Rak jednjaka

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Rak jednjaka
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnostonkologija
hirurgija

Rak jednjaka jedan je od malignih tumora gornjih partija gastrointestinalnog sistema, koji zbog tendencije ka davanju udaljenih metastaza ima veoma lošu prognozu, bez obzira na do sada dostupne načine lečenja.[1] Najčešći i najznačajniji oblici malignih tumora jednjaka (mišićne cevi čija je uloga transport hrane od usta do želuca) su planocelularni karcinom i adenokarcinom.[2] Planocelularni karcinom se razvija od ćelija epitela jednjaka, i najčešće je lokalizovan u gornjim i srednjim segmentima jednjaka (najčešće u srednjoj trećini). Adenokarcinom nastaje iz žlezdanih ćelija i najčešće je lokalizovan u završnim delovima (distalnoj trećini) jednjaka. U ostale maligne tumore jednjaka spadaju; karcinom vretenastih ćelija, verikozni karcinom, pseudosarkom, mukopidermoidni karcinom, adenoskvamozni karcinom, cilindrom, primarni karcinom svetlih ćelija, horiokarcinom, karcinoidni tumor, sarkom i primarni maligni melanom.[1]

Simptomi bolesti su progresivna disfagija i hematemeza, praćene sve većim gubitkom telesne težine. Dijagnoza se postavlja endoskopijom i potom dopunjuje kompjuterizovanom tomografijom i endoskopskom ultrazvučnom sonografijom, radi određivanja stadijuma tumora. Uspeh lečenja zavisi od stadijuma u kome je otkriven tumorski proces i uključuje kombinovanu terapiju (operaciju sa hemoterapijom i zračenjem). Dugogodišnje preživljavanje je slabo, izuzev kod bolesnike sa jasno lokalizovanim oblikom bolesti.[2]

Anatomija[uredi | uredi izvor]

Jednjak (označen crvenom bojom)
Anatomski delovi jednjaka

Jednjak ili ezofagus (lat. oesophagus) mišićno sluzokožni je organ digestivnog sistema, koji transportuje hranu od ždrela do želuca.[3][4] Cevastog je oblika dužine 22-25 cm, koji se nastvaljanjem na ždrelo a završava u želudačnom otvoru za jednjak kardiji (lat. cardia). Završni otvor jednjaka udaljen je oko 42 cm od početka usne duplje. Prečnik jednjaka je oko 2 cm (kad hrana prolazi kroz njega), ali je na nekim mestima i manji.[5][6]

Jednjak prolazi kroz vrat, grudni koš i trbuh, pa je i podeljen na ta tri dela, vratni, grudni i trbušni deo.[3]

Vratni deo jednjaka

Ovaj segment je početni deo jednjaka i od manubrijuma grudne kosti prelazi u grudni deo. Dužne je oko 5 cm. Između jednjaka i pretkičmenih mišića nalazi se retroezofagealni prostor, koji omogućava pokrete jednjaka pri gutanju. Ispred jednjaka je dušnik, a između jednjaka i dušnika prolaze povratni grkljanski živci (lat. n. laringeus recurrens). Bočno leže režnjevi štitne žlezde, karotidne arterije, unutrašnje jugularne vene i oba živca vagusa (svaki sa po jedne strane).[4]

Grudni deo jednjaka

Ovaj deo jednjaka je dug oko 15-20 cm i to je njegov najduži deo. Podeljen je na gornji i donji grudni deo.

