Pređi na sadržaj

Sjeverna Dvina

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Sjeverna Dvina
Се́верная Двина́
Sutok rijeka Juga (lijevo) i Suhone (gore), koji označava početak toka rijeke Sjeverne Dvine
Karta basena Sjeverne Dvine
Opšte informacije
Dužina744 km
Basen357.052 km2
Pr. protok3332 m3⁄s
SlivSjevernog ledenog mora
Plovnostcijelim tokom
Vodotok
Izvorspajanjem rijeka Juga i Suhone
UšćeDvinski zaliv Bijelog mora
Geografske karakteristike
Država/eRusija
NaseljaVeliki Ustjug, Arhangelsk, Severodvinsk, Novodvinsk, Kotlas
PritokePinega, Uftuga, Vaga, Vičegda, Emca
DRV03020100312103000005014
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Sjeverna Dvina (rus. Се́верная Двина́) je rijeka na sjeveru evropskog dijela Rusije. Teče kroz Vologdsku i Arhangelsku oblast, u dužini od 744 km, a ulijeva se u Dvinskom zalivu Bijelog mora. Rijeku treba razlikovati od Zapadne Dvine.

Nastaje spajanjem rijeka Juga i Suhone, pa je plovna cijelim svojim tokom. Najviše se koristi za prevoz drvenih trupaca. Sjevernodvinski kanal spaja Sjevernu Dvinu sa Volško-baltičkim vodenim putem.[1][2][3][4][5]

Od izvora prema ušću nalaze se sljedeći važniji gradovi:

Glavne pritoke

[uredi | uredi izvor]
Šetalište uz obalu Sjeverne Dvine u Arhangelsku

Rijeka Sjeverna Dvina nastaje spajanjem rijeka Juga[6][7] i Suhone,[8][9] dok su ostali pritoci — Pinega, Uftuga, Vaga, Vičegda i Emca.

Etimologija

[uredi | uredi izvor]

Prema rečima Maksa Vesmera u njegovom delu "Etimološki rečnik", reka je dobila ime od Zapadne Dvine.[10] Toponim Dvina ne potiče iz uralskog jezika; Ipak, njeno poreklo je nejasno. Verovatno je to reč koja je značila reč "reka" ili "potok".[11]

Na komskom jeziku rijeka se zove Вы́нва / Výnva od „вин” — „moć” i „ва” — „voda”, „reka” i odatle: „moćna reka”.

Fizička geografija

[uredi | uredi izvor]

Sliv reke

[uredi | uredi izvor]

Dužina Sjeverne Dvine je 744 km (462 mi). Zajedno sa svojom glavnim pritokom, Suhonom, duga je 1.302 km (809 mi) - dugačka kao i reka Rajna u centralnoj i zapadnoj Evropi. Područje njenog basena je 357.052 km2 (137.859 sq mi) - veličine zapadne države Montana u Sjedinjenim Državama. Sliv Sjeverne Dvine obuhvata glavne delove Vologdanske oblasti i Arhangelske oblasti, kao i područja u zapadnom delu Republike Komija i severni deo Kirovske oblasti i manje oblasti na severu Jaroslavske oblasti i Kostromski oblasti. Gradovi Arhangeljsk i Vologda, kao i mnogi manji gradovi, koji su od istorijskog značaja kao što su Veliki Ustjug i Totma nalaze se u slivu reke Sjeverne Dvine.

Basen Sjeverne Dvine je otprilike oblika slova T. 558 km (347 mi) duga reka Suhona teče istočno i uliva se u sliv zapadne reke Vičegda (1.130 km (700 mi) duga). Kombinovana reka teče severozapadno u Belo more, koje se spajaju u blizini grada Arhangeljsk.

Gledajući bliže, Suhona teče istočno i spaja se sa rekom Jug koja teče severno u Velikom Ustjugu. Kombinovani tok, koji se sada zove Sjeverna Dvina, teče severno oko 60 km i preuzima tok zapadno plovne reke Vičegde kod Kotlasa, a zatim se okreće severozapadno kako bi se ulila u Belo more. Suhona-Vičegdaje bila važna putna saobraćajnica istok-zapad, dok je Sjeverna Dvina-Jug bio put ka severu-jugu. Gornja Suhonasada povezuje kanal Sjeverna Dvina na vodenom putu Volga-Baltik, koji povezuje Sankt Peterburg u Moskvu.

