Egiptologija

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Egiptologija je nauka, tj. skup srodnih nauka koje se bave proučavanjem starog Egipta. Fenomeni koje proučava egiptologija su: svakodnevni život, jezik i literatura, istorija, kultura i umetnost, privreda, pravo, etika, religija i duhovni život.[1] Iako je arheologija nauka koja je otkrila najspektakularnije stvari u vezi sa starim Egiptom, ona nije jedina grana nauke koja potpada pod egiptologiju. Tu su još: istorija, istorija umetnosti, epigrafika, paleolingvistika, itd.

U osnosu na periode istorije starog Egipta, egiptologija se bavi:

  1. egipatskom praistorijom (od 5000. godine p. n. e. do početka prve dinastije negde oko 3000-e p. n. e.)
  2. dinastičkim Egiptom (vreme starog, srednjeg i Novog kraljevstva, od oko 3000. p. n. e. do četvrtog veka p. n. e, tj. do vremena kada je Aleksandar Makedonski osvojio Egipat)
  3. helenističkim i rimsko-vizantijskim Egiptom (od Aleksandra Makedonskog do pada pod arapsku vlast)

Oblast proučavanja[uredi | uredi izvor]

Egiptolozi se bave proučavanjem ostataka staroegipatske kulture od njenih početaka oko 3200. godine p. n. e. do prvih vekova nove ere. Materijalni ostaci ove kulture se nalaze pre svega u dolini Nila od Sredozemnog mora do Kartuma u današnjem Sudanu, i od Libijske pustinje na zapadu do jugozapadne Azije na istoku, kao i u celoj oblasti Sredozemlja. Osnove za razvoj egiptologije su postavili stručnjaci koji su se bavili istraživanjem egipatskog jezika i pisma, tekstova pisanih egipatskim hijeroglifima, hijeratskim, demotskim ili koptskim pismom. Hijeroglifi i hijeratsko pismo su služili za pisanje u svim istorijskim epohama starog Egipta. Ptolemejsko egipatsko pismo se prepoznaje po velikom broju novih znakova. Demotski i koptski su na višem stepenu razvoja i razvili su sopstvena pisma. Sačuvani tekstovi potiču iz raznih oblasti života. Tako nailazimo na nadgrobne natpise i stele, natpise na statuama, tekstove rituala, kalendare praznika, himne, religiozne tekstove itd, naročito one urezane na kamenu. Uz to postoje i književna dela koja su zapisana uglavnom na papirusu i na krečnjaku. Birokrate su za sobom ostavile izveštaje, pisma, oglase, spiskove, priručnike, zakonike i druga slična dela.

Danas mnogu univerziteti podučavaj studente egiptologiji. U osnovi njihovih programa su proučavanje jezika, razumevanje tekstova, arheološke teme i kulturna istorija. Za studije egiptologije korisno je znanje starogrčkog jezika, kao i jezika na kojim je napisana većina naučne literature - engleskog i francuskog. Danas rad egiptologa nije neophodno vezan za arheološka iskopavanja, već mogu da rade u muzejima i institutima koji se bave ovom tematikom, mogu da pripremaju izložbe ili predaju na univerzitetima.

Egiptologija se delom preklapa sa drugim naukama, poput „rane istorije“, „arheologije Bliskog istoka“, „klasične arheologije“, a u širem smislu i hrišćanskom teologijom, jer su egipatski Kopti bili jedni od prvih hrišćana.

Egiptologija kroz istoriju[uredi | uredi izvor]

Prvi egiptolozi bili su sami stari Egipćani. Tutmozis IV, u vreme dok je još bio princ, restaurisao je veliku sfingu. Manje od dva veka kasnije, princ Kemveset sin Ramzesa II je stekao reputaciju kao poznavalac i restaurator drevnih hramova, građevina i grobnica.

Prvi istoričari koji su pisali o istoriji Egipta potiču iz grčko-rimskog doba. To su bili: Herodot, Strabon, Diodor Sikulus i egipatski sveštenik Maneton iz 3 veka p. n. e.

Muslimanski istraživačli su delimično uspeli da razumeju hijeroglifsko pismo u 9. veku, polašeći od koptskog jezika. Abdul Latif al Bagdadi, profesor na univerzitetu Al Azhar, zapisao je detaljne opise egipatskih spomenika.

Moderna egiptologija[uredi | uredi izvor]

Deo Anijevog papirusa koji prikazuje kurzivne hijeroglife.

Žan Fransoa Šampolion i Ipolito Roselini su bili neki od prvih slavnih egiptologa. Nemac Karl Rihard Lepsijus je bio rani istraživač Egipta; bavio se iskopavanjima, izradom mapa i literature. Šampolion je dešifrovao sistem egipatskih hijeroglifa koristeći kamen iz Rozete kao osnov za analizu.

Oko 1830, Rifa el Tahtavi pojavio se kao jedan od prvih egipatskih egiptologa.[2] Njega su inspirisali srednjovekovni muslimanski egiptolozi.

Glavna institucija koja kontroliše arheološka istraživanja danas je Vrhovni savet za starine.

Drugi značajni egiptolozi:

Egiptologija u Srbiji[uredi | uredi izvor]

Egiptologijom su se bavili naučnici iz mnogih država. Najpoznatije države koje se bave iskopavaljima u Egiptu su: Nemačka, Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo. Egiptologija nije toliko zastupljena u Srbiji, ali ima dosta nalaza iz Egipta u muzejima širom Srbije. Najpoznatiji je Beogradska mumija iz Narodnog Muzeja. Najpoznatiji srpski egiptolozi su Sava Tutundžić, Branislav Anđelković, Vera Vasiljević i Danijela Stefanović.

Značajni muzeji[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Egiptologija”. Enciklopedija. Pristupljeno 21. 1. 2019. 
  2. ^ „Egiptologija”. Arheološki muzej u Zagrebu. Arhivirano iz originala 13. 09. 2018. g. Pristupljeno 21. 1. 2019. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Египтологија&oldid=26416408”