Srpsko planinarsko društvo
Srpsko planinarsko društvo (SDP) je prva planinarska organizacija u Srbiji osnovana 27. maja 1901. u Beogradu, na inicijativu članova Srpskog geološkog društava. Uslove za njegovo osnivanje stvorili su najumniji ljudi Kraljevine Srbije, među kojima i profesori Josif Pančić, profesor Velike škole i predsednik Srpske kraljevske akademije 1887. godine, i doktor Jovan Žujović, rektor Velike škole, sekretar Srpske kraljevske akademije (1887. god.), njen predsednik (od 1915. do 1921. godine), ministar inostranih poslova (1903. g), ministar prosvete i crkvenih dela (1907.) i profesor Beogradskog univerziteta od 1909. g.
Interesovanje za planinarstvo počelo se razvijati u Srbiji u drugoj polovini XIX veka, stvaranjem moderne srpske države. Poseban uticaj su izvršili: književnik Ljubomir Nenadović pišući 1850. u svojim novinama Šumadinki o svjim penjanjima na planine u Srbiji; biolog Josif Pančić izvodeći od 1856. grupne odlaske u planine Srbije sa svojim pitomcima.; prevod knjige E. Réclusa, Historie d‘une montagne (Šta priča planina, Beograd 1900).
Prvi i dugogodišnji predsednik SDP bio je Jovan Žujović, a potpredsednik Aleksa Stanojević. Rezultat društvene aktivnosti bilo je zasađivanje šumskog pojasa oko Beograda i izgradnja planinarskog paviljona 1903 na Avali.
Posle prekida rada u periodu od 1912—18, organizacija je obnovljena 1922 u Beogradu. Na skupštini 3. decembra 1922. SDP je postalo poverenik Zimsko-sportskog saveza za Srbiju i donelo odluku o osnivanju prvih smučarskih sekcija, organizovanju smučarskih kurseva i prvih smučarskih takmičenja u Srbiji. Time, a naročito podizanjem planinarskog doma na Kopaoniku, vetzalo je za sebe razvoj smučarstva u Srbiji. Vršene su prve markacije puteva i staza u planinama: Avala, Kosmaj, Bukulja, Tara, Kopaonik, Goč, Željin, Besna Kobila, Kukavica, Rtanj, Suva i Stara planina.
Godine 1927. delatnost je proširena na turističku privredu. Osnivajući svoje podružnice po Srbiji, SDP je nastojalo na organizovanju istih u Crnoj Gori i Makedoniji. Ono je pored centralnog društva u Beogradu obuhvatalo i 13 podružnica sa 1434 člana.[1]
Najčešća aktivnost predstavljali su grupni izleti. Nekoliko članova je izvelo penjačke ture u Prokletijama, Durmitoru i jugoslovenskom delu Alpa. Pored doma Dušana Mitrovića na Avali i planinarsko-smučarskog doma na Kopaoniku, SPD je raspolagalo i sa planinarskim kućama na Besnoj Kobili, Kosmaju, Goliji, Kukavici, Bukulji, Rudniku, Divčibarama, Goču i skloništima na Rtnju i Tari.
Priredilo je i prvu planinarsku izložbu 1924. u Beogradu.
Posle Aprilskog rata 1941, SDP je prekinulo svoj rad.
Posle Drugog svetskog rata nova vlast imala je u kratkom periodu rezerve prema Srpskom planinarskom društvu kao „elitističkom”, da bi potom, uvrstivši planinarstvo među bazične sportove, pomogla njegov napredak osnivanjem mnogih društava, naročito u periodu 1948 - 1956. godine.
Naslednikom Srpskog planinarskog društva smatra se Planinarski savez Srbije, koji je nastavo 1948. g. izdvajanjem iz Fiskulturnog saveza Srbije. Savez danas broji blizu 160 klubova (društava) sa blizu 18 000 članova. Član je Međunarodne planinarske federacije i vrlo aktivno učestvuje u njenom radu preko svojih predstavnika, težeći dostizanju svih postojećih standarda.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Enciklopedija fizičke kulture JLZ Zagreb 1977.
- ^ „Osnovna planinarska obuka” (PDF).
Literatura[uredi | uredi izvor]
- E. Réclus: Šta priča planina, Beograd 1900;
- Aleksa Stanojević: Planina i sport, Beograd 1923;
- A. Vasić i D, Krivokapić:Šar planina, Beograd 1932;
- R. Dimitrijević: Knjiga o planini, Beograd 1938;
- B. Gušuć i B. Cerović:Durmitor, 1938;
- Prva jugoslovenska planinarska izložba amaterske fotografije, Beograd 1939;
- R. Stefanović: Označavanje planinarskih staza i puteva, Beograd 1939;
- B. Cerović: Pregledna karta Kopaonika, Beograd 1940.