Milan Rašić (slikar)
| Milan Rašić | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Puno ime | Milan Rašić |
| Datum rođenja | 7. mart 1931. |
| Mesto rođenja | Donje Štiplje, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 10. april 2018. (87 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija |
Milan Rašić (Donje Štiplje, 1931 - Beograd, 2018 ) bio je srpski slikar, svetski klasik naivne umetnosti.
Samostalno je izlagao u Ćupriji, Jagodini, Kragujevcu, Beogradu, Berlinu, Buenos Ajresu, Minhenu, Diseldorfu, Cirihu, Hamburgu, Ženevi, Dubrovniku .[1] Pored Milosava Jovanovića i Dušana Jevtovića spada u slikare koji su se pojavili šezdesetih godina i koji su svojom darovitošću obeležili srpsku naivnu umetnost[2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Milan Rašić je rođen 1931. godine u Donjem Štiplju kod Jagodine, kao osmo dete u patrijarhalnoj seoskoj porodici. Nametnuti zahtevi sredine i teški životni uslovi vrlo brzo su se pokazali kao tesni i sputavajući za temperamentnu, radoznalu prirodu malog Rašića. Period ranog detinjstva koji je proveo lutajući poljima, upijajući lepotu prirode i zavičaja u svim njegovim raskošnim oblicima, suštinski će se urezati u duhovnu matricu budućeg umetnika i kao stvaralački pokretač bogatstvom sadržaja obeležiti čitav njegov likovni opus.
Osnovnu školu koju pohađa u obližnjem Vranovcu, Rašić završava 1943. godine. Izrazitu darovitost ispoljava na časovima likovnog i muzičkog vaspitanja. Posebno ga privlači crtanje i izrada figura od gline. Učitelj veronauke i parohijski sveštenik, Svetozar Subotić, koji se i sam u slobodno vreme bavio slikanjem, prepoznao je ove Rašićeve sposobnosti, i prvi naslutio potencijale njegove likovne nadarenosti. Shvatajući da je neobuzdani temperament i buntovnost talentovanog dečaka samo nemirenje sa teškim životnim prilikama, dovodi ga u svoj dom, školuje i brine o njemu kao svom detetu. Zauzvrat Rašić mu pomaže u kući i pri bogosluženju u crkvi. Ljubav prema slikarstvu, prema svemu lepom i duhovnom, trajno će obeležiti njegov životni put, napajajući ga iznova novom snagom inspiracije i stvaralačkog samopouzdanja. Teške materijalne porodične prilike lišiće Rašića daljeg školovanja i zauvek će probuditi njegov nemirni avanturistički temperament. Putovaće na sever baveći se različitim poslovima, radiće kao nadničar, zidar, moler, doživeće ravnicu, provesti burne dane u prestonici i svetu, dostići internacionalnu umetničku slavu, ali će se uvek iznova vraćati u zavičaj.
Slikarski počeci Milana Rašića javljaju se kao nastojanje da pronađe način da savlada sudbinu i prevaziđe životni kontekst koji mu je nametnut. Vremenom prerastajući u opsesiju, instinktivnu potrebu i saživljenost, ovi likovni impulsi vodiće ga ka potpunoj umetničkoj posvećenosti. Na putu traganja za likovnim identitetom na Rašića će više od savremenog umetničkog okruženja uticati poslovi koje je radio tokom godina lutalačkog života. Prvi slikarski pokušaji mladog Rašića vezani su za 1950. godinu i period koji provodi na radnim akcijama na autoputu Zagreb-Beograd. U okviru likovne sekcije dobija zadatak da oslikanim panoima ukrasi radnički krug. Prvi put se srećući sa likovnim izazovom velike bele površine, Rašić je prekriva jednom bojom preko koje slika stilizovane figure, popunjavajući slobodna mesta jednostavnim dekorativnim oblicima.
