Pređi na sadržaj

Pokret za homoseksualno oslobađanje

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Pokret za homoseksualno oslobađanje
Deo LGBT pokreta i seksualne revolucije
Protest homoseksualnog oslobađanja
Datum1969 – c. 1980
Lokacija
SAD, Kanada, Evropa, i druga područija
PovodHomofobija
CiljeviPovećanje prava LGBT populacije
Povećanje prihvatanja LGBT populacije
Suprotstavljanje internalizovanoj homofobiji
MetodeGrađanski otpor
Kaming aut
Podizanje svesti
Direktna akcija
RezultiraloUspeh u mnogim ciljevima
Legalizacija Istopolnih brakova i drugih LGBT prava
Moralna Većina je nastavila širenje homofobije
Mala lambda, prvi put korišćena 1970. godine kao simbol koji predstavlja homoseksualna prava.[1][2]

Pokret za homoseksualno oslobađanje (ili gej oslobodilački pokret)[a] je društveni i politički pokret koji je bio aktivan od kasnih 1960-ih do sredine 1980-ih[b] koji je lezbijke i homoseksualce nagovarao da se uključe u radikalnu direktnu akciju i da se suprotstave društvenoj sramoti gej ponosom.[7] U feminističkom duhu gde lično pitanje deo političkog, najosnovniji oblik aktivizma bio je naglasak na kaming autu porodici, prijateljima i kolegama i životu kao otvoreno lezbijske ili homoseksualne osobe.

Stounvol In u gej četvrti Grinvič Vilidža na Menhetnu bio je mesto Stounbolske pobune u junu 1969. godine i postao je kolevka modernog LGBT prava i pokreta za oslobađanje homoseksualaca.[8][9][10] Tokom ovog perioda, godišnji politički marševi kroz veće gradove, obično održavani u junu (u znak sećanja na protest u Stounvolu), još uvek su bili poznati kao marševi „Gej oslobađanje“. Tek kasnije sedamdesetih (u urbanim homoseksualnim centrima) i sve do osamdesetih (u manjim zajednicama), marševi su počeli da se nazivaju „gej parada ponosa“.[7] Pokret je uključio lezbijsku i homoseksualnu zajednicu u Severnoj Americi, Južnoj Americi, zapadnoj Evropi, Australiji i Novom Zelandu.

Homoseksualno oslobađanje takođe je poznato po svojim vezama sa kontrakulturom tog vremena (npr. grupe poput radikalnih vila) i po nameri gej oslobodilaca da transformišu ili ukinu temeljne institucije društva kao što su pol i nuklearna porodica; generalno, politika je bila radikalna, antirasistička i antikapitalistička.[11] Da bi se postiglo takvo oslobođenje, korišćeni su podizanje svesti i direktno delovanje. Iako su aktivizam i svest o HIV-u / AIDS- u (u grupama poput EKT AP) radikalizovali novi talas lezbijki i homoseksualaca 1980-ih, a radikalne grupe nastavile da postoje, početkom devedesetih radikalizam oslobađanja homoseksualaca bio je pomračen u glavnim tokovima novoizašlih, asimilacionih, belih homoseksualaca koji su isticali građanska prava i glavnu politiku.

Termin homoseksualno oslobađanje ponekad se odnosi na širi pokret za oslobađanje LGBT osoba od socijalnog i pravnog ugnjetavanja.[12][13] Ponekad se izraz pokret za oslobađanje homoseksualaca koristi sinonimno ili naizmenično sa pokretom za gej prava.[14] Komitet za Dan oslobođenja ulice Hristofera oformljen je u Njujorku u znak sećanja na prvu godišnjicu nereda u Stounvolu u junu 1969. godine, što je početak međunarodne tradicije događaja krajem jula za proslavu gej prajda.[15] Godišnji festivali prajda u Berlinu, Kelnu i drugim nemačkim gradovima poznati su kao Dani ulice Hristofer (Christopher Street Days ili CSD).