Gornji grudni deo, se nalazi u gornjem sredogruđu (medijastinumu). Ovaj deo se nalazi iza dušnika i iznad luka aorte. Levi glavni bronh pritiska jednjak sa prednje strane i stvara na njemu srednje suženje. Između zadnje strane jednjaka i kičmenog stuba, sa mišićima nalazi se retroezofagealni prostor. Zadnju stranu ukršta grudni limfni kanal (lat. ductus thoracicus). Levu stranu jednjaka dodiruje luk aorte, stvara na njemu srednje suženje i potiskuje ga udesno. Sa leve strane jednjaka nalazi se leva zajednička karotidna arterija, takođe ovom stranom u žlebu između jednjaka i dušnika prolazi i levi povratni grkljanski živac. Leva strana jednjaka dodiruje i levu plućnu maramicu. Desna strana jednjaka se nalazi iza dušnika i dodiruje desnuplućnu maramicu. U okolini jednjaka se nalaze brojni paratrahealni limfni čvorovi.[4]

Donji grudni deo, nalazi se ispod račve dušnika i iza srčane maramice, tako da je sa prednje strane prekriven njom i preko nje dodiruje levu pretkomoru i komoru srca. Desna plućna arterija takođe prolazi ispred jednjaka nešto iznad srčane maramice. U donjem delu prednjom stranom jednjaka silazi levi živac vagus, dok desni vagus silazi zadnjom stranom jednjaka. Aortni luk se podvlači ispod jednjaka i prelazi na njegovu zadnju stranu. U nivou dijafragme grudna aorta je sasvim pozadi jednjaka. Zadnja strana jednjaka je i u kontaktu sa grudnim limfnim kanalom i venom azigos.

Trbušni deo

Ovaj deo jednjaka počinje otvorom dijafragme (prečaga) kroz koji prolazi jednjak (lat. hiatus asophageus). Ovaj deo je kratak, 2-4 cm, levkastog oblika i obuhvaćen je mišićima prečage, koja imaju ulogu sfinktera (zatvarača) jednjaka. Završava se ušćem u želudac (lat. ostium cardiacum).[3]

Epidemiologija[uredi | uredi izvor]

Smrtnost od raka jednjaka na 100.000 stanovnika, prema starosti bolesnika, u 2004.[7]
  nema podataka
  < 3
  3–6
  6–9
  9–12
  12–15
  15–18
  18–21
  21–24
  24–27
  27–30
  30–35
  > 35
Morbiditet/mortalitet

Karcinom jednjaka, na globalnom nivou sedmi je po redu uzrok smrti u svetu. Javlja se kod otprilike 3-6 osobe na 100 000 stanovnika, i u stalnom je blagom porastu, posebno u endemskim oblastima koje imaju i veću stopu po glavi stanovnika. Stopa petogodišnjeg preživljavanja bolesnika, u razdoblju od 2001. do 2007. godine, bila je 19%.[8]

Svetska zdravstvena organizacija (SZO) prepoznaje najmanje 23 primarna tipa tumora jednjaka, među kojima su dva najčešća maligna tumora; planocelularni karcinom (PCK) koji, prema različitim izvorima, učestvuje na globalnom nivou u ukupnoj neoplastičnoj ezofagealnoj patologiji sa oko 70-90% slučajeva, i adenokarcinom jednjaka, koji ičestvuje sa oko 4 - 10% slučajeva.[9]

Rak jednjaka u razvijenim zemljama sveta, kao što su SAD javlja se u oko 13.500 slučajeva, i praćen je smrtnošću od oko 12.500 slučajeva godišnje. Od navedenog broja planocelularni karcinom u SAD prisutan je u oko 8.000 slučajeva godišnje. Slični podaci o učestalosti ovog malignog tumora dobijeni su i u delovima Azije i Južnoj Africi.[10] U nekim regionima, kao što su oblasti na severu Irana, neke oblasti južne Rusije i severne Kine, učestalost karcinoma jednjaka može biti jako visok sa oko 800 slučajeva na 100.000 stanovnika, dok je u Sjedinjenim Američkim Državama, karcinom skvamoznih ćelija uzrok 95% svih kancera jednjaka širom sveta.

Najveći broj karcinom jednjaka poreklom je od pločasto slojevitog epitela, mada je u 21. veku broj obolelih od adenokarcinoma u stalnom porastu, npr. za oko 600% u SAD, gde je za poslednjih 30 godina i prevazišao incidenciju PCK, i najčešće se javlja tokom šeste i sedme decenije života.