Nakon odsluženja vojnog roka, 1954. godine, Rašić se ženi i u potrazi za boljim životnim uslovima sa suprugom odlazi u Srem, gde se bavi mahom molerskim zanatom. Neretko su moleri po želji naručilaca oslikavali delove fasada i enterijera. Tako i on počinje da slika pejzaže i mrtve prirode po sobama, hodnicima i pročeljima sremačkih kuća, trudeći se da u realističkom duhu što vernije prenese viđeno. Ova iskustva, iako daleka od Rašićevog zrelog slikarskog identiteta, imaće posrednog uticaja na njegovo kasnije stvaralaštvo. Savladavanje velikih površina zidova oslobodiće njegovu umetničku viziju, a izazov komponovanja široko postavljenih kompozicija biće skrivena klica njegovog kasnijeg suverenog vladanja površinom slike. U tom svetlu nije zanemarljiv ni rad na popravci dotrajalih fresaka u crkvi u Novom Karlovcu nedaleko od Inđije, 1956. godine, koji je mogao prostor Rašićeve senzibilne likovne uobrazilje otvoriti ka bogatoj riznici tradicionalne vizantijske baštine.[3]
Stil[uredi | uredi izvor]
Svet zavičaja, opojna raskošna lepota prirode i bogatstvo oblika idiličnih prizora seoske svakodnevice, preoblikovani i obojeni slikarevom percepcijom i kreativnom vizurom, ostaće njegov nepresušan izvor inspiracije. Pastoralne scene prepoznatljivom arhitekturom i sižeima Rašić locira u podneblje svog kraja. Prenoseći svoju viziju sela on predstavlja stilizovanu, idealizovanu sliku tradicije, kolektivnog života i bujne vegetacije crnovrškog kraja. Karakteristične žanr scene, sažete u manje skupine figura, grupiše oko centralnog motiva, najčešće predstave hrama, kuće ili nekog značajnog događaja. U vertikalnim tokovima kompozicije nižu se tipični prizori seoske svakodnevice: odlazak na rad, povratak sa polja, igranke, prela, slave, i krštenja, poklade i litije, svadbe i sahrane. Ipak, nisu to puki zavičajni dnevnici. Likovnim uobličavanjem umetnik ih pretvara u uzvišene i univerzalne svetkovine životne radosti.
Iako Rašićev umetnički svet predstavlja svet bliskog i svakodnevnog, ta realnost sadržinskog nivoa je snažno individualizovana upečatljivim sintetizovanim likovnim izrazom, koji donosi instinktivno distanciranje umetnika od folklornog i oslobađanje od suvišne naracije. Za razliku od većine naivnih umetnika zavičajnih pejzažista i hroničara, Rašićev repertoar scena svakodnevice i običaja, ne nosi dokumentarnu notu, već daje senzitivan, neposredan i idealizovan doživljaj podneblja.
Prepoznatljiv umetnički govor na Rašićevim delima definiše snažna pikturalnost osobene čulne kolorističke game i pojednostavljenost realnih prizora, inventivno oživljenih strukturom multipliciranih ornamenata. Tematski sveden, stilizovan i sintetizovan pejzaž, u osnovi se javlja kao glavna inspiracija umetnika. Oblike bogate flore crnovrškog kraja umetnik radikalno sažima na znak, na potez, koje umnožava prekrivajući čitavu površinu slike. Folklorno-zavičajna potka u Rašićevim delima, kao okvir u kome slikar može da izrazi bujicu svojih raskošnih likovnih vizija, postaje polazište za poetski način parafraziranja sveta u kome elementi prirode organski proniču u umetničko tkanje slike.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Milan Rašić - Muzej Naivne umetnosti u Jagodini Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. novembar 2009) (jezik: srpski)
- ^ Koviljka Smiljković, Naivna umetnost, Pristupljeno 13. 4. 2013.
- ^ a b I. Jovanović, Milan Rašić, katalog, MNMU, Jagodina, 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Monografije u kojima je zastupljen:
- M. Bošković, M. Maširević, Monografija naivne umetnosti, Jagodina 1979.
- Muzej naivne umetnosti Svetozarevo 1960-1985, MNU, Jagodina 1985.
- J. Stošić, Jagodinski krug naivnih umentika, MNU, Jagodina, 2001.
- M. Vračević, Monografija naivne umentosti, Jagodina, 2002.
- N. Krstić, Naivna umetnost u Srbiji, MNU Jagodina 2004.
Enciklopedije naivne umetnosti u kojima je zastupljen:
- V. Kelemen, Naivno slikarstvo u Jugoslaviji, Zagreb, 1977.
- M. Bošković, M. Maširević, Samouki likovni umetnici u Srbiji, Torino-Jagodina, 1977.
- K. Dimitrijević, Naiva u Jugoslaviji, Beograd 1979.
- O. Bihalji Merin, N. Tomašević, Enciklopedija naivne umetnosti, Beograd, 1984.
- N. Krstić, M. Rašić, Naivna umetnost Srbije, Beograd, 1993.
- M. Vračević, M. Rašić, Naivna umetnost Srbije, Beograd, 2003.
- I. Jovanović, Milan Rašić, katalog, MNMU, Jagodina, 2015.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Milan Rašić - Muzej naivne i marginalne umetnosti Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. januar 2020)
- Koviljka Smiljković, Naivna umetnost
