Risto Žerajić
| Risto Žerajić | |
|---|---|
 Dr Risto Žerajić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1874. |
| Mesto rođenja | Nevesinje, Austrougarska |
| Datum smrti | 21. novembar 1915. (40/41 god.) |
| Mesto smrti | , Albanija |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1912. — 1915. |
| Čin | Sanitetski major |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Drugi balkanski rat Prvi svetski rat |
| Odlikovanja | Medalja za revnosnu službu |
Risto Žerajić (Nevesinje, 1874 — Albanija, 21. novembar 1915) bio je srpski lekar, sanitetski major, šef Hirurškog odeljenja Vojne bolnice u Nišu.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Risto Žerajić je rođen 1874. godine u selu Žerajica-Brdo kod Nevesinja (tadašnja Turska carevina) u poznatoj porodici Žerajić.[1] Risto je sin Tripka, a unuk Jove Žerajića iz bratstva Žerajića u okolini Nevesinja u Hercegovini.[2] Ristin otac Tripko Žerajić poginuo je u hercegovačkom ustanku Srba na Turke 1875. godine.[1] Kao dete Risto Žerajić pretrpeo je svu bedu rata i sve muke sirotinje posle hercegovačkog ustanka u zbegovima.
Porodica[uredi | uredi izvor]
Njegov rođeni brat bio je sanitetski brigadni general Milan Žerajić. Njegov brat od strica bio je Bogdan Žerajić član „Mlade Bosne”.
Školovanje i studije u Rusiji[uredi | uredi izvor]
Milan Žerajić odveo je Ristu 1899. godine u Rusiju na školovanje. U Petrogradu je završio gimnaziju. Kao pitomac Slovenskog dobrotvornog društva završio je Medicinski fakultet 1903. godine.[3] Od 1903-1912. godine bio je lekar, hirurg i asistent u bolnici carice Marije u Petrogradu.[2] Bio je poznat i priznat u lekarskim krugovima kao vrlo savestan i sposoban lekar, koji je svima bio na usluzi i od pomoći.
Balkanski ratovi i Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Kada je 1912. godine izbio Balkanski rat, a sledeći porodičnu tradiciju, Rista Žerajić dobrovoljno dolazi u Srbiju. Učestvuje u ratnim operacijama pod Jedrenom, a potom postaje šef Hirurškog odeljenja Vojne bolnice kod Ćele Kule u Nišu.[2]
Za vreme Prvog svetskog rata 1914. godine, bio je na dužnosti upravnik Druge rezervne bolnice u Nišu, gde je radio neumorno i požrtvovano na zbrinjivanju i lečenju velikog broja ranjenika.[1] Imao je običaj da kaže: „Ja se svojim napornim radom samo odužujem srpskom vojniku, koji sagrađuje našu opštu domovinu”.[4] Na predlog Ministarstva Vojske i Mornarice 28. oktobra 1914. godine unapređen jeu čin sanitetskog majora.[5]
Krajem 1915. godine zajedno sa srpskom vojskom bio je prinuđen da se pod napadima daleko nadmoćnijeg neprijatelja povuče preko Niša, Kuršumlije, Prištine, Prizrena.[6] Povlačenje je nastavljeno 15. novembra 1915. godine preko Ljum-kule, Vezirovog mosta, Svetog Spasa i preko albanskih gudura, gde su izbegli napade arnauta (Albanaca).[4] Potom su krenuli kroz sela Petke, Mihajne. Između sela Rape i Puki desio se novi žestok napad Albanaca.[4]
Major Rista Žerajić poginuo je 21. novembra 1915. godine između sela Rape i Puki, sa puškom u ruci, braneći ranjenike i srpsku nejač.[6] Arnauti su ga opljačkali oduzevši mu zlatnu tabakeru prošaranu dijamantima i zlatan sat – poklon prestolonaslednika Aleksandra.[7]
Za četiri ratne godine ukazao je pomoć velikom broju (više od 30.000) bolesnika i ranjenika. Bio je odlikovan srpskim, ruskim i crnogorskim odlikovanjima. Odlikovan je i Zlatnom medaljom za revnosnu službu.[8]
U „Istorijskom Vesniku” I, II, III za 1917. godinu izašao je članak njegovog brata dr Milana Žerajića „Odstupanje srpske vojske kroz Albaniju”.[4] Tu je Risto opisan kao tip srpskog stradanja u Albaniji. Njegovoj pogibiji bio je prisutan i njegov brat dr Milan Žerajić.
Naučni radovi[uredi | uredi izvor]
Naučni radovi Riste Žerajića objavljeni su u lekarskom Arhivu bolnice Carice Marije i u hirurškom društvu „Pirogov” u Petrogradu.[4] Ostala su njegova ratna posmatranja o uzroku gangrene kod pegavca.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Milanović M., Poznati srpski lekari : biografski leksikon, Beograd ; Toronto : M. Milanović =Belgrade ; Toronto : M. Milanović, 2005 (Beograd : Vojna štamparija =Belgrade : Vojna štamparija). str. 264.
- ^ a b v Subotić M. Vojislav, Pomenik poginulih i pomrlih lekara i medicinara u ratovima 1912-1918 redovnih, dopisnih i počasnih članova, osnivača, dobrotvora i zadužbinara 1872-1922, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1922 (Beograd : Vreme). str. 37.
- ^ Srpsko lekarsko društvo, Spomenica 1872-1972, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1972 (Kragujevac : "Nikola Nikolić"). str. 130.
- ^ a b v g d Subotić M. Vojislav, Pomenik poginulih i pomrlih lekara i medicinara u ratovima 1912-1918 redovnih, dopisnih i počasnih članova, osnivača, dobrotvora i zadužbinara 1872-1922, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1922 (Beograd : Vreme). str. 38.
- ^ Službeni vojni list / uređuje Opšte vojno odeljenje, godina XXXIV (1914), broj 33, 16. novembar 1914. godine. str. 929-930.
- ^ a b Srpsko lekarsko društvo, Spomenica 1872-1972, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1972 (Kragujevac : "Nikola Nikolić"). str. 131.
- ^ Hadži-Vasiljević Jovan, Kroz Albaniju 1915 godine s Moravskom divizijom II poziva, Beograd : Štamparija "Sv. Sava", 1929.
- ^ Službeni vojni list / uređuje Opšte vojno odeljenje, godina XXXV (1915), broj 15, 4. jun 1915. godine. str. 307-308.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ratnik, godina XXXVII (1921), sveska 10, oktobar. str. 131.