Puškar
Puškar (engl. gunsmith, armourer) je zanatlija ili (od 20. veka) kvalifikovani radnik koji opravlja, održava i izrađuje ručno vatreno oružje.[1][a] Do 20. veka u Srbiji ovaj zanat bio je poznat kao tufegdžijski.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ručno vatreno oružje, koje se smatra pretečama pušaka, pojavilo se početkom 15. veka: arkebuze i kulevrine bile su tako teške i velikog kalibra (preko 20 mm), da su ih posluživala dva čoveka; zato se većinom i ne ubrajaju u puške, već u njihove preteče. Prve prave puške, muskete fitiljače, pojavile su se u 16. veku, a početkom 17. veka zamenjene su efikasnijim kremenjačama.[2][b]
Pojavom vatrenog oružja nastala je potreba za specijalistima za njihovo održavanje i opravke. U početku, vatreno oružje su održavali kovači i bravari, koji se postepeno specijalizuju za izradu i opravku oružja. Vremenom svi oni dobijaju ime puškari i organizuju esnafe s isključivim pravom izrade i opravke oružja. Oružje u vojsci opravljaju po pogodbi privatni puškari. Stalni državni puškari prvi put se uvode u konjičke i pešadijske pukove u Pruskoj 1720. godine. U francuskoj vojsci, 1775 zvanično je ustanovljena funkcija stalnih državnih puškara; od 1778. angažovani su ugovorom na 2 godine, sa rangom i platom vojnika. Kasnije se njihov položaj poboljšava: od 1854. imaju najviše podoficirske činove. U Rusiji puškari su regrutovani iz redova zanatlija, s tim što su, prethodno, završili stručne kurseve (3-4 godine) u fabrikama oružja.[1]
U Srbiji[uredi | uredi izvor]
Naziv puška prvi put se pominje 1445. u Dubrovniku. Vojska Đurđa Brankovića u ratovima na Primorju 1452. i bosanska vojska pri odbrani Ključa (1463) imale su fitiljače evropskog i turskog porekla. U 17. veku koriste se kremenjače, koje su puškari (tufegdžije), sastavljali od uvezenih delova. Poznati centri za izradu pušaka u 18. veku bili su Prizren, Peć i Đakovica, sa bogatim esnafima tufegdžija.[2]
U srpskoj i JV puškari su regrutovani od pitomaca Vojno-zanatlijske škole (Vojnotehnički zavod) ili privatnih zanatlija koji su završili puškarski kurs u Kragujevcu i položili ispit za majstora puškara, a dužnosti su im bile regulisane posebnim pravilima. Posle Drugog svetskog rata pešadijsko naoružanje opravlja se u radionicama u kojima rade majstori puškari i njihovi pomoćnici.[1]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ U engleskom jeziku postoje dva srodna termina: gunsmith, civilni majstor koji, pored opravki, može i da dizajnira i izrađuje vatreno oružje, i armourer, koji samo opravlja i održava gotovo oružje, najčešće pri vojnim i policijskim jedinicama. U srpskom jeziku obe profesije obuhvaćene su terminom puškar, mada je očigledno da među njima postoje različiti nivoi stručnosti i specijalizacije.
- ^ Procenat zatajivanja (neopaljenja) kod musketa fitiljača bio je oko 40 %, domet oko 200 m, a tačnost gađanja oko 27 %.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (knjiga 7). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