Rasne i polne razlike

U SAD rak jednjaka je 4-5 puta češći u crnaca nego u belaca i 2-3 puta češći kod muškaraca nego kod žena (muško ženski odnos je 3-4 : 1) Adenokarcinom čija je učestalost u stalnom porastu; četiri puta je češći u belaca nego u crnaca, i čini oko 50% svih karcinoma jednjaka u belaca. Do 1970, karcinoma jednjaka je bio najčešći tip raka jednjaka (90-95%), kojim su najčešće bili pogođeni hispano indijanci koji su u anamnezi naveli dugu istoriju pušenja i konzumiranja alkohola.

Učestalost adenokarcinoma jednjaka u Sjedinjenim Američkim Državama pokazala je prosečan godišnji rast od 1,7% kod muškaraca i 1,9% u žena od 1999. do 2008. godine.[8]

Etiologija[uredi | uredi izvor]

Osnovni faktori rizika za pojavu raka jednjaka su;[11]

Uživanje alkohola i duvana (u bilo kom obliku)

Jedna Holandiska studiji, kojom je istraživanjem bilo obuhvaćeno 120.852 učesnika, pokazala je kombinovane efekte pušenja i konzumiranja alkohola na rizik pojave karcinoma jednjaka. Među učesnicima koji su pili 30 grama ili više etanola dnevno, stopa karcinom skvamoznih ćelija jednjaka bila je za 4,61 veća u poređenju sa apstinentima. Pušača koji su konzumirali više od 15 grama/dnevno etanola imali su stopu učestalosti karcinoma jednjaka koja je za 8,05 bila veća u odnosu na nepušača koji su konzumirali manje od 5 grama/dnevno etanola.

Adenokarcinom kod Beretovog jednjaka
Ahalazija

Ili disinergija jednjaka predstavlja difuzni motorni poremećaj, koji se karakteriše oslabljenom peristaltikom i nemogućnošću relaksacije donjeg dela jednjaka.[12] Javlja se kod oba pola (češće kod muškaraca) između 30. i 60. godine života.[13]

Gastroezofagealni refluksne bolesti, posebno Beretov jednjak

Gastroezofagealne refluksne bolesti jedna su od komplikacija u području cilindričnog epitela donjeg dela jednjaka, koja nastaje zbog dugotrajnog ezofagealnog refluksa.[14] U 75% slučajeva bolest je praćen gorušicom, a u 5-15% bolesnika, sa gastro ezofagealnim refluksom, manifestuje sa predkanceroznim stanjem (metaplazijom ili pojavom želudačnog epitela u jednjaku), nastalog zbog dugotrajne izloženosti želudačnoj kiselini cilindričnog epitela hroničnim refluksom želudačnog sadržaja. Stanje je nazvano po Normanu Baretu (Norman Barrett 1903—1979) koji je prvi opisao ovo stanje 1957. godine.[15]

Humani papiloma virus,
Unos kiselina ili baza, npr. kod zadesnih ili samoubilačka trovanja (sa posledičnim ožiljcima sluzokože jednjaka),
Skleroterapija,
Plumer-Vinsonov sindrom,
Zračenje jednjaka.
Deficit vitamina i drugih nutrijenata

Defiicit riboflavin, vitamin A i C i nekih nutrijenata (molibden, mangan, cink, gvožđe, silicijum, barijum, titanijum i magnezijum), može biti jedan od faktora za pojavu raka jednjaka. Naime usled deficita minerala i vitamina može se očekivati povećana invazija gljivica i kontaminacija hrane mikotoksinima.

Genetski faktori

Genetski činioci navode se kao značajni za razvoj SCK, iako su (kao etiološki faktor) nedovoljno istraženi.[11][16] Tako se u literaturi navodi da 50% bolesnika sa tilozom (palmarnom i plantarnom hiperkeratozom), autozomno dominantnim poremećajem, boluje od rak jednjaka do 45 godine starosti, a 95% do 55 godine starosti. Takođe genetski izazvan polimorfizam enzima koji metabolišu alkohol može predstavljati rizik za neke osobe, jer one ne mogu sprečitio oštećenja izazvana metabolitima alkohola, kao što je acetaldehid.

