Regionalni etnografski muzej u Plovdivu

Regionalni etnografski muzej u Plovdivu (bug. Regionalen etnografski muzeй v Plovdiv) je drugi po veličini (u Bugarskoj) specijalizovani muzej za etnografiju s utemeljenom naučno-obrazovnom delatnošću. Muzej je privlačan centar za kulturni turizam.

Nalazi se u Kujumdžijevoj kući (bug. Kuюmdžieva kъщa) – spomeniku kulture od nacionalnog značaja.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prva ideja za osnivanje etnografskog muzeja datira još od kraja 1891. godine. Četvrt veka nakon predloga Stoja Šiškova (bug. Stoю Šiškov), lokalna administracija rešila je da osnuje Okružni muzej. Njegov osnovni cilj bio je sakupljanje materijala u vezi sa prošlošću i sadašnošću Plovdivskog regiona u istorijskom, ekonomskom, umetničkom i folklornom smislu.

U Okružnoj palati (Opština Plovdiv) je 22. januara 1917. sazvano veće na kojem je odlučeno „da se odlukom Izvršnog odbora osnuje Okružni muzej“. Pravilnik muzeja je odobren 20. jula 1918. godine i u skladu s njim muzej počinje s radom pod upravom direktora – Jordana P. Georgijeva (bug. Йordan P. Georgiev) i sekretara – Stoja N. Šiškova.

Sledi period sakupljanja, slikanja i promocije muzeja. Tokom 1930. godine eksponata u ovom muzeju bilo je preko 500.

Tokom 1931. i 1932. godine, uprkos argumentovanom protivljenju Stoja Šiškova, iz ekonomskih razloga administracija prebacuje deo eksponata u Narodnu biblioteku i muzej u Plovdivu.

Od 1938. godine, na inicijativu gradonačelnika Božidara Zdravkova, muzej se nalazi u Kujumdžijevoj kući, izabranoj za Opštinsku kuću-muzej.

Muzej je 14. oktobra 1943. godine otvoren za posete. Tokom 1949. Opštinska kuća-muzej je preimenovana u Narodni etnografski muzej. Godine 1952. otvorena je stalna izložba, u potpunosti obnovljena 1962. godine.

Kujumdžijeva kuća[uredi | uredi izvor]

Kujumdžijeva kuća, koja je danas Etnografski muzej, nalazi se pored stare Hisar-kapije u Starom gradu. Sazidao ju je majstor hadži Georgije Stančovski između 1846. i 1847. godine i ona nosi ime po svom vlasniku – bogatom plovdivskom trgovcu Argiru Hr. Kujumdžiogluu. On je bio istaknuti član abadžijskog esnafa i suvlasnik trgovačke firme u Beču. Zbog svoje veličine Kujumdžijeva kuća postala je poznata i kao „Carska kuća“.

Građevina se prostire na površini od oko 570m² i sastoji se iz dva dela – centralnog stambenog i nadogradnje. Oko centralne dvorane nalaze se četiri prostorije – po jedna u svakom uglu. Sobe su umetnički ukrašene, a vrata i dolapi su pokriveni duborezačkim radovima. Posebno originalna i šarolika je prednja fasada. U dvorištu se nalazi šadrvan, a u jugozapadnom uglu – mali osmatrački erker, tj. „tračara”. Može se reći da ova kuća predstavlja procvat baroka u Plovdivu u 19. veku. Proglašena je za spomenik kulture.

Na početku 19. veka, Argir Kujumdžioglu kupuje veliki plac sa starom građevinom od Janakija Grujeva. Godine 1900. Opština odlučuje da je sruši. Otprilike tada (1899–1902) na tom mestu se nalazio pansion za devojke. Zgrada je kasnije renovirana i postala je radionica za izradu šešira. Trgovac Antonio Kolaro je kupuje 1930. godine i ubrzo je pretvara u skladište za duvan. Osam godina kasnije država konfiskuje svu njegovu imovinu zbog neplaćenih poreza i daje je Opštini. Zahvaljujući gradonačelniku Božidaru Zdravkovu, ona je 1938. proglašena za kuću-eksponat i 1939. je renovirana da bi bila pretvorena u Gradski etnografski muzej. Godine 1949. Opštinska kuća-muzej je promenila naziv u Narodni etnografski muzej. Tri godine kasnije je otvorena stalna postavka, obnovljena 1962. Danas je u šest fondova u Etnografskom muzeju izloženo preko četrdeset hiljada eksponata.

Izložba[uredi | uredi izvor]

Na izložbi je predstavljena tradicija Trakije, Rodopa i Srednjogorja još iz perioda Preporoda. U stalnoj izložbi zemljoradnja i stočarstvo su prikazani kao osnovni način života stanovnika ovog regiona. Od tradicionalnih zanata u muzeju su predstavljeni suknarstvo, gajtandžijstvo, grnčarstvo, proizvodi od bakra i kovački zanat. Zlatarska radionica je izložena sa celim inventarom. Predstavljen je deo kolekcije nakita, tradicionalne narodne nošnje, tkanine, ćilimi, muzički instrumenti i obredni rekviziti. Predstavljen je i gradski način života.

Redovni događaji[uredi | uredi izvor]

Međunarodni festival kamerne muzike^[1] je festival godišnjih koncerata klasične kamerne muzike na otvorenom, koji se održavaju od 10. do 20. juna.
Noć muzeja i galerija je festival tokom kojeg su sve kulturne institucije u gradu otvorene cele noći. Održava se od 2005. godine, po nemačkom modelu.
Nedelja zanata je nedelja u toku koje se u dvorištu Etnografskog muzeja predstavlja preko 40 zanata. Sprovodi se od 2007. do danas. Učestvuju ljudi iz celog sveta, a između ostalog – ikonopisci, nožari, oružari, kujundžije, tkači, drvostrugari, drvorezbari, proizvođači muzičkih instrumenata, kapa, lutaka, crtane svile, ukrašenih jaja, vitraža, pletiva i veza i dr.
Međunarodni bijenale „Majstori karikature“ – se održava u Plovdivu od 2006. godine.
Dan majstora je dan tokom kog se obavlja ritual u svom izvornom obliku, poznat još iz doba Preporoda, a povodom praznika Svetog Spiridona. Tog dana se šegrti unapređuju u zvanje majstora i uručuju se svedočanstva novim majstorima u muzeju.