Raša Milošević
| Aranđeo Raša Milošević | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Raša Milošević, slika iz 1882. godine | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 16. jul 1851. | ||||||||
| Mesto rođenja | Aleksinac, Kneževina Srbija | ||||||||
| Datum smrti | 15. januar 1937. (85 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija | ||||||||
| Porodica | |||||||||
| Supružnik | Draga Ljočić | ||||||||
| Porodica | unuka: Olga Humo unuk: Đuro Ninčić | ||||||||
| Politička karijera | |||||||||
| Politička stranka | Narodna radikalna stranka | ||||||||
| |||||||||
Aranđeo Raša Milošević (Aleksinac, 16. jul 1851 – Beograd, 15. januar 1937) bio je srpski političar i pisac, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke i član njenog Glavnog odbora, ministar u vladama Kraljevine Srbije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Detinjstvo i školovanje[uredi | uredi izvor]
Raša Milošević rođen je 16. jula 1851. godine u Aleksincu od oca Ilije i majke Rumene. Na krštenju dobija ime Aranđeo, ali budući da su ga kasnije svi zvali Raša, naposletku je svoje kršteno ime zamenio imenom Raša. Školovanje je započeo u rodnom Aleksincu, da bi po preseljenju svog oca u Beograd upisao gimnaziju u tadašnjoj prestonici Kneževine Srbije kao državni stipendista. Nakon završenih šest razreda gimnazije, upisao je Tehnički fakultet Velike škole. Studiranje nastavlja u Petrogradu gde je 1875. godine diplomirao hemijsku tehnologiju na Tehnološkom institutu kao tehnolog prvog reda.[1][2]
Politička karijera[uredi | uredi izvor]
Vratio se u Beograd 1875. godine u vreme izbijanja Bosansko-hercegovačkog ustanka i tokom srpsko-turskih ratova (1876 – 1878) služio je kao mašinista u državnim parnim mlinovima. Avgusta 1878. pisao je Ministarstvu prosvete i crkvenih dela tražeći nastavnički angažman u školi u Pirotu čije je osnivanje bilo u pripremi.[1] Prvo radno mesto u prosveti dobio je 1878. godine kao suplent[a] i zastupnik direktora tek osnovane Trgovačko-zanatlijske škole u Pirotu, a od oktobra 1879. godine nastavio je da obavlja istu funkciju u novoformiranoj Pirotskoj gimnaziji.[3] Paralelno sa radom u prosveti, Raša Milošević vatreno se angažovao kao ideolog i utemeljivač Radikalne stranke u pirotskom okrugu. Tokom boravka u Pirotu, uz Stevana Sremca postao je jedan od viđenijih gostiju u čuvenom Mustafa-aginom konaku, domu Aranđela Stanojevića-Trnskog.[4] U nameri da se posveti politici kao svojoj najvećoj strasti, dao je ostavku u Gimnaziji, a Piroćanci su ga 1880. godine izabrali kao narodnog poslanika za varoš Pirot. U vreme izbijanja Timočke bune 1883. godine uhapšen je pod optužbom da je bio učesnik i podstrekivač narodne pobune. Preki sud u Zaječaru osudio ga je na smrtnu kaznu zajedno sa Perom Todorovićem i odbeglim Nikolom Pašićem, ali je pomilovanjem kralja Milana ta kazna preinačena u desetogodišnju robiju. Izdržao je dve godine zatvorske kazne i pušten na slobodu 1. januara 1886. Iste godine postavljen je za sekretara u Ministarstvu finansija. Nakon otpuštanja iz državne službe, Piroćanci su ga 1892. ponovo izabrali kao narodnog poslanika za ceo pirotski okrug.[1][3]
Tokom 1893. i 1894. vršio je dužnost Ministra narodne privrede u Prvoj i Drugoj vladi Lazara Dokića, a isti resor zadržao je i u kabinetu Save Grujića. Česte smene vlada i politička previranja prekidali su njegovu karijeru u državnoj službi. Obavljao je i funkciju direktora Srpskog brodarskog društva, a 1904. godine na predlog predsednika vlade Save Grujića postavljen je za upravnika Državnih monopola. Na ovoj poziciji ostao je bez prekida šesnaest godina i penzionisan je posle Prvog svetskog rata, po povratku u Srbiju novembra 1919.[1]
Naučni rad i izdavaštvo[uredi | uredi izvor]
Bavio se naučnim radom i prevođenjem, pa je tako još kao student preveo sa ruskog Sunce, zemlja, mesec i zvezde, popularno predavanje iz astronomije. Kada se vratio iz Petrograda, preveo je Ziberovu Novu ekonomsku teoriju Karla Marksa. Napisao je Hemijsku tehnologiju za realne gimnazije i Hemiju za osnovnu školu. Preveo je sa ruskog Jansonovu Statistiku. Za potrebe carinskih činovnika napisao je Poznavanje robe. Treba pomenuti i spisateljski rad iz oblasti političke i memoarske literature; kao član Glavnog odbora Radikalne stranke 1882. godine štampao je najpre u partijskom glasilu Samouprava, a potom izdao i kao posebnu knjigu Organizaciju sreza s osvrtom na pitanja lokalne samouprave i izbornog prava. Nakon penzionisanja izdao je svoje knjige Timočka buna i Državni udar ozgo – Prvi april 1893.[1][3]
Porodični život[uredi | uredi izvor]
Raša Milošević bio je oženjen lekarkom Dragom Ljočić, prvom ženom iz Srbije koja je završila studije medicine u Cirihu 1879. godine. Iz braka sa Dragom, Raša je imao petoro dece, jednog sina i četiri ćerke. Njihova najstarija ćerka Spomena bila je udata za Momčila Ninčića, srpskog političara i ministra u vladama između dva svetska rata.[5] Još jedna njihova ćerka, Zora, bila je supruga Božidara Vlajića, istaknutog člana Demokratske stranke i ministra vlade Kraljevine Jugoslavije u izbeglištvu.[6]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Pod suplentom se podrazumeva nastavnički pomoćnik ili pripravnik u srednjoj školi.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „Juče je preminuo Raša Milošević”. Politika: 9. 16. januar 1937.
- ^ Nikolić, Ilija (1981). Pirot i srez nišavski : 1801-1918 : građa. Knj. 1, 1801-1883. str. 336, 337.
- ^ a b v Lazarević, Davor (20. mart 2020). „Ličnosti - Znameniti profesori pirotske Gimnazije: Raša Milošević - Profesor i prvi direktor pirotske Gimnazije”. plusonline.rs. Pristupljeno 9. januar 2023.
- ^ Panajotović, Tomislav (1982). Pirot kroz vekove : istorijski događaji, zapisi, predanja, sećanja, ljudske sudbine. str. 50.
- ^ Stavrić, Ljubiša (2013). „Olga Humo - Sve je to bilo naivno i dirljivo”. Republika. 542-543; 544-545.
- ^ „Juče je na Novom groblju uz veliko učešće starih Beograđana sahranjen Raša Milošević”. Politika: 16. 17. januar 1937.
Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]
- Borislava Lilić, Istorija Pirota i okoline. Deo 2, Pirot u sastavu srpske države 1878-1918. godine, Pirot 1994.
- Radovan M. Vlajković, Skupštinski izbori u pirotskom okrugu : 1878-1914, Pirot 1988.