Adenokarcinom koji se najčešće javlja u distalnom delu jednjaka, ponekad je teško razlikovati od adenokarcinoma kardije koji zahvata distalni deo jednjaka. Većina adenokarcinoma izrasta iz Beretovog jednjaka nastalog kao posledica hroničnog gastroezofagealne refluksne bolesti i refluksnog ezofagitisa.

Vrste tumora[uredi | uredi izvor]

Adenokarcinom jednjaka[uredi | uredi izvor]

Adenokarcinom je najčešći tip raka jednjaka. Bolesnici sa Beretovim jednjakom (koji se može razviti iz gastroezofagealne refluksne bolesti) ispoljavaju povećani rizik od pojave ove vrste raka. Ostali faktori rizika uključuju pušenje, muški pol ili gojaznost.[17]

Ostali tumori jednjaka[uredi | uredi izvor]

Manje česti maligni tumori jednjaka su;

  • karcinom vretenastih ćelija (slabo diferencirana varijanta planocelularog karcinoma), varikozni karcinom (dobro diferencirana varijanta planocelularnog karcinoma):
Dijagram koji pokazuje rak jednjaka u naprednoj fazi bolesti sa metastazama u jetri
  • pseudosarkom,
  • mukopidermoidni karcinom,
  • adenoskvamozni karcinom,
  • cilindrom (adenoidne cistični karcinom),
  • primarni karcinom svetlih ćelija,
  • horiokarcinom,
  • karcinoidni tumor,
  • sarkom
  • primarni maligni melanom.

Metastatski tumori jednjaka[uredi | uredi izvor]

Metastatski tumori čine oko 3% tumora jednjaka. Melanom i rak dojke najčešće metastaziraju u jednjak; ostali tumori čine rak glave i vrata, pluća, želuca, jetre, bubrega, prostate, testisa i kostiju. Ovi tumori obično zahvataju vezivnu stromu oko jednjaka, dok primarni tumori jednjaka počinju svoj rast u mukozi ili submukozi jednjaka.[15]

Klinička slika[uredi | uredi izvor]

Disfagija
  • Otežan prolazak hrane kroz jednjak (disfagija), najčešći je simptom raka jednjaka, koji je u početku povezan sa unosom čvrste hrana, da bi u uznapredovaloj fazi uključi i poteškoće sa unosom tečnosti.
  • Ona može biti posledica mehaničke opstrukcije ili poremećaja motiliteta zida jednjaka.
Gubitak težine
  • Ovo je drugi najčešći simptom, koji nastaje kao posledica neadkvatnog unosa hrane i gubitka apetita
  • Javlja se u više od 50% bolesnika sa rakom jednjaka
Retsrostanalni bol
  • Bol je najčešće lokalizovana u epigastričnom ili retrosternalnoj oblasti
  • Bol u koštanim strukturama ukazuje na metastaze bolesti
Hematemeza
  • Povraćanje krvi (hemetemza) nastaje kao posledica krvarenje iz krvnih sudova tumora
Respiratorni simptomi
  • Uporan, nadražajni, kašalj
  • Izazvani aspiracijom nesvarene hrane ili krvi zbog disfagije i hematemeze
  • Direktnim invazija raka jednjaka u traheobronhijalno stablo
  • Respiratorni simptomi najčešće su znaci neoperabilnog oblika raka jednjaka
Ostali simptomi
  • Gubitak apetita
  • Melena
  • Limfadenopatija (uvećanje limfnih zlezdda), koja je najčešće lokalizovana u laterocervikalnom ili supraklavikularnom području
  • Hepatomegalija (uvećanje jetre) kod raka jednjaka često ukazuje neoperabilni oblik bolesti.
  • Štucanje i promuklost

Dijagnoza[uredi | uredi izvor]

