igralište za tenis i kriket, verovatno prvo u Srbiji, kao i ceo nameštaj, slike, biblioteku, srebro za više stotina osoba itd, što je vredelo milion dinara u zlatu. Dvor i imanje su poharani za vreme Isv.rata od strane okupatora a naročito posle IIsv.rata kada je došla komunistička vlast kada je dvor i vinograd-celo imanje oduzeto podorici Orešković.
Kalinići[uredi | uredi izvor]
Katarina Rajović, kćerka Cvetka Rajovića i Milice, kćerke vojvode Vula Ilića Kolarca bila je udata za pukovnika Evgenija Kalinića, profesora, kneževog ađutanta, bivšeg austrijskog oficira koji je prešao u Srbiju i poginuo u srpsko-turskom ratu 1876. godine.
Pukovnik Evgenije Kalinić (1839—1876)[uredi | uredi izvor]
Pukovnik Evgenije Kalinić, knežev ađutant (1839—1876), rođen je u Karlovcu u Austriji (Hrvatska) 2. maja 1839. godine. Bio je austrijski oficir, pre nego što je prešao u srpsku vojsku. Bio je i profesor. Poginuo je u srpsko-turskom ratu na planini Javor 21. jula 1876. Bio je oženjen Katarinom Rajović, kćerkom Cvetka Ravojića i Milice kćerke smederevskog vojvode Vula Ilića.
Podvojvoda Gruja Ilić Kolarac[uredi | uredi izvor]
Gruja Ilić Kolarac, brat vojvode i komandanta smederevskog grada Vula Ilića Kolaraca, bio je njegov pomoćnik, podvojvoda[11].
Dimitrije Grujić[uredi | uredi izvor]
Dimtrije Grujić sin Gruje Ilića Kolarca i bratanac vojvode Vula Ilića Kolarca imao je sina Savu Grujića.
General Sava D. Grujić[uredi | uredi izvor]
Unuk vojvode Vula Ilića Kolarca, odnosno njegovog brata i pomoćnika Gruje Ilića[12], a sin Dimitrija Grujića, general Sava Grujić, predsednik ministarskog sveta (vlade) kraljevine Srbije pet puta (36, 39, 43, 55, 58. vlada)[13], ministar inostranih poslova, predsednik državnog saveta i poslanik u Petrogradu i Carigradu.
General Sava Grujić bio je oženjen Milicom Magazinović, čija je sestra Leposava bila udata za ministra Svetozara Milosavljevića.
General Sava Grujić je sa Milicom Magazinović imao kćerku Angelinu. Posle smrti prve supruge oženio se Milicom Radovanović sa kojom je imao sinove konjičkog kapetana Boru Grujića i kapetana Aleka Grujića i kćerke Mariju udatu za konjičkog divizijskog generala Vojina Čolak-Antića i Olgu, dvorsku damu, udatu za prof. dr Milivoja Lozanića, sina prof. dr Sime Lozanića, ministra i akademika.
Konjički kapetan Bora S. Grujić[uredi | uredi izvor]
Konjički kapetan Bora Grujić je sa Stanom Krstić, kćerkom Stevana i Jovanke Krstić imao sina Savu Grujića i kćerku Senu udatu za Staška Kumanudija.
Sava B. Grujić[uredi | uredi izvor]
Sava B. Grujić, sin konjičkog kapetana Bore Grujića živeo je u emigraciji.
Kapetan Aleksandar S. Grujić (-1911)[uredi | uredi izvor]
Kapetan Aleksandar Alek S. Grujić, sin generala Save Grujića i Milice Magazinović. Umro je 9. marta 1911.
Čolak-Antići[uredi | uredi izvor]
Kćerka generala Save Grujića i praunuka vojvode Vula Ilića Kolarca Marija Mara bila je udata za konjičkog divizijskog generala Vojina Čolak-Antić, praunuka vojvode Čolak Ante Simeonovića[14],[15]. Sinovi konjičkog divizijskog generala Vojina Čolak-Antića (1877—1944), a potomci vojvode Vula Kolarca su konjički major Ilija Čolak-Antić (1905-1973, konjički major Grujica Čolak-Antić (1906—1967) i konjički potpukovnik Petar Čolak-Antić (1907—1964). Ilija Čolak-Antić ima sina Vojina (1930—2007), koji ima sina Iliju, (1971). Grujica Čolak-Antić ima ćerku Maru, (1939), koja ima sina Predraga (1971) i unuke: Uroša i Tamaru. Petar Čolak-Antić ima dva sina Boška, (1931) i Slavka (1934—2011). Boško ima ćerku Tijanu (1962), sina Vojina (1965) i ćerku Jelenu (1983). Tijana ima sina Stevana (1997), a Vojin sina Ivana (1994) i ćerku Milu (1997). Slavko ima sina Aleksandra (1968).