Poreklo i istorija pokreta

[uredi | uredi izvor]

Iako su neredi iz Stounvola-a 1969. u Njujorku popularno upamćeni kao iskra koja je proizvela novi pokret, poreklo prethodi ovim ikoničnim događajima.[16] Militantni otpor policijskim napadima nije bio ništa novo: već 1725. godine kupci su se borili protiv policijske racije u londonskoj homoseksualnoj moli kući . Organizovani pokreti, posebno u zapadnoj Evropi, aktivni su od 19. veka, proizvodeći publikacije, formirajući društvene grupe i vodeći kampanju za socijalne i pravne reforme. Pokreti iz perioda koji je neposredno prethodio homoseksualno oslobađanje, od kraja Drugog svetskog rata do kasnih 1960-ih, poznati su zajednički kao homofilni pokret.[17] Pokret homofila opisan je kao „politički konzervativan“, iako je dominantna kultura tog doba pozive na društveno prihvatanje istopolne ljubavi smatrala radikalnim rubnim stavovima.

Napomene

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Iako su u pokret uvek bili uključeni svi LGBT ljudi, u to vreme objedinjavajući pojam bio je „gej“, a kasnije „lezbejke i homoseksualci“, kao i krajem osamdesetih i početkom devedesetih, „kvir“ je vraćen kao alternativa jednoj reči za sve produžetke niza inicijala, posebno kada je koriste radikalne političke grupe.[3] Konkretno, prednost se daje reči „gej“ na prethodne oznake, poput homoseksualnih ili homofilskih, koje su još uvek koristile glavne vesti, kada bi uopšte prenosile vesti o homoseksualcima. The New York Times odbijao je da koristi reč „gej“ sve do 1987. godine, sve do tada insistirajući na „homoseksualcu“.[4]
  2. ^ Dok su sedamdesete bile vrh oslobađanja homoseksualaca u Njujorku i drugim urbanim oblastima, „oslobađanje“ se još uvek koristilo umesto „ponosa“ u represivnijim oblastima sredinom 1980-ih. „Kueer“ nije mnogo prihvaćen kao krovni termin za LGBT sve do kasnije 1980-ih.[5][6]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Rapp, Linda (2003). „Symbols” (PDF). glbtq.com. Pristupljeno 17. 11. 2018. 
  2. ^ „1969, The Year of Gay Liberation”. The New York Public Library. jun 2009. Pristupljeno 17. 11. 2018. 
  3. ^ Hoffman 2007, str. 79–81
  4. ^ Hoffman 2007, str. 78
  5. ^ Hoffman 2007
  6. ^ phoenix. „Gay Rights Are Not Queer Liberation”. autostraddle.com. Pristupljeno 1. 3. 2015. 
  7. ^ a b Hoffman, 2007, pp.xi-xiii.
  8. ^ Julia Goicichea (16. 8. 2017). „Why New York City Is a Major Destination for LGBT Travelers”. The Culture Trip. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  9. ^ Eli Rosenberg (24. 6. 2016). „Stonewall Inn Named National Monument, a First for the Gay Rights Movement”. The New York Times. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  10. ^ „Workforce Diversity The Stonewall Inn, National Historic Landmark National Register Number: 99000562”. National Park Service, U.S. Department of the Interior. Pristupljeno 3. 2. 2019. 
  11. ^ „Gay Liberation Front: Manifesto. London”. 1978 [1971]. Arhivirano iz originala 30. 04. 2012. g. Pristupljeno 20. 09. 2020. 
  12. ^ „the definition of gay liberation”. Dictionary.com. Pristupljeno 2016-07-03. 
  13. ^ „gay liberation Definition in the Cambridge English Dictionary”. dictionary.cambridge.org. Pristupljeno 2016-07-03. 
  14. ^ „gay rights movement | Definition & History”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). 
  15. ^ Stryker, Susan. „Christopher Street Gay Liberation Day: 1970”. PlanetOut. Arhivirano iz originala 31. 3. 2008. g. Pristupljeno 28. 6. 2010. 
  16. ^ Armstrong, Elizabeth A.; Crage, Suzanna M. (2006). „Movements and Memory: The Making of the Stonewall Myth”. American Sociological Review. 71 (5): 724—751. JSTOR 25472425. S2CID 144545934. doi:10.1177/000312240607100502. 
  17. ^ „The Persistence of Transnational Organizing: The Case of the Homophile Movement”. Arhivirano iz originala 27. 09. 2019. g. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Покрет_за_хомосексуално_ослобађање&oldid=26977146”