U zavisno od toga da li se radi o otežanom gutanju krute ili tekuće hrane, i drugi poremećaji motiliteta jednjaka i prateći znaci i simptomi, potrebno je učiniti sledeća ispitivanja, koja je 2013. godine predložilo Društvo za grudnu hirurgiju, i time pomoglo kliničkoj praksi u dijagnostici i lečenju lokalizovanog raka jednjaka.[18][19] Njihove preporuke su sledeće:

  • Radiografski pregled jednjaka i želuca. Pregled treba obaviti uz pomoć barijuma, zajedno sa unosom čvrstog zalogaja (najčešće keksa ili tableta). Ako se utvrdi opstrukcija, treba učiniti endoskopski pregled
  • Endoskopija (po mogućnosti i biopsija) jedna je metoda koja isključuje ili potvrđuje maligni proces. Ako je nalaz negativan ili ako ukazuje na poremećaj motiliteta, potrebno je ispitati motilitet jednjaka.[20]
  • Hromoendoskopija (upotreba boja). Ovo je jedna od metoda endoskopije jednjaka visoke rezolucije, zasnovana na spektroskopiji, uskih područja snimanje (optička tehnologija upotrebljenih filtera poboljšava vidljivost krvnih sudova) i autofluorescenciji (koja koristi prirodnu emisiju svetlosti bioloških tkiva).
  • Kompjuterizovana tomografija ili magnetna rezonantna tomografija. Ove metode obuhvataju pregled grudnog koša i gornjeg dela trbuha.[21][22]
  • Endoskopska ultrasonografija - povećava tačnost skele tumorskog procesa.[23][24]
  • Aspiracija limfnog čvora
  • Bronhoskopija. Ova metoda se koristi kod visoko pozicioniranih tumora u jednjaku ili ako je prisutna izražena promuklosti ili hemoptizije.
  • Endoskopska slika Barretovog jednjaka, čestog prekursora adenokarcinoma jednjaka
    Endoskopska slika Barretovog jednjaka, čestog prekursora adenokarcinoma jednjaka
  • Endoskopija i radijalni endoskopski ultrazvuk submukoznog tumora u centralnom delu jednjaka
    Endoskopija i radijalni endoskopski ultrazvuk submukoznog tumora u centralnom delu jednjaka
  • Kontrastni CT snimak koji pokazuje tumor jednjaka (koronalni pogled)
    Kontrastni CT snimak koji pokazuje tumor jednjaka (koronalni pogled)
  • Rak jednjaka
    Rak jednjaka
  • Mikrografija histopatološkog nalaza adenokarcinoma jednjaka (tamnoplavi – gornji levi deo slike) i normalnog skvamoznog epitela (gore desno na slici)
    Mikrografija histopatološkog nalaza adenokarcinoma jednjaka (tamnoplavi – gornji levi deo slike) i normalnog skvamoznog epitela (gore desno na slici)

Diferencijalna dijagnoza[uredi | uredi izvor]

Diferencijalna dijagnoza raka jednjaka uključuje:[18]

  • Bolesti jednjaka bilo kog uzroka.
  • Kompresija jednjaka iz eksternih izvora - na primer, uvećane limfne žlezde ili karcinom bronhija.
  • Ahalazija.
  • Rak želuca.
  • Intramuralni benigni tumori - npr, leiomiom.
  • Metastatski tumori - najčešće iz grudnog koša.

Prognoza[uredi | uredi izvor]

Bolesnici kod koji je u preoperativnom statusu prisutan komorbiditet,Komorbiditet[a] i prisustvo ili odsustvo metastaza imaju jake prediktore lošeg ishoda lečenja. Zato prognoza kod raja jednjaka, pre svega karcinoma, varira u zavisnosti od faze u kojoj se bolest nalazi i kliničke slike.[15]

Ukupna stopa preživljavanja od pet godina uočena je kod 20-25% u svim fazama bolesti. Ako je kod bolesnika prisutna promena na limfnim čvorovima prognoza je još slabija. Stopa preživljavanja kod oba tipa karcinoma je ista. Studija sprovedan kod 1.085 bolesnika koji su podvrgnuti ezofagotomiji pokazala je da je stopa smrtnosti 4% a stopa preživljavanja 23%. Kod bolesnika kod kojih je primenjena preoperativna hemoradioterapija, prognozirano poboljšanje opšteg stanja bolesti uočen je kod 48% slučajeva.[2]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Komorbiditet prisustvo je jedne ili više bolesti ili dijagnoza, pored primarne dijagnoze, kod istog bolesnika.