Lozanići[uredi | uredi izvor]
Kćerka generala Save Grujića i praunuka vojvode Vula Ilića Kolarca Olga Lozanić rođ. Grujić, dvorska dama, bila je udata za prof. dr Milivoja Lozanića, sin prof. dr Sime Lozanića, ministra. Imali su kćerke Stanku i Milicu.
Mejtlendi, erlovi od Loderdejla[uredi | uredi izvor]
Stanka Lozanić, kćerka dr Milivoja Lozanića udata je za Patrika Mejtlenda, starešinu škotskog bratstva Mejtlend, erla od Loderdejla[16].
Imaju četvoro dece.
Porodične kuće i imanja[uredi | uredi izvor]
Kuća Cvetko Rajović, kneževskog predstavnika, zeta vojvode Vula Ilića Kolarca, nalazi se na uglu Uzun-Mirkove ulice i ulice Tadeuša Košćuška, kod Kalemegdana. U ovoj kući i njenim pomoćnim objektima nalazila se jedno vreme gimnazija „realka“, a sada je u njoj smešten Pedagoški muzej u Beogradu. Svoju staru kuću u Prizrenskoj uluci je darovao kćerci Dragi kada se udala za Puk. Antonije Oreškovića
General Sava Grujić imao je više vinograda na Topčiderskom brdu, danas Dedinju, gde su kasnije zidane kuće.
Srodstvo[uredi | uredi izvor]
Potomci i srodnici Ilića, odnosno Grujića su Cukići, Čolak-Antići, Lozanići, preko Cukića Petronijevići, Simići i Danići (koji su u srodstvu sa Garašanima), sa Magazinovićima, Kumanudijima, Karamatama, a od stranih porodica sa Mejtlendima, naslednim starešinama istoimenog škotskog bratstva, erlovima od Loderdejla[16] i dr.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Slave i imena svečara, Beograd 1895, [reprint, Beograd 1994], str. 7.
- ^ Predsednik vlade 6. april 1859 - 27. oktobar 1860. Vid. Spisak predsednika vlada Srbije.
- ^ M. Milićević, Pomenik, str. 619.
- ^ Poleksija D. Dimitrijević-Stošić, Ključevi Belog grada, Beograd 1967, str. 172, Bratislava Kostić, Novo groblje u Beogradu, Beograd 1999, 169.
- ^ M. Bjelajac, Generali i admirali vojske Kraljevine Jugoslavije, Beograd 1999, str. 230.
- ^ M. Milićević, Knez Miloš u pričama,
- ^ Milan Jovanović Stojimirović, Siluete starog Beograda, Beograd, 1971, str. 227.
- ^ Vid. Dragomir Acović, Srbi i heraldika, Beograd 2008, str. 425.
- ^ Vojvoda Pavle Cukić usvojio je svog vanbračnog sina Petra, koga je dao na čuvanje i vaspitavanje knjaz Milošu. Vid. Milan Jovanović Stojimirović, Siluete starog Beograda, Beograd 2008, str. 635.
- ^ Milan Jovanović Stojimirović, Siluete starog Beograda, Beograd, 1971, str. 230.
- ^ Iako se na nekoliko mesta u izvorima nalazi zvanje „podvojvoda“ izgleda da termin nije zaživeo. Reč je o pomoćniku vojvode za koji su kasnije uvedeni tremini kapetan. Vid. M. Milićević, Dodatak pomeniku, str. 179.
- ^ M. Milićević, Dodatak pomeniku, str. 179.
- ^ 19. decembar 1887 - 14. aprila 1888, 22. februar 1889 - 11. februar 1891, 23. novembar 1893 - 12. januar 1894, 21. septembar 1903 - 27. novembra 1904, 1. mart 1906 - 17. april 1906. Vid. Spisak predsednika vlada Srbije. Rođeni brat Vula Ilića Kolarca bio je Gruja Ilić, „podvojvoda“. „Sava Grujić unuk je ovom Grujici, Iliću Kolarcu. Zato je Sava i preneo kosti vojvode Vula Kolaraca iz Bukurešta u Beograd 17. septembra 1889. i sahranio ih u paliluskom groblju do crkve u grobnici Vulove kćeri Milice žene Cvetka Rajovaća“ M. Milićević, Dodatak pomeniku, str. 179.
- ^ KN, 715. Biografiju konjičko divizijskog generala Vojina Čolak Antića vid. M. Bjelajac, Generala i admirali Kraljevine Jugoslavije 1918-1941, Beograd 2004, str. 136.
- ^ Boško i Vojin Čolak-Atnići sinovi su potpukovnika Ilije Čolak-Antića, a unuci Dimitrija Matića, ministra. Starija grana Čolak-Antića po ženskoj liniji vodi poreklo i od knezova Raškovića, odnosno sestre kneza Maksima Raškovića
- ^ a b Vid. vikipediju na engleskom Earl of Lauderdale (en: Earl of Lauderdale), odnosno Patrick Maitland, 17th Earl of Lauderdale, (en: Patrick Maitland, 17th Earl of Lauderdale)