Rečni tok

[uredi | uredi izvor]

Reka Suhona teče istočno, potom severoistočno, pridružuje se reci Jug kod Velikog Ustjuuga i stiče naziv "Sjeverna Dvina". Auto-put P157 povezuje grad Kostroma sa Kotlasom preko Nikoljska i Velikog Ustjuga. Severno od Velikog Ustjga, auto-put prati levu obalu Sjeverne Dvine. Reka teče oko 60 km (37 mi) severno prelazeći iz Vologdanske oblasti u Arkhangelsku oblast, gde se u gradu Kotlas uliva zapadno plovna reka Vičegda koja izvire na severu Urala. Pošto je na ušću reke, dužina Vičegde veća od one u Sjevernoj Dvini, reka između izvora i ušća sa Vičegdom ponekad je poznata kao Mala Sjeverna Dvina (rus. Малая Северная Двина). U neposrednoj blizini nizvodno od ušća, preko Sjeverne Dvine prolazi pruga koja povezuje Konošu sa Kotlasom i Vorkutom.

Sjeverna Dvina tokom kreće severozapadno i u nju se uliva niz manjih reka kao što su Uftjuga i Nižnaja Tojma, obe sa severoistoka. Blizu gradskog naselja Bereznik, reka Vaga dolazi sa juga. U tom delu, postoji auto-put M8, koji ide od Moskve preko Vologde do Arhangeljska. Reka Emca se uliva sa jugoistoka, prateći P1 auto-put (od Kargopolja) koji je nalazi paralelno. Reka Pinega, koja je ranije bila važna rečna ruta, uliva se sa istoka. U blizini ušća reke Pinega, reka se razdvaja na nekoliko kanala, među kojima je i drevno selo Holmogori 75 km (47 mi) jugoistočno od Arhangeljska. Grane se ponovo spajaju i prolaze kroz moderan drvosečarski grad Novodvinsk.

Nizvodno od Novodvinska, počinje 900 km2 (350 sq mi) duga rečna delta. U uzvodnom delu delte nalazi se velika luka Arhangeljsk. Postepeno je zamenila Holmogori kao glavni grad u regionu. Na jugozapadnoj strani delte je pomorska osnova Severodvinsk, drugi po veličini grad u regionu. Delta se završava u zalivu Dvina, Belog mora.

Navigacija i kanali

[uredi | uredi izvor]
Pogled iz Arhangeljska

U toku leta celokupna dužina reke je plovna i dosta se koristi za rafting na drvetu. Kanal Sjeverne Dvine povezuje se sa vodenim putem Volga-Baltik. U 19. veku, kratkotrajni Kanal Severne Ekaterininske, koji je sada napušten, priključio se basenu Sjeverne Dvine sa bazenom reke Kama. Godine 1926. godine izgrađen je kanal Kuloj-Pinega Kanal koji povezuje Pinegu, jednu od glavnih pritoka Sjeverne Dvine, sa Kulojem, međutim, trenutno je kanal pretežno zanemaren.

Istorija

[uredi | uredi izvor]
Sjeverna Dvina u gradu Kotlasu. Slika je uslikana sa železničkog mosta; ispred, postoji most na auto-putu

Područje su izvorno naselili Ugro-finski narodi, a zatim ih je kolonizovala Novgorodska republika. Jedini izuzetak bio je Veliki Ustjug, koji je bio deo Vladimir-Suzdalj kneževine. Ostatak sliva Sjeverne Dvine je upravljao Novgorod. Veliki Ustjug se prvo spominje u hronikama 1207, Šenkursk - 1315. U 13. veku novgorodski trgovci su već stigli do Belog mora. Područje je bilo atraktivno na prvi pogled zbog trgovanja krznom. Glavni vodotok iz Novgoroda u Sjevernu Dvinu bio je pored reke Volge i njenih pritoka, Šeksna , duž reke Slavjanka u jezero Nikolskoje, odavde nizvodno duž reke Porozovice u Kubensko jezero i dalje prema Suhonai Sejvernoj Dvini.[9]