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Micev, M.; Cosic-Micev, M. (2010). „Pathology and pathobiology of the oesophageal carcinoma”. Acta Chirurgica Iugoslavica. 57 (2): 15—26. PMID 20954310. doi:10.2298/ACI1002015M. 
  2. ^ a b v Dubecz, Attila; Gall, Isabell; Solymosi, Norbert; Schweigert, Michael; Peters, Jeffrey H.; Feith, Marcus; Stein, Hubert J. (2012). „Temporal Trends in Long-Term Survival and Cure Rates in Esophageal Cancer: A SEER Database Analysis”. Journal of Thoracic Oncology. 7 (2): 443—7. PMID 22173700. S2CID 38917824. doi:10.1097/JTO.0b013e3182397751. .
  3. ^ a b v Bogdanović, Dragoslav. Anatomija grudnog koša. Savremena administracija. 
  4. ^ a b v Susan Standring, ur. (2009) [1858]. Gray's anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice, Expert Consult. illustrated by Richard E. M. Moore (40 izd.). Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-06684-9. 
  5. ^ Bogdanović, Dragoslav. Anatomija grudnog koša. Savremena administracija. 
  6. ^ Susan Standring, ur. (2009) [1858]. Gray's anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice, Expert Consult. illustrated by Richard E. M. Moore (40 izd.). Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-06684-9. 
  7. ^ „WHO Disease and injury country estimates”. World Health Organization. 2009. Pristupljeno 11. 11. 2009. 
  8. ^ a b Whittemore, edited by David Schottenfeld, Joseph F. Fraumeni Jr.; associate editors, Graham A. Colditz, Jonathan M. Samet, Alice S. (2006). Cancer epidemiology and prevention (3rd ed.). Oxford: Oxford University Press. p. 697.
  9. ^ Kachala R (septembar 2010). „Systematic review: epidemiology of oesophageal cancer in Sub-Saharan Africa”. Malawi Medical Journal. 22 (3): 65—70. PMC 3345777 Slobodan pristup. PMID 21977849. doi:10.4314/mmj.v22i3.62190. 
  10. ^ Blot WJ, Devesa SS, Kneller RW, Fraumeni JF Jr.: Rising incidence of adenocarcinoma of the esophagus and gastric cardia. JAMA 1991, 265:1287-1289.
  11. ^ a b Ribiero UJr; Posner MC; Safatle-RibeiroAV; et al. (1996). „Risk factors for squamous cell carcinoma of the oesophagus.”. Br J Surg. 83 (9): 1174—85. PMID 8983603. 
  12. ^ „Ahalazija jednjaka”. Arhivirano iz originala 16. 12. 2007. g. Pristupljeno 21. 12. 2007. 
  13. ^ „Kardiospazam”. Arhivirano iz originala 2. 12. 2017. g. Pristupljeno 21. 12. 2007. 
  14. ^ Fock KM, Poh CH. Gastroesophageal reflux disease. J Gastroenterol. 2010 Jun 29.
  15. ^ a b v van Baal JW; Milano F; Rygiel AM; Bergman JJ; Rosmolen WD; van Deventer SJ; Wang KK; Peppelenbosch MP; Krishnadath KK. (2005). „A comparative analysis by SAGE of gene expression profiles of Barrett's esophagus, normal squamous esophagus, and gastric cardia.”. Gastroenterology. 129 (4): 1274—81. PMID 16230080. doi:10.1053/j.gastro.2005.07.026. .
  16. ^ Cai L, You N-C Y, Lu H, et al: Dietary selenium intake,aldehyde dehydrogenase-2 and x-ray repair crosscomplementing1 genetic polymorphisms and the risk ofesophageal squamous carcinoma. Cancer 2006;106:2345.
  17. ^ Ku GY, Ilson DH. Cancer of the esophagus. In: Niederhuber JE, Armitage JO, Kastan MB, Doroshow JH, Tepper JE, eds. Abeloff's Clinical Oncology. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 71.
  18. ^ a b Nelson R. New Clinical Guidelines Issued for Esophageal Cancer. Medscape Medical News. medscape.com
  19. ^ Varghese TK Jr, Hofstetter WL, Rizk NP, Low DE, Darling GE, Watson TJ,; et al. (jul 2013). „The society of thoracic surgeons guidelines on the diagnosis and staging of patients with esophageal cancer”. Ann Thorac Surg. 96 (1): 346—56. PMID 23752201. doi:10.1016/j.athoracsur.2013.02.069. .
  20. ^ Mazzeo, S.; Caramella, D.; Gennai, A.; Giusti, P.; Neri, E.; Melai, L.; Cappelli, C.; Bertini, R.; Capria, A. (2003-10-28). „Multidetector CT and virtual endoscopy in the evaluation of the esophagus”. Abdominal Imaging. 29 (1). ISSN 0942-8925. doi:10.1007/s00261-003-0074-2. 
  21. ^ Picus, D.; Balfe, D. M.; Koehler, R. E.; Roper, C. L.; Owen, J. W. (februar 1983). „Computed tomography in the staging of esophageal carcinoma”. Computed Tomography in the Staging of Esophageal Carcinoma. Radiology. 146 (2): 433—8. PMID 6849089. S2CID 41029136. doi:10.1148/radiology.146.2.6849089. 
  22. ^ Räsänen, J. V.; Sihvo, E. I.; Knuuti, M. J.; Minn, H. R.; Luostarinen, M. E.; Laippala, P.; Viljanen, T.; Salo, J. A. (oktobar 2003). „Prospective analysis of accuracy of positron emission tomography, computed tomography, and endoscopic ultrasonography in staging of adenocarcinoma of the esophagus and the esophagogastric junction”. Ann Surg Oncol. 10 (8): 954—60. PMID 14527917. S2CID 1290644. doi:10.1245/ASO.2003.12.002. .
  23. ^ Massari, M.; Cioffi, U.; De Simone, M.; Lattuada, E.; Montorsi, M.; Segalin, A.; Bonavina, L. (april 1997). „Endoscopic ultrasonography for preoperative staging of esophageal carcinoma”. Surg Laparosc Endosc. 7 (2): 162—5. PMID 9109251. .
  24. ^ Heidemann, J.; Schilling, M. K.; Schmassmann, A.; Maurer, C. A.; Büchler, M. W. (2000). „Accuracy of endoscopic ultrasonography in preoperative staging of esophageal carcinoma”. Dig Surg. 17 (3): 219—24. PMID 10867453. S2CID 26061023. doi:10.1159/000018838. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Bogdanović, Dragoslav. Anatomija grudnog koša. Savremena administracija. 
  • Minimally invasive oesophagectomy for cancer or high-grade dysplasia of the oesophagus; NICE Interventional Procedure Guideline, September 2011
  • Hanna, W.C.; Sudarshan, M.; Roberge, D.; David, M.; Waschke, K.A.; Mayrand, S.; Alcindor, T.; Ferri, L.E. (2012). „What is the Optimal Management of Dysphagia in Metastatic Esophageal Cancer?”. Current Oncology. 19 (2): 60—66. PMC 3320233 Slobodan pristup. PMID 22514498. doi:10.3747/co.19.892. .
  • Trastuzumab for the treatment of HER2-positive metastatic gastric cancer; NICE Technology Appraisal Guideline, November 2010

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Klasifikacija
Spoljašnji resursi


Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рак_једњака&oldid=27672985”