Piliščaba
| Piliščaba mađ. Piliscsaba | |
|---|---|
 Ime naselja pisano rovaškim pismom | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Mađarska |
| Region | Centralna Mađarska |
| Županija | Pešta |
| Srez | Pilišverešvar |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2018. | 8.391[1] |
| — gustina | 320,45 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 23′ 03″ S; 18° 29′ 37″ I / 47.3841° S; 18.4937° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 25,57 km2 |
  Piliščaba Piliščaba na karti Mađarske | |
| Poštanski broj | 2081 |
| Pozivni broj | (+36) 26 |
| Veb-sajt | |
| www.piliscsaba.lap.hu/ | |
Piliščaba (mađ. Piliscsaba) je naselje u centralnoj Mađarskoj. Piliščaba je grad u okviru peštanske županije.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Piliščaba se nalazi u severozapadnom delu okruga, 25 km od Budimpešte , nalazi se u jugoistočnom delu basena Dorogi, koji je za javnost zatvoren od strane Pilisa, Gerecse i Budimskih planina . Graniči se sa naseljima Pilišverešvar, Piliščev, Pilišjasfalu, Tinnje, Perbal, Nađkovači, Pilišsentivan i Pilišsanto. Kroz naselje prolazi magistralni put 10 i železnička linija Budimpešta–Estergom koja vodi nedavno renovirani prigradski saobraćaj. Sa Tinijem je povezan javnim putem 1133 .
Grad, koji se nalazi na nadmorskoj visini od 210 metara, graniči se sa planinama planinskog lanca Piliš koji na severoistoku prelazi 400 metara ( Kopas-heđ 448 m), na jugoistoku sa planinama planinskog lanca Budaji slične visine (Kiš-Senaš 431 m, Čaba-heđ, Šoš-heđ) na jugozapadu, južnom delu Gerečea omeđuju ga 200-250 metara visoki glinoviti brežuljci brdskog područja Žambek - Bajnai . Na njenoj teritoriji nastaje potok Kenjermezeji, koji teče u pravcu severozapada ka Dunavu.
Poreklo imena[uredi | uredi izvor]
Rimljani su dali ime „Ad lucum felicem” (Srećni gaj) mestu okruženom šumovitim obroncima. Ime sela je izvedeno od ličnog imena Čaba – verovatno turskog porekla (caba: dar). Prefiks " Piliš " se odnosi na planine Piliš. Narodna tradicija kaže da mesto dobija ime sela po knezu Čabi.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Iz oblasti Piliščabe poznati su praistorijski, kasnobronzani, rimsko - keltski i srednjovekovni nalazi. Kroz ovo mesto je u prošlosti vodio rimski put koji je povezivao Akvinkum ( Obuda ) sa Brigetijem ( Ujsoni ).
Prvi pisani zapis datira iz 1263. godine, kada su vlasnici bili Ispan Mojš i njegov brat Šandor. Godine 1274. istoimeni sin Ispana Mojša dao je selo monahinjama na Zečjem ostrvu (istovremeno, u jednoj tapiji se pominje i Ajnardov zamak, koji se nalazi u blizini, ali je u oblasti Perbal). Godine 1393. ovde su posede dobili i pavliti. Gradonačelnik Šoljmara je 1409. godine posekao većinu šuma monahinja u Čabi i uništio selo, 1451. godine Čaba je navedena kao predijum, monahinje su ga dale u zakup. Krajem veka selo je ponovo naseljeno, ali je uništeno početkom turske okupacije, a tek u 18. veku je ponovo populisano kao vlasništvo budimskih klarisa.
Mala imanja nastala raspodelom zemlje iz 1945. (prosečno 10 jutara) organizovana su u zadruge (Uj Barazda i Jokai) od početka 1950-ih. Tokom kolektivizacije 1960-1961, na 1.133 gazdinstva i sa 729 članova osnovana je proizvođačka zadruga Haladaš, koja se 1977. godine spojila sa susednom zadrugom iz Pilišvelđe. Godine 1982. ova zadruga se spojila sa Rozmaring Tsz, sa sedištem u Nađkovaču, i tako je nastala Rozmaring Mgtsz, sa sedištem u Šoljmaru, sa 4.327 hektara i 1.327 članova.
Tokom revolucije 1956. godine došlo je do nemira na granici sela, a nekoliko revolucionarnih akcija je pogodilo naselje (između ostalog, mladi ljudi iz komšiluka su pokušali da miniraju u železnički tunel u Piliščabi). 28. novembra 1956 . iz Piliščabe pribl. 3 km dalje, sovjetska vojna jedinica ušla je u vatreni obračun sa naoružanom grupom od 8 ljudi dok je češljala šumu na farmi Janza. Sedam ustanika se povuklo u šumu, jedan je uhvaćen.
Nakon promene sistema 1989. godine, opština je takođe demokratski izabrana u Piliščabi. Godine 1994. Pilišjasfalu, koje je pripadalo Piliščabi od 1950. godine, organizovano je kao samostalno selo 11. decembra .
Piliščaba je dobila titulu grada 15. jula 2013. godine,[2] ceremonija inauguracije grada održana je 4. oktobra 2013. godine.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Stanovništvo Piliščabe, koje su Nemci i Slovaci naselili 1715. godine, zadržalo je svoj nemački i slovački karakter sve do početka 20. veka . Oko 1730. godine Matjaš Bel je opisao to selo kao „ novo naselje za Slovene “. Prema popisu iz 1850. godine, selo je bilo potpuno nemačko, 1870. i 1910. zvalo se „ Nemačko jezersko selo “, 1930. bilo je samo 50% nemačko i 12% slovačko. Ostali stanovnici su se izjašnjavali kao Mađari.
U popisu iz 1941. godine, udeo nemačkog (43%) i slovačkog (11%) stanovništva dalje se smanjio. Do tada su Mađari (44%) predstavljali relativnu većinu u selu. Kao rezultat posleratnih iseljavanja i preseljenja, straha od ovoga i ubrzane urbanizacije, do 1990. godine samo 2,3% se izjasnilo da su nemađarske nacionalnosti
Tokom popisa 2011. godine, 86,4% stanovnika izjasnilo se kao Mađari, 4,1% kao Romi, 0,3% kao Poljaci, 7,1% kao Nemci, 0,2% kao Rumuni i 1,5% kao Slovak (13,2% se nije izjasnilo).
Verska distribucija je bila sledeća: rimokatolici 44,7%, reformisani 9,6%, luterani 1,7%, grkokatolici 0,6%, nedenominacioni 13,8% (27,5% se nije izjasnilo).[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ [1]. Központi Statisztikai Hivatal, 2018. szeptember 3. (Pristupljeno: 2018. szeptember 4.).
- ^ „A köztársasági elnök 325/2013. (VII. 10.) KE határozata városi cím adományozásáról” (pdf). Magyar Közlöny 2013. évi 118. szám, 64033. oldal. 2013-07-05. Pristupljeno 2013-07-13.
- ^ Piliscsaba Helységnévtár
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt
- Kezdisarazpatak
- Pilišcentrum Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. avgust 2016)
- KATIMAVIK sastanak
- Železničke stanice i železnička stajališta u Mađarskoj
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