Od Sjeverne Dvine, bilo je mnogo puteva u slivu reke Mezen (odakle su trgovci mogli da dođu do sliva reke Pečori i reke Ob). Jedna je bila uzvodno od Vičegde i Jarenga reke, a kopneno u Vašku. Još jedna je bila uzvodno od Vičegde, reka Vim, Jelva, zatim kopneno do Irve i Mezena. Dve druge opcije obuhvatale su uzvodno Pinegu, a potom i kopneno do reke Kuloj i Mezen, ili koristeći reke Pukšenga i Pokhenga kako bi se dišlo do Pinega, a potom iz Ježuge brodom do Zirianske Ježuge i Vaške.[9] Od Višegde, trgovci su mogli direktno da izađu na basen reke Pečora ili preko reke Čerija i Ižme ili preko Milve.

Od 14. veka, Holmogori je bila glavna trgovinska luka na Sjevernoj Dvini, ali je u 17. veku izgubila ovaj značaj od Arhangeljska. Do 1700. godine Arhangeljsk je bio glavna trgovinska luka za trgovinu morske industrije Rusije i Zapadne Evrope, i Sjeverna Dvina bila je glavna trgovačka ruta koja povezuje centralnu Rusiju sa Arhangeljsk. Petar Veliki drastično je promenio situaciju, pronalaskom i osnivanjem grada Sankt Peterburg 1703. godine, otvarajući put za trgovinu Baltičkim morima, i izgradnjom auto-puta između Sankt-Peterburga i Arhangeljska preko Kargopola. Reka je brzo izgubila svoju ulogu vodeće trgovačke rute koja je ubrzana izgradnjom železnice između Vologde i Arhangeljska između 1894. i 1897. godine.

Sjeverna Dvina bila je mesto nekoliko bitaka tokom Ruskog građanskog rata, mnogi su uključivali intervencionističku vojsku savezničkih snaga.

Od 1950-ih, Sjeverna Dvina se mnogo koristi za rafting. Teška komercijalna putnička navigacija je u velikoj meri nestala, a ostali su samo lokalni putnički pravci. Putnička linija koja povezuje Kotlas i Arhangeljsk ne radi od 2005. godine.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Severo-Dvinskiй kanal (na jeziku: ruski). Regionavtika. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 10. 11. 2011. 
  2. ^ „VOLGO-BALTIЙSKIЙ VODNЫЙ PUTЬ • Bolьšaя rossiйskaя эnciklopediя - эlektronnaя versiя”. Arhivirano iz originala 10. 10. 2022. g. Pristupljeno 15. 07. 2023. 
  3. ^ Sroki rabotы šlюzov (Lock operation periods), from the site of the Russian Shipping Companies' Association. (in Russian)
  4. ^ „Volgo-Baltiйskiй vodnый putь”. 
  5. ^ „Struktura upravleniя i postroeniя VVP”. 
  6. ^ Юg (reka). Great Soviet Encyclopedia. 
  7. ^ g.Nikolьsk (na jeziku: ruski). Pravitelьstvo Vologodskoй oblasti. Arhivirano iz originala 12. 12. 2019. g. Pristupljeno 20. 9. 2011. 
  8. ^ Suhona (reka). Great Soviet Encyclopedia. 
  9. ^ a b v Plečko, L. A. (1985). Starinnыe vodnыe puti (na jeziku: ruski). Moscow: Fizkulьtura i sport. Arhivirano iz originala 25. 09. 2011. g. Pristupljeno 03. 04. 2018. 
  10. ^ „Main Geographic Characteristics of the Republic of Belarus. Main characteristics of the largest rivers of Belarus”. Land of Ancestors. Data of the Ministry of Natural Resources and Environmental Protection of the Republic of Belarus. 2011. Pristupljeno 27. 9. 2013. 
  11. ^ Fasmer, Maks. Arhivirana kopija Эtimologičeskiй slovarь Fasmera (na jeziku: ruski). str. 161. Arhivirano iz originala 17. 04. 2017. g. Pristupljeno 03. 04. 2018. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Sjeverna Dvina na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сјеверна_Двина&oldid=27933